Tíminn - 01.07.1981, Blaðsíða 8

8
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sig-
urður Brynjótfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson. Elias Snæland Jóns-
son, Jón Helgason. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. öiafsson. Fréttastjóri: Páll
Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaðamenn:
Agnes íiragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helga-
son, Friðrik Indriðason, Friða Björnsdóttir (Heimilis-Tíminn), Halldór Valdi-
marsson, Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson,
Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (iþróttir). útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert
Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir:
Kristin Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Sími:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
4.00. Askriftargjald á mánuði: kr.80.00. —Prentun: Blaðaprent h.f.
Um hvað
er deilt?
Eftir Davið Sch. Thorsteinsson,
formann Félags íslenskra iðnrekenda
ísland og Holland
■ Það gerðist i siðustu viku, að tvö flugfélög hófu
áætlunarflug til Amsterdam með dags millibili.
Tildrög þessa eru þau, að Flugleiðir (þá Flug-
félag ísiands), hélt uppi áætlunarflugi til Amster-
dam 1968-1969, en þá féll það niður. Flugfélagið
Iscargo sótti þvi á siðastliðnu ári um leyfi til
áætlunarflugs til Amsterdam og mælti Flugráð
eindregið með þvi og veitti samgöngumála-
ráðherra þvi leyfið. Um likt leyti ákváðu svo
Flugleiðir að hefja áætlunarflug til Amsterdam
að nýju.
Margt bendir til, að bæði félögin eigi að geta
haft nóg að gera á þessari flugleið, þegar
byrjunarerfiðleikar eru yfirstignir.
Þegar íslendingar koma til Schiphol-flugvallar
hjá Amsterdam, fá þeir fljótt nasasjón af þvi að
dugnaðarþjóð byggir landið. Flugvöllurinn er sex
metra undir sjávarmáli og er á landi, þar sem
áður var sjór, og voru skipsströnd tið á þeim stað,
þar sem flugvöllurinn er og dregur hann af þvi
nafn sitt. Hollendingar hafa stóraukið land sitt
með þvi að veita burt sjó og vatni.
Schiphol-flugvöllurinner einn hinn mesti i heimi
og þykir skipulagður flestum betur. Þaðan eru
flugferðir til 80 staða i Evrópu og 90 utan Evrópu.
Hið mikla hollenzka flugfélag, KLM, setur svip
sinn á staðinn, en það er með stærstu flugfélögum
og hefur ekki færri en um 400 sölustaði viðs vegar
um heim. Með þvi að komast i samband við
Schiphol-flugvöllinn opnast íslendingum greið
leið við umheiminn og jafnframt skapast auknir
möguleikar fyrir ferðamenn til að sækja ísland
heim viðs vegar frá.
Ekki er minna um það vert fyrir Islendinga að
gott er að sækja Holland heim. Amsterdam er
með eftirsóttustu ferðamannaborgum i heimi
með sögufrægum byggingum, enda um lengra
skeið miðstöð mikils nýlenduveldis, ágætum
söfnum, vinsælum veitingastöðum og verzlunum,
þar sem vöruúrval er mikið og afgreiðsla til
fyrirmyndar. í námunda við Amsterdam eru
borgirnar Rotterdam, þar sem er stærsta höfn i
heimi og höfuðborgin Haag.
Þótt Holland hafi ekki upp á fjöll að bjóða,
kemur það á móti, að ræktun er óviða eða hvergi
til meiri fyrirmyndar. Sjálfir eru Hollendingar
sagðir góðir viðkynningar. Þeir eru sagðir dálitið
þráttgjarnir eins og íslendingar og segir i ferða-
bæklingi um þá, að reki þrjá Hollendinga á eyði-
ey, verði það fyrsta verk þeirra að stofna þrjá
stjórnmálaflokka. En þrátt fyrir þetta, hefur
þeim tekizt að vinna vel saman og standa flestum
þjóðum framar i framtaki, vinnusemi og hrein-
læti og mörgum öðrum dyggðum. Þeir eru þvi
þjóð, sem lærdómsrikt er að kynnast.
Þá eru Hollendingar miklir ferðamenn og ætti
áætlunarflug til Amsterdam að geta aukið stór-
lega komur ferðamanna hingað. Það er þvi öll
ástæða til að ætla, að þetta áætlunarflug eigi eftir
að gefast vel.
Þ.Þ.
■ Þvi rita ég þessar linur, aö ég
hef oröiö var viö aö þaö viröist
vefjast fyrir mörgum um hvaö
deila min og þeirra Tómasar
Arnasonar, viöskiptaráöherra, og
Þórhalls Ásgeirssonar, ráöu-
neytisstjóra snýst.
