Fréttablaðið - 28.01.2008, Blaðsíða 14

14 28. janúar 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Pósthúsið - S: 585 8300 - www.posthusid.is
Nú þegar farið er að myrkva úti viljum við vinsamlega minna
íbúa á að hafa kveikt á útiljósum við heimili sín til að
auðvelda blaðberum Fréttablaðsins aðgengi að lúgu.
Munum eftir útiljósunum !
Fyrirfram þakkir, dreifing Fréttablaðsins
B
orgarapressan fer mikinn þessa daga. Orðin valin
af vana og ákafa: þar hafa menn lengi sótt þetta orð
– skríll – í safnið sitt þegar álasa skal þátttakendum
í borgaralegum mótmælum. Og er lengra kemur í
orðræðunni koma fyrir önnur orð um mótmælendur:
börn, krakkar, unglingar.
Yfirvöld eru ofnæm fyrir mótmælum og borgaralegu andófi.
Þegar skríllinn tók yfir Torg hins himneska friðar eða ógnaði
heimsókn kínverskra valdamanna undir kyrrlátum mótmælum
Falun Gong tóku hjörtu valdhafa í tveim löndum kipp: mótmæli
trufla framgang valdhafa, draga fram veikleika í embættis-
færslum, yfirgang fyrir hagsmunaaðila.
Það er víða mótmælt: heit svæði eru í Grafarvogi vegna
Sundabrautar, á Baldursgötureit, við Slippinn, Sundin og í
Hlíðunum. Þar takast borgaralegar hreyfingar á við valdhafa.
Spurningin er bara hvað yfirvöld vilja ganga langt í samning-
um og eftirgjöf við þá hópa sem fremstir fara í baráttunni. Og
hve langt hreyfingar borgara ganga til að koma vilja sínum
fram fyrir augliti fjölmiðla og almennings.
Hið borgaralega andóf gegn framgangi stjórnvalda og hags-
munaaðila er æ mikilvægari þáttur í skoðanaskiptum og tekur
víðast á sig myndir ákafa, árásar, fyrirsátar til að ná athygli
fjölmiðla og þess þögla meirihluta sem situr aðgerðalítill hjá
og tekur enga afstöðu.
Lýðréttindi okkar; skoðanafrelsi, félagafrelsi og ritfrelsi,
urðu til fyrir skrílslætin, mótþróa þeirra sem gengu fram og
brutu virkin. Margt í eflingu ríkisvalds og opinberra valdstofn-
ana bendir til að almenningur eigi fátt vopna betra en að hópast
saman til að hreyfa umræðu. Þannig er í Asíu og austurhluta
Evrópu.
Lengi hafa menn rætt um nauðsyn þess að auka lýðræðis-
lega þátttöku með tíðari ákvarðanatöku kjósenda með raf-
rænum hætti. Nýjum meirihluta í Reykjavík væri ekki stætt
ef kjósendur hefðu haft um það að segja í liðinni viku. Leifar
af fornri götumynd á Laugavegi væru í hættu ef kjósendur
væru nú spurðir álits. Áhugaleysi stjórnmálaflokka fyrir bein-
um ákvörðunum kjósenda um afdrifarík mál er vegna þess að
þá misstu þeir völdin í hendur skrílnum. Forræði þeirra væri
hnekkt.
Íslensk hefð til borgaralegra mótmæla er ekki tveggja alda
gömul. Einstök atvik á nítjándu öldinni þykja nú lofsverð.
Harka legir árekstrar síðustu aldar milli borgaralegra andófs-
hreyfinga og valdhafa hræða. Ráðhúsið í Reykjavík var enda
ekki hannað með það fyrir augum að auðvelt væri að ryðja pall-
ana á stuttum tíma. Atvik liðinnar viku sýndu líka að borgar-
fulltrúum er misgefið að tala við reiða kjósendur.
Hefð okkar til borgaralegra mótmæla á að þroska og virða.
