Tíminn - 01.07.1981, Blaðsíða 9

[iövikudagur 1. júli 198L
vn
9
„Aðalatriðið er að megin
spurningunni er enn með öllu
ósvarað. Hvað ætlar ríkis-
stjórnin að gera?"
ekki, þvi rikisstjórnin gerði hvor-
ugt, — hún leiðrétti ekki starfs-
skilyrðin og hún framlengdi ekki
lögin um aðlögunargjald.
Alþingi samþykkti hins vegar i
desember heimild til ríkisstjórn-
arinnar til að leggja á aölögunar-
gjald aö nýju, en áhugi Tómasar
Arnasonar á málinu reyndist ekki
meiri en svo, að það var ekki fyrr
en i júni, tæplega hálfu ári siðar,
að hann fór til Brussel til að ræöa
málið við Efnahagsbandalagið.
Enda varð árangurinn eftir þvi.
Ríkisstjórnin skerðir
starfsaðstöðu iðnaðar um
6.5%
1 einu vetfangi var sam-
keppnisstaða iðnaðarins þvi skert
um 43% og til að bæta gráu ofan á
svart var gengið skekkt um 3,5%
til viðbótar i febrúar siðastliðnum
með þvi að rikisstjórnin tók á-
byrgðá tómum veröjöfnunarsjóöi
hraöfrystiiönaðarins.
För 17 islendinga til Genf
og Brussel 18.-20. maí 1981
Hvort Tómas Arnason og dag-
blaðiö Timinn kjósa aö trúa orð-
um deildarstjóra iðnaöarráðu-
neytisins, blaðamanni Morgun-
blaðsins og minum, um það sem
kom fram á fundinum i Brussel,
erþeirra mál, en ég á enn eftir að
fá viðunandi skýringu á þvi
hvernig á þvi stendur, að jákvætt
viðhorf þessa embættismanns
gagnvart aðlögunargjaldi á fundi
með 17 Islendingum hinn 19. mai
breyttist skyndilega i neikvæða
afstöðu hinn 27. mai, en þá var
ráðuneytisstjóri viðskiptaráðu-
neytisins kominn til Brussel.
Yfirlýsing hagsmuna-
samtaka í sjávarútvegi
27. júní
Yfirlýsing hagsmunasamtaka i
sjávarútvegi hinn 27. júni verður
ekki skilin öðruvisi en sem þakk-
læti þeirra til ráðuneytisstjórans
fyrir andstöðu hans við aö-
lögunargjald. En renna ekki viö-
brögð þeirra einmitt stoðum
undir þá fullyrðingu mina, að
hina raunverulegu andstöðu við
aðlögunargjaldið sé að finna i
Reykjavik en ekki i Genf og
Brussel?
Að þessu tilefni þykir mér rétt
að rifja upp að iðnrekendur
samþykktu með yfirgnæfandi
meirihluta 1969 aö styðja inn-
gönguna i EFTA, en inngangan
var nauðsynlegur undanfari
samningsins við Efnahagsbanda-
lagiö.
Menn verða að gera sér ljóst, að
þessi samningur var geröur
vegna þess að Efnahagsbanda-
lagið taldi sér hag i þvi að fá að
flytja inðnaðarvörur tollfrjálst til
Islands.
Það er þvi iðnaðