Fréttablaðið - 09.05.2007, Blaðsíða 22

Líkt og
Framsókn vill Samfylkingin
leiðrétta skattleysismörk,
við viljum hækkun í 100.000
kr. á næsta ári en þau nefna
ekki tölur.
Flokkarnir
vilja báðir afnema stimpil-
gjöld af lánum vegna hús-
næðiskaupa. Þar erum við
sammála um að létta af
skatti sem leggst þungt á
ungt fólk.
Flokksþing
okkar ályktaði í vetur að
lækka skuli virðisaukaskatt
af lyfjum í 7 prósent en
hann er nú 24,5 prósent. Nú
sé ég að þetta atriði er líka
að finna í stefnuskrá Sam-
fylkingarinnar.
Samfylking
vill undirbúa samræmda
gjaldtöku af auðlindum. Við
viljum auðlindasjóð. Í hann
renni gjald fyrir afnot af
fiski, vatnsafli, jarðhita og
mengunarkvóta. Þarna er
nokkur samhljómur.
Samfylking
vill hækka frítekjumark
vegna tekna aldraðra í 100
þúsund krónur á mánuði.
Við erum með hliðstætt
markmið um hækkun frí-
tekjumarks atvinnutekna
og frítekjumark á tekjur úr
lífeyrissjóðum.
Margt líkt í stefnum flokkana
Mögulegt ríkisstjórnarsamstarf að kosningum loknum er eitthvað sem flestir kjósendur velta fyrir sér, þó allir flokkar gangi
óbundnir til kosninga á laugardaginn. Brjánn Jónasson bað varaformenn þeirra sex flokka sem bjóða fram á landsvísu að nefna
einn stjórnmálaflokk sem er með að minnsta kosti fimm málefni í sinni stefnuskrá sem eru lík stefnu flokka varaformannanna.
Ekki gengur alltaf átaka-
laust að mynda starf-
hæfa ríkisstjórn. Frétta-
blaðið leitaði til Guðna
Th. Jóhannessonar, sagn-
fræðings við Hugvísinda-
stofnun Háskóla Íslands,
sem rifjaði upp það sem
hann telur vera þrjár erf-
iðustu stjórnarkreppurn-
ar á lýðveldistímanum.
Í byrjun nóvember fór ríkis-
stjórn Alþýðuflokks, Framsókn-
arflokks og Sjálfstæðisflokks frá
völdum. „Þetta var ekki sérlega
löng stjórnarkreppa, en það sem
gerir hana merkilega er að Sveinn
Björnsson forseti var stað-
ráðinn í að mynda utan-
þingsstjórn ef stjórnmála-
mennirnir kæmu sér ekki
saman um stjórnarsam-
starf innan mjög skamms
tíma,“ segir Guðni.
Ólafur Thors, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins,
reiddist Sveini mjög og
spurði hann: „Heldur þú
að það sé hlutverk þitt sem
forseta að koma í veg fyrir að hér
á landi sé þingræði og þingræðis-
stjórnir?“
Svo fór að tólf dögum eftir að
stjórnin baðst lausnar myndaði Ól-
afur minnihlutastjórn Sjálfstæðis-
flokks, sem sat í nokkra mánuði.
Þessi átök sýna hve virkur Sveinn
var í stjórnarmyndun, og vildi láta
til sín taka í þeim efnum.
Kosningarnar 1978 voru miklar
hamfarakosningar og fylgi flokk-
anna breyttist mjög mikið. Fram-
sókn og Sjálfstæðisflokkur töpuðu
fylgi en Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag juku fylgi sitt. Í kjölfar-
ið baðst ríkisstjórn sjálfstæðis-
og framsóknarmanna lausnar og
stjórnarmyndunartilraunir hófust.
Erfiðlega gekk að mynda stjórn,
og á þeim 66 dögum sem stjórnar-
kreppan varði reyndu allir fjór-
ir formenn flokkanna að mynda
stjórn. Það tókst í fjórðu tilraun
þegar Ólafur Jóhannesson mynd-
aði þriggja flokka stjórn Fram-
sóknarflokks, Alþýðubandalags
og Alþýðuflokks.
„Þetta var stjórn sem riðaði til
falls frá fyrsta degi,“ segir Guðni.
Hann vitnar í fræga vísu sem Páll
Pétursson, fyrrverandi ráðherra
Framsóknarflokksins, orti: „Við
förum í róður þótt fleyið sé lekt,
og framundan leiðindastarf. Nú
gerum við allt sem er ómögulegt,
en ekkert af hinu sem þarf.“
Línur skýrðust lítt í kosningum í
desember 1979, og aftur þurftu
allir fjórir formennirnir að fá
tækifæri til að reyna að mynda
stjórn. Nú bar svo við að það tókst
ekki, og allt stefndi í utanþings-
stjórn. Þá lét Gunnar Thoroddsen,
varaformaður Sjálfstæðisflokks-
ins, til sín taka og myndaði stjórn
með nokkrum félögum sínum úr
Sjálfstæðisflokknum ásamt Al-
þýðubandalagi og Framsóknar-
flokki.
„Þarna liðu aftur 66 dagar frá
því minnihlutastjórn Alþýðu-
flokksins baðst lausnar í desem-
ber 1979 þar til stjórn Gunnars tók
við,“ segir Guðni. Hann segir að
Kristján Eldjárn forseti hafi orðið
afar feginn þegar stjórnarkreppan
leystist, því hann hafi haft afar lít-
inn hug á því að skipa utanþings-
stjórn, eins og allt stefndi í.
Stundum farið í róður þó fleyið sé lekt
Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir, varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins, sá sér ekki
fært að svara spurningu
Fréttablaðsins.
Í yfirlýsingu frá henni
segir: „Það má finna margt
gott í stefnuskrám allra
flokka og í mörgum stór-
um málum erum við sam-
mála um markmiðin þótt
menn greini á um hvaða
leiðir séu skynsamlegast-
ar. Við viljum flest hagvöxt
og atvinnuppbyggingu, gott
velferðar-, mennta- og heil-
brigðiskerfi og við viljum
standa vörð um umhverfi
okkar og náttúru.“
Frjálslynd
vilja eins og Samfylking að
aðgengi að heilbrigðiskerf-
inu sé tryggt óháð efnahag.
Við viljum bæta tannvernd
barna, efla heilsugæsluna
og auka vægi útboða og
þjónustusamninga í heil-
brigðisþjónustunni.
Flokkarnir
vilja báðir gera átak í fjölg-
un hjúkrunarrýma, útrýma
biðlistum og koma á nægu
framboði sérbýla. Við vilj-
um lækka skatta á lífeyr-
istekum í 10% og hækka
frítekjumark.
Við viljum
eins og Samfylkingin
að ákvarðanir um orku-
frekan iðnað og virkjanir
verði teknar með tilliti til
umhverfissjónarmiða og
efnahagsaðstæna.
Við viljum eins
og Samfylkingin leiðrétta
skattleysismörk með því
að hækka þau og afnema
stimpilgjöld.
Flokkarnir vilja gera stór-
átak í samgöngumálum með
styttingu vegalengda, jarð-
göngum og bættu öryggi í
umferðarmálum. Við viljum
að ríkið gæti hófs í þjóð-
lendumálum og virði þing-
lýsta eignarsamninga.
Íslandshreyf-
ingin leggur megináherslu
á frestun stóriðju á næsta
kjörtímabili og Samfylk-
ingin er með mjög náttúru-
væna stefnu sem kallast
„Fagra Ísland“. En fram til
þessa hefur Samfylkingin
því miður ekki verið sjálfri
sér samkvæm.
Íslandshreyfingin
leggur sérstaka áherslu á
að fyrirtækjum sé búið hag-
stætt skattaumhverfi. Það
auki tekjur ríkissjóðs og
þar með megi efla velferð.
Samfylkingin virðist hafa
svipaðar áherslur.
Báðir flokkar
leggja ríka áherslu á mik-
ilvægi menntunar og vilja
tryggja jafnan aðgang óháð
efnahag.
Áherslur
flokkanna eru mjög líkar í
velferðarmálum, þar sem
báðir flokkar telja það for-
gangsatriði að bæta hag
aldraðra og öryrkja.
Stefna flokk-
anna fer saman að því leyti
að báðir flokkar eru reiðu-
búnir til að nýta markaðs-
lausnir þar sem því verður
við komið, svo fremi að jafn
aðgangur landsmanna sé
tryggður, óháð efnahag.
Bæði Samfylk-
ingin og VG vilja endur-
reisa velferðarkerfið. Við
sættum okkur ekki við bið-
listapólitík ríkisstjórnarinn-
ar né fátækt á meðal barna
og eldri borgara.
Flokkarnir vilja
báðir auka fjárfestingu í
menntakerfinu og auka fjöl-
breytileika náms.
Hvorki Sam-
fylkingin né VG styðja stór-
iðjustefnu ríkisstjórnarinn-
ar. Þessir flokkar vilja auka
rannsóknir og skjóta fjöl-
breytilegum stoðum undir
atvinnulífið þar sem nátt-
úran er vernduð en hausinn
virkjaður.
Bæði
Samfylkingin og VG vilja
berjast gegn kynbundnum
launamun. Þegar Ingibjörg
Sólrún var borgarstjóri
tókst að minnka kynbund-
inn launamun um helming.
Nú þarf að taka til hendinni
hjá ríkinu. Við viljum einn-
ig að kaup á vændi verði
gerð refsiverð.
Bæði Samfylk-
ingin og VG vilja tryggja
eignarhald þjóðarinnar á
þjóðarauðlindum í stjórn-
arskrá, ólíkt Sjálfstæðis-
flokknum sem hefur barist
gegn málinu.
Vinstri-græn og Samfylk-
ingin stóðu saman að raun-
hæfum tillögum í vetur um
úrbætur fyrir aldraða og
öryrkja, m.a. með því að
hækka lífeyrisgreiðslur og
bæta þjónustuna.
Samfylk-
ingin er sammála okkur í
því að gera tannlækningar
barna ódýrari og efla for-
varnir, en hefur þó raunar
ekki viljað fylgja tillögum
Lýðheilsustöðvar í sumum
málum, t.d. hvað varðar
verð á gosdrykkjum.
Við erum sam-
mála um að Ríkisútvarpið
eigi áfram að vera almanna-
útvarp í þjóðareigu, og stóð-
um saman gegn því að gera
það að opinberu hlutafélagi.
Sam-
fylkingin hefur tekið undir
það baráttumál okkar að
afnema launaleynd sem
bendir til að viðhaldi kyn-
bundnum launamun.
Vinstri-græn og Samfylk-
ingin vilja bæði lengja fæð-
ingarorlof í eitt ár.