Mönnum ber að hafa það hugfast að félagafrelsið, tjáningar-
frelsið og lýðræðið varð til vegna þess að skríllinn heimtaði
það okkur til handa.
Okkur ber að virða og þroska
hið borgaralega andóf.
Skríllinn
hefur völdin
PÁLL BALDVIN BALDVINSSON SKRIFAR
Ólafur F. Magnússon hefur mátt sitja undir nokkru ámæli að
undanförnu og hefur kvartað
sáran undan því, talar þráfaldlega
um einelti. Það er stórt orð Hákot:
hingað til hefur staða borgarstjór-
ans í Reykjavík ekki verið talin til
marks um að menn séu útundan.
Hitt er svo aftur annað að eftir
það sem á undan er gengið á hann
sér formælendur fáa – og eru
raunar fljóttaldir upp: Styrmir
Gunnars son.
Að vinna traust
En hvers vegna áfellist fólk Ólaf
svo mjög? Hann ætlar að friða
gömul hús á Laugaveginum eins og
sjálfsagt flestallt fólkið sem púaði
á pöllunum; hann ætlar að friða
flugvöllinn í Vatnsmýrinni eins og
helmingur Reykvíkinga kvað vilja
– og hann ætlar að láta reisa
mislæg gatnamót á Kringlumýrar-
braut sem sumir kunna ef til vill
að aðhyllast líka: hann ætlar að
leysa hvern vanda og segir „aðal-
atriði að ég starfi af heilindum“.
Maður sér á velvildarviðtölum
við hann að honum er það gersam-
lega hulið sjálfum hvers vegna
fólk álasar honum. Hann notar orð
eins og „illsku“ og „aðför“,
„rætnar árásir“, „fordóma“,
„lygar“, „ótrúleg ósannindi“ – og
„einelti“.
Ólafur kýs ekki að koma fram
sem leiðtogi heldur ofsóttur
maður. Og svona orðfæri er ekki
fallið til að vinna traust fólks. En
þarna virðist hann vera að
bregðast við því að DV reið á
vaðið og sagði frá því opinberlega
sem á margra vitorði var í þessu
litla þjóðfélagi og Ólafur virðist
hafa viljað halda á kjaftasögustig-
inu: að hann mun hafa átt við
þunglyndi að stríða.
Maður á að segja satt
Samt hafa umræður um veikindi
Ólafs verið langminnsti þátturinn
í gagnrýni á hann: hann kýs
sjálfur að einblína á þær, eftir að
hafa sjálfur brugðist þannig við
spurningum um veikindin að þær
væru móðgandi. Ég hélt að
stjórnmálamönnum væri kennt að
reyna að móðgast ekki og reyna að
vera skrefi á undan í upplýsinga-
flæði um viðkvæm málefni. Það er
í þessu eins og öðru, að Ólafur
virkar ekki á mann sem gerandi í
atburðarásinni.
En vissulega hlýtur að vera
óþægilegt að sjá gagnrýni á störf
sín og framgöngu í fjölmiðlum.
Ólafur F. Magnússon virðist hins
vegar ekki átta sig á því að þrátt
fyrir allt sem á undan er gengið þá
vill almenningur hafa eitthvað
örlítið um það að segja hvaða fólk
gegnir virðingarstöðu á borð við
borgarstjórann í Reykjavík.
Almenningur vill gjarnan fá að
vega og meta eiginleika fólks sem
sækist eftir slíkri stöðu og meðal
þess sem þá kemur til álita er
hvort viðkomandi hafi tilhneig-
ingu til að leyna hlutum, eða
jafnvel segja ósatt. Það er ekki
einelti að fólk láti í ljós vanþóknun
á því að í borgarstjórastól setjist
maður með örfylgi sem uppvís er
að því að skrökva að samstarfs-
fólki sínu margsinnis sama
daginn. Það snýst ekki um
fordóma heldur þvert á móti: hann
er dæmdur af framgöngu sinni,
eftir á.