Aðlögun stjórnvalda að frí-
verslun
Deila stjórnvalda og iönaöar
hefur staöiö i mörg ár og
deiluefniö er hvernig bregöast
ber viö þeirri staöreynd, aö
islensk stjórnvöld hafa enn ekki
áttaö sig á þvi hvaö geröist áriö
1970 þegar Island geröist aöili aö
EFTA. Deilan 'snýst þannig um
atvinnuöryggi og kjör þeirra þús-
unda manna og kvenna, sem viö
iönaö starfa, svo og hvort þær
þúsundir ungmenna, sem á
vinnumarkaöinn koma á næstu
árum, fái vinnu hér á Islandi, eöa
hvort þeir neyöast til aö flytja úr
landi til aö fá vinnu viö sitt hæfi.
Blaðamannafundur Tóm-
asar Árnasonar, 19. júni
Tilefni þess, aö þessi deila
blossaöi upp aö nýju nú, var
blaöamannafundur sá, sem
Tómas Árnason hélt fyrir rúmri
viku er hann skýröi frá för sinni
til Brussel, en þá för kvaöst hann
hafa fariö til aö reyna aö fá
samþykki Efnahagsbandalags
Evrópu til aö leggja á aö nýju
svokallaö aölögunargjald, enda
þótt hann væri sjálfur andvigur
gjaldinu, samanber ummæli hans
i Morgunblaöinu 20. júni s.l. Hlýt
ég aö dást aö þeirri fórnfýsi ráö-
herrans, aö leggja á sig langa
ferö til aö mæla fyrir máli, sem
hann er sjálfur mótfallinn.
Þau ummæli min aö raunveru-
lega andstööu viö aölögunar-
gjaldiö sé aö finna i viöskipta-
ráöuneytinu i Reykjavik, en
hvorki i Brussel né Genf, hafa
svo hleypt öllu i bál og brand.
Gengisskráningin
Til aö skýra hvaö býr aö baki
þessari skoöun minni er nauösyn-
legt aö huga aö forsögu málsins.
Allir vita, aö gengi islensku krón-
unnar er skráö eftir hag sjávarút-
vegsins og aö iönaöurinn veröur
aö búa viö þau kjör. Vegna þess
er algjör nauösyn á þvi aö starfs-
skilyröi sjávarútvegs og iönaöar
séu sambærileg, en svo er ekki
þvi sjávarútvegurinn býr viö mun
hagstæöari rekstrarskilyröi en
iönaöurinn.
Röng gengisskráning
Þessi mismunandi rekstrar-
skilyröi valda gengisskekkju
gagnvart iönaöi, og var reiknaö
út I febrúar 1979 aö sú skekkja
næmi 3,6%.
Um áramótin 1978/1979 kom
fram sú hugmynd aö leggja sér-
stakt gjald á nokkurn hluta inn-
fluttra iönaöarvara, til bráöa-
birgöa, til aö gefa stjórnvöldum
tima til aö lagfæra starfsskilyröi
iönaöarins. Þessi hugmynd mætti
mikilli andstööu ráöuneytisstjóra
viöskiptaráðuneytisins, og lagðist
hann eindregiö gegn þvi aö slikt
yröi reynt.
Sendinefndirnar 1979
Þrátt fyrir þessa andstööu
ráöuneytisstjóra sins, sendi þá-
verandi viöskiptaráöherra,
Svavar Gestsson, tvær sendi-
nefndir til Evrópu til aö vinna
málinu fylgi. Fór svo aö EFTA
samþykkti formlega aðlögunar-
gjaldiö, en Efnahagsbandalagiö
mótmælti, en lét kyrrt liggja, en
þaö er aöferö til aö forðast for-
dæmi. Lög um 3% aölögunar-
gjaldiö voru samþykkt voriö 1979
og skyldu þau gilda út áriö 1980.
Bréf F.l.l. til rfkis-
stjórnarinnar 11. febrúar
1980
Félag islenskra iönrekenda
ritaöi núverandi rikisstjórn bréf
þremur dögum eftir aö hún haföi
veriö mynduö I febrúar 1980. 1
bréfi þessu bentum viö á, aö lög
um aölögunargjald myndu renna
út um áramótin og þvi væri nauö-
synlegt aö hefjast þegar handa
um aö bæta starfsskilyrði
iönaöarins, en ef það væri ekki
gert yröi aö framlegnja lög um
aölögunargjald. Þessar aövaran-
ir félagsins voru látlaust Itrekaö-
ar allt áriö 1980 en allt kom fyrir
mpnninparmál----■
Vandi Þjóðleikhússins:
Húsið er leiðinlegt og
kostar þjóðina hálfan
skuttogara á ári í meðlög
■ Ekki man ég lengur hvenær
þjóöin byrjaði að reisa sér þjóð-
leikhiís, en þegar ég var barn var
þetta musteri islenskrar tungu
aðallega draugabæli, og bar bæði
skelfingu Skuggahverfisins í svip
sínum og alla angist kreppuár-
anna.
Það eina, sem fréttist af þessu
einkennilega hiísi, var það, þegar
þar fundust ný herbergi, eða nýir
salir, einkum í kjallaranum, en
hiisið var vist völundarhds, sér I
lagi kjallarinn, og ólikt öðrum
hdsum f bænum.
Ég geri ráö fyrir aö hugmyndin
um þjóöleikhds. hafi komiö fram
um Ukt leyti og aörar hugmyndir
um nauösynlegar stofnanir full-
valda rikis, aö þjóöarmetnaöur
hafi ráöiö þar mestu, ásamt list-
rænum áformum. Svo eitt kvöld
fyrir rdmlega 30árum var buiö aö
finna öll herbergin og húsiö var
vígt, eða tekið i notkun, og hefur
siöan veriö snar þáttur I Islensku
þjóölifi og umræöu. Og áfram er
þaö dularfullt hús.
Guðlaugur Rósinkranz
Guölaugur heitinn Rósinkranz
var ráöinn fyrsti þjóöleikhús-
stjórinn og stýrði hann leikhúsinu
i rúma tvo áratugi og mótaöi
stefnu þess.
Hann var mikiö skammaöur.
Eftir á aö hyggja, þegar störf
hans I leikhúsinu eru metin nán-
ar, þá kemur I ljós, aö honum
farnaðist vel. Hann var upphafs-
maður nýjunga og mikil breidd
var í verkefnavali, enda kannski
skiljanlegt, þvi meö þessu mikla
leikhúsi, var unnt að færast i fang
margt nýtt, sem áöur var ógjörn-
ingur, nema á viöavangi.
Mikið hefur verið sýnt i þessu
húsi, gott og vont, en ávallt hefur
húsið þó verið i umræöunni, og
yfirleittlogandi i ófriöi, og heldur
hefur úthaldiö gengiö illa fjár-
hagslega, einkum síðari árin.
Miðasalan stendur nú aöeins
undir 35-40% af rekstrarkostnaöi
hússins.sem mun langtum lakara
en hjá hliðstæðum stofnunum er-
lendis. Rikissjóöur er þvi aöal-
kúnninn og lætur af hendi um 1.2
milljaröa gamla á ári til aö leika
fyrir, en til samanburöar, þá
kostaöi nýjasti skuttogarinn um
þrjá milljaröa gamla, þannig aö
leikið er fyrir um þaö bil hálfan
nýjan skuttogara á ári. Þaö er
býsna mikið fyrir þessa litlu þjóö,
þótt leiklist sé góö.
Aösókn fer lika minnkandi, þótt
rlkissjóöur greiöi niður hvern
miöa um 1200krónur gamlar, áriö
út og áriö inn, hvern einasta
miöa, sem seldur er. Og þetta
skeöur á sama tima og láglauna-
stefna er i gildi, og láglaunafólk
hefur naumast til hnifs eða skeið-
ar, vegna óhagstæöra ytri aö-
stæöna, fyrst og fremst.
Einveldið i Skugga-
hverfinu
Frá fyrstu tiö hefur veriö ein-
veldi I Þjóöleikhúsinu viö
Hverfisgötuna. Þjóðleikhússtjóri
hefur fariö meö æöstu völd til sjós
og lands, eins og þar stendur, þótt
frá fýrstu tiö hafi veriö starfandi
þjóöleikhúsráö. í fyrstu einhvers
konar öldungaráö, sem lét sig
húsiö annars litlu skipta, aö þvi er
sagt hefur veriö, enda ráöiö fyrst
og siðast einhvers konar saklaus
samkvæmisleikur réttkjörinna
gamalmenna, þar til fyrir nokkr-
um árum, aö ákveöiö var aö kjósa
stærra og yngra þjóöleikhúsráö,
húsinu og gjaldkeranum til
trausts og halds.
Þetta hefur vist ekki gefist vel.
Aldrei hefur leikhúsið veriö
leiöinlegra, dýrara og verra,
sagöi einhver, þótt þaö sé nú lik-
lega ofsagt. En hvaö um þaö. Enn
hefur soðið upp úr. Þjóöleikhús-
stjöri var sakaður um misnotkun
á segulböndum, og nú hefur Þór-
hallur Sigurösson, leikari og
nefndarmaöur i leikritavals-
nefnd, sagt af sér, en hann sat i
ráöinu fyrir Alþýöubandalagiö,
sem hefur nú Mngaö til viljaö
ráöa minnst i öfugu hlutfalli viö
þingfylgi og fjölda kjörinna full-
trúa.
Þórhallur Sigurðsson, leikari,
er talinn hreinskiptinn maður, og
þaö vekur vissulega til um-