Fréttablaðið - 28.10.2007, Blaðsíða 8

greinar@frettabladid.is
Pósthúsið - S: 585 8300 - www.posthusid.is
Nú þegar farið er að myrkva úti viljum við vinsamlega minna
íbúa á að hafa kveikt á útiljósum við heimili sín til að
auðvelda blaðberum Fréttablaðsins aðgengi að lúgu.
Munum eftir útiljósunum !
Fyrirfram þakkir, dreifing Fréttablaðsins
Ríkisstýrt siðferði
er siðleysi
Lög eiga að vera einföld og skýr og kveða á um þau lágmarksskilyrði sem við setjum hvert öðru
um hegðan. Lög eru nauðsynleg til þess að mannlegt
samfélag fái þrifist en við setjum ekki lög og reglur
um alla mannlega hegðan. Við göngumst undir það,
að hvert og eitt okkar geti hagað sínu lífi að vild, svo
fremi sem lögum sé fylgt. Okkur kann til að mynda
að þykja ýmis hegðan ósiðleg eða óheppileg, en við
bönnum hana ekki nema ríkir almannahagsmunir
séu í húfi. Jafnframt er það svo að það sem einum
kann að þykja siðlegt kann öðrum að þykja ósiðlegt.
Verkefni löggjafans er því að mínu mati ekki það að
hafa vit fyrir fólki eða stýra hugmyndum þess um
siðferði. Siðferði tökum við í arf frá gengnum
kynslóðum, frá trúarbrögðum og tíðaranda, reynslu
okkar sjálfra og samferðamanna okkar. Viðmið
samfélagsins og þar með ríkjandi siðferðisviðhorf
mótast hjá þjóðinni en ekki hjá fámennum hópi á
alþingi eða hjá embættismönnum
Frelsi fylgir ábyrgð og þessi tvö hugtök verða ekki
skilin í sundur. Við berum ábyrgð, hvert og eitt á
okkar eigin siðferði um leið og við erum frjáls til að
velja og hafna í þeim efnum. Vandinn við siðferði
sem er reglubundið og kemur að ofan frá yfirvald-
inu felst í því að þar með hefur löggjafinn ákveðið
hvað er siðlegt og hvað ekki og um leið er búið að
taka ábyrgðina frá fólkinu. Í stað þess að við
spyrjum hvert og eitt hvað sé siðlegt og hvað sé rétt
og berum ábyrgð á hegðan okkar, þá spyrjum við
„hver er reglan, hver eru fyrirmælin“, Þar með
felst siðferðið í því að hlýta reglunum og sú hegðan
talin siðleg sem rammast innan þeirra. Ríkisstýrt
siðferði er besta leiðin til að gera samfélag siðlaust.
Við getum öll verið sammála um að vændi er ekki
æskileg starfsemi í samfélaginu og flest erum við
þeirrar skoðunar að hún sé ósiðleg. Við eigum þó að
fara varlega í að dæma í siðferðismálum, steinar
eiga það til að brjóta glerhús. Lestir eru ekki glæpir
og því er það svo að á meðan til dæmis vændi er
ekki ólöglegt hlýtur afstaða okkar til þess að byggja
á siðferðislegum grunni. Sá grunnur er okkar allra
að byggja, okkar að meta og okkar að bera ábyrgð á.
Við eigum að gera þá kröfu til starfsmanna
ríkisins að þeir hlýti í einu og öllu þeim lögum og
reglum sem gilda hér á landi og í þeim löndum sem
þeir heimsækja starfa sinna vegna. Það er mark-
laust að ætla að gera einhverjar sérstakar siðferðis-
kröfur til opinberra starfsmanna umfram þær sem
við gerum til annarra þjóðfélagsþegna.
Virðing fyrir
manneskjum
Auðvitað væri best ef slíkar reglur væru óþarfar. Að embættismenn á vegum hins opinbera hefðu
þá sannfæringu allir sem einn að kaup og sala á
líkama kvenna sé niðurlægjandi, bæði fyrir kaup-
andann og seljandann. Niðurstöður rannsókna á
vændi og mansali benda þó til þess að kaupendur
vændis séu karlar á öllum aldri og í öllum stéttum.
Líklegt verður að teljast að siðareglur á vegum hins
opinbera myndu draga úr slíkum viðskiptum.
Rannsóknir og reynsla innan kynjafræðinnar leiðir í
ljós órjúfanlegt samhengi milli kláms, vændis og
annars kynferðislegs ofbeldis. Enginn á að þurfa að
taka þátt í kynferðislegum athöfnum gegn vilja
sínum. Einstaklingur sem starfar í vændi gegn vilja
sínum eða af illri nauðsyn er því beittur kynferðis-
legu ofbeldi.
Þó að ekki sé hægt að útiloka að einhverjar konur
selji sig vegna áhuga fyrir því starfi og hafi af því
ánægju, er ljóst að meirihluti þeirra kvenna sem
vinna í klámiðnaði og vændi hefur ekki raunveru-
legt val um annað. Vændi er því samfélagsmein,
byggt á misnotkun á bágri stöðu þeirra sem út í það
leiðast.
Allt fram á síðustu misseri hefur viðfangsefni
stjórnvalda verið seljendur þess, vændiskonurnar
sjálfar. Öll vitum við þó að eftirspurn er forsenda
framboðs í viðskiptum og því hafa sérfræðingar á
þessu sviði beint sjónum sínum í auknum mæli að
viðskiptavinum vændiskvennanna. Eigi að draga úr
vændi í heiminum verður að draga úr eftirspurninni
með því að færa fókusinn á þá sem raunverulega
bera ábyrgð á vændinu.
Þær siðareglur sem hér um ræðir yrðu ekki
einvörðungu til þess að koma í veg fyrir kaup
embættismanna á kynlífsþjónustu, heldur væru þær
skýr skilaboð út í samfélagið um að yfirvöld
samþykki ekki kaup og sölu á kvenlíkamanum. Slík
skilaboð hafa áhrif á viðhorf og gildi í samfélaginu
almennt og gætu orðið öðrum til eftirbreytni.
Með undirritun Kvennasáttmála Sameinuðu
þjóðanna hefur ríkisstjórnin skuldbundið sig til að
gera allt sem í hennar valdi stendur til að vinna
gegn mansali. Fyrsta skrefið í að standa við þær
skuldbindingar er að tryggja að á hennar vegum sé
ekki brotið í bága við þær. Í framhaldinu er svo
mikilvægt að unnin verði áætlun gegn mansali og
henni fylgt eftir.
Á að setja reglur um kynlífskaup
embættismanna á vegum hins opinbera?
Auglýsingasími
– Mest lesið
N
ú í vikunni kynnti Björgvin G. Sigurðsson viðskipta-
ráðherra nýjar áherslur í neytendamálum. Það hefur
verið óljóst hvar neytendamál hafa átt lögheimili
milli ráðuneyta og þar sem fáir ráðherrar hafa tekið
þann málaflokk upp á sinn arm, hafa neytendamál-
in verið olnbogabarn í fjölskyldu ráðuneyta. Á meðan viðskipta-
ráðuneytið var enn í staðfestri sambúð með iðnaðarráðuneytinu
voru deilur um álver og virkjanir það sem öllu réði. Sú ímynd sem
viðskiptaráðuneytið hafði, fyrir utan að vera það lítið ráðuneyti
að enginn skildi af hverju það þyrfti heilan ráðherra í núverandi
ríkisstjórn, var frekar að auðvelda viðskipti en að vera ráðuneyti
neytendamála.
Því skal fagna að einhver ráðherra skuli taka olnbogabarnið upp
á arma sína og ætlar að verja neytendur, til dæmis í viðskiptum
sínum við banka og lánastofnanir. Hún er velþekkt sú hvimleiða
staðreynd að neytendavitund er allt of lítil hér á landi. Ekki bætir
úr skák þegar samningsstaða hvers einstaklings gagnvart bank-
anum sínum er lítil sem engin, þá þarf sérstaklega að verja stöðu
þeirra. Starfshópur viðskiptaráðherra á að gera úttekt á lagaum-
hverfi bankaþjónustunnar til þess að rukka fyrir þjónustu og von-
andi leiðir það til einhverra breytinga. Sem neytendur getum við
kvartað undan því að vera rukkuð í hvert sinn sem við greiðum
fyrir vörur og þjónustu með kortinu okkar. Að snúa viðskiptum
okkar eitthvert annað er varla raunhæfur möguleiki á meðan allir
bankarnir sameinast um að rukka fyrir sömu þjónustuna.
Annað sem á réttilega að skoða er hvort réttmætt sé að rukka
fólk sérstaklega með seðilgjöldum fyrir að fá reikninga senda til
sín. Þetta er gjald sem ekki er hægt að semja sig frá, einungis er
hægt að lækka þau aðeins með því að velja að fá rafrænan seðil
sendan beint í heimabankann og greiða þá eitthvert umsýslugjald
í staðinn. Með þessu eru bankarnir að ýta fólki í beingreiðslur, þar
sem það missir val yfir því hvort og hvenær reikningar eru borg-
aðir, auk þess sem fólk hefur kvartað undan því að neytendavit-
undin og yfirsýnin yfir það hvað er verið að borga í formi höfuð-
stóls, vaxta og verðbóta minnkar.
Þriðja atriðið sem á að skoða er afnám stimpilgjalda, vörugjalda
og uppgreiðslugjalda. Þetta kemur þó væntanlega ekki til fyrr en
einhver ró hefur komist á húsnæðismarkaðinn til að auka ekki á
þensluna sem þar ríkir og gera vont ástand verra. Uppgreiðslu-
gjöldin hafa komið mörgum neytendum spánskt fyrir sjónir; að
þurfa að borga sérstaklega fyrir að fá að borga upp lán fyrr en
til stóð. Það gjald ætti að vera hægt að leggja niður hið fyrsta.
Þeir sem kynnt sér hafa húsnæðislán þekkja eflaust að boðið er
upp á lán án uppgreiðslugjalda, sem bera þá hærri vexti. Viðbrögð
lánastofnana verða því væntanlega þau að hækka almenna vexti á
húsnæðislánum til að bregðast við því að fá ekki lengur að rukka
uppgreiðslugjöld. Niðurstaðan af því yrði því ekki, líkt og með nið-
urfellingu stimpilgjalda, að auka þenslu á húsnæðismarkaði.
Starfshópur viðskiptaráðherra hefur ekki langan tíma til að
vinna sín störf. Honum er ætlað að skila inn skýrslu og jafnvel
drögum að lagafrumvarpi fyrir árslok. Því gæti staða neytenda
orðin mun skýrari og öflugri á vormánuðum næsta árs.
Loksins einhver
neytendapólitík