Daginn sem skutilsveinar
Davíðs ginntu Ólaf yfir í sínar
raðir sagði hann Degi B. Eggerts-
syni að minnsta kosti sex sinnum
ósatt um fyrirætlanir sínar og
samtöl. Hann sagði Margréti
Sverrisdóttur – sjálfum varamanni
sínum – að minnsta kosti einu
sinni ósatt. Þetta liggur fyrir.
Vera má að borgarstjóra þyki
slíkt léttvægt. Til allrar hamingju
er það þó ekki almennt sjónarmið.
Í lífinu gilda tilteknar samskipta-
reglur sem flestir reyna að fara
eftir með misgóðum árangri:
meðal þess sem almennt er talið
til mannkosta, ekki síst hjá fólki í
opinberri þjónustu, er sannsögli
og hreinskiptni og traust – og já,
„heilindi“. Daginn örlagaríka fór
Ólafur á bak við samstarfsfólk sitt
án undanfara, án ástæðu – þó að
margir mánuðir séu að vísu síðan
maður heyrði af því að sjálfstæð-
ismenn hygðust einbeita sér að því
að lokka Ólaf yfir.
Sem fyrr segir kýs Ólafur að
einblína á umræður um veikindi
sín og leggja þær út á versta veg.
Hafi þar verið um þunglyndi að
ræða þá er Ólafur svo sannarlega í
góðum félagsskap margra
afburðamanna. Maður hélt satt að
segja að það væri liðin tíð að slík
veikindi væru feimnismál, og
spurning hvort viðbrögð Ólafs við
spurningu um heilsufarið – „þessi
spurning er óviðeigandi“ – séu til
þess fallin að draga úr fordómum.
Ótal margar íslenskar fjölskyldur
þekkja þennan sjúkdóm í einni eða
annarri mynd og ósanngjarnt að
saka landsmenn um fordóma
gagnvart honum. Ég held að fleiri
en ég líti svo á að það sé ekki
áhyggjuefni að Ólafur hafi leitað
sér lækninga við þunglyndi – öðru
nær – en hitt sé fremur
um hugsunar efni hvernig hann
vildi leyna því.
Illska? Aðför? Einelti?
UMRÆÐAN
Borgarmálin
Á fimmtudaginn streymdu mörg hundruð manns að Ráðhúsi Reykja-
víkur til að taka virkan þátt í lýðræðinu.
Mikill meirihluti gestanna var mættur til
að mótmæla myndun nýs meirihluta.
Krafan var að hætt yrði við þar sem nýi
meirihlutinn væri óstarfhæfur og
myndaður á kolröngum forsendum.
Það sem skiptir mestu máli varðandi
atburðina í Ráðhúsinu hinn 24. janúar
2008 er ekki það sem gerðist á áhorfendapöllunum,
heldur niðri í fundarsalnum. Það er óumdeilt að þar
mynduðu átta kjörnir fulltrúar nýjan meirihluta og
að það stríðir ekki gegn lögum. Hins vegar er það
vanvirðing við lýðræðið og misbeiting á því valdi
sem borgarfulltrúarnir fara með í umboði almenn-
ings.
Lýðræðið er nefnilega flóknara en að gera hlutina
af því maður getur það. Í þessu tilfelli var engin
málefnaleg ástæða til að skapa frekari óreiðu í stjórn
borgarinnar en sjálfstæðismenn höfðu þegar gert
fyrir þremur mánuðum. Þá gerði ósamstaða þeirra
að verkum að ekki var hægt að taka
ákvarðanir við stjórnina, nema þá um að
gefa frá sér eignir borgarbúa og það án
þess að bera það undir samstarfsaðilann. Í
dag er það ábyrgðarhluti sjálfstæðis-
manna að hafa myndað „meirihluta“ sem
varamenn samstarfsmannsins eru á móti.
Borgarbúum er misboðið og 75% þeirra
eru á móti nýja meirihlutanum. Þess
vegna mættu svo margir og mótmæltu.
Fulltrúar almennings fóru sögulega illa
með valdið sem umbjóðendurnir fólu
þeim. Þá er ekki nóg að skrifa í Velvak-
anda. Mótmælin fóru vel fram en
athyglisvert er að í stað þess að fagna nýjum
meirihluta kjósa stuðningsmenn þeirra sem standa
að honum að einbeita sér að mótmælunum.
Í stöðunni núna er ekki annað að gera en halda
áfram uppi kröftugri andstöðu þess sem hefur betri
málstað að verja. Þetta gildir jafnt fyrir okkur sem
tilheyrum formlega hinum nýja minnihluta og þann
fjölda fólks sem ekki starfar með flokkum en var í
Ráðhúsinu eða með í anda á fimmtudaginn. Við erum
ekki hætt.
Höfundur er formaður Ungra jafnaðarmanna.
Lýðræðið í borginni
GUÐMUNDUR ANDRI THORSSON
Í DAG | Nýr borgarstjóri
ANNA PÁLA
SVERRISDÓTTIR
Það er ekki einelti að fólk láti í
ljós vanþóknun á því að í borgar-
stjórastól setjist maður með
örfylgi sem uppvís er að því að
skrökva að samstarfsfólki sínu
margsinnis sama daginn.
Stærsta umhverfismálið
Rykið er ekki enn sest eftir gjörninga-
veðrið í borgarstjórn í síðustu viku.
Til að lægja öldurnar í eigin röðum
boðuðu sjálfstæðismenn til fundar
um borgarmálefni á laugardag, þar
sem þeir fóru yfir atburði síðustu
daga. Skipulagsmál bar á góma, þar
á meðal framtíð Reykjavíkurflug-
vallar. Gísli Marteinn Baldursson
dró ekki dul á að hann og Ólafur
F. Magnússon eru ekki sammála í
flugvallarmálinu enda strönduðu
samningaviðræðurnar á því
fyrir tveimur árum. „Það að
byggja í Vatnsmýrinni er ein-
faldlega stærsta umhverfis-
málið í borginni,“ sagði Gísli
Marteinn á laugardag.
Undir það taka sjálf-
sagt margir. „Stærsta
umhverfismálið í borginni“ vó hins
vegar ekki þungt á vogarskálunum
þegar nýi meirihlutinn var myndaður
heldur var sett í salt út kjörtímabilið.
Skemmtileg tilviljun
Morgunblaðið birti fréttaskýringu
í gær um átök innan Framsóknar-
flokksins. Þar var meðal annars skaut-
að yfir hvernig hver krónprinsinn á
fætur öðrum hefur yfirgefið Framsókn
og leitað grænni haga. Þar á meðal
er Árni Magnússon, fyrrverandi
félagsmálaráðherra, sem hætti í
pólitík eins og þekkt er og hóf
störf hjá Glitni. Það er því
nokkuð skemmtileg tilviljun
að á sömu opnu og frétta-
skýringin er flennistór
auglýsing frá
einmitt Glitni.
Bingi í bókaflóðið?
Enn á eftir að ráðast hvað Björn
Ingi Hrafnsson tekur sér næst fyrir
hendur. Bloggfærsla hans frá því í
nóvember gæti gefið vísbendingu
um það. Borgarfulltrúinn fyrrverandi
hafði þá verið að glugga í dagbækur
Alistairs Campell, upplýsingafulltrúa
Tonys Blair, og skrifaði: „Sjálfur hef
ég árum saman haldið til haga eigin
minnispunktum og dagbókarbrot-
um úr mínum störfum, m.a. á
vettvangi stjórnmálanna, í utan-
ríkis- og forsætisráðuneytum
og síðar borgarstjórn. Margt
kemur þar fram, sem aldrei
hefur orðið opinbert. Að
því kemur kannski einn
daginn.“ Skyldi vera
komið að því?
bergsteinn@frettabladid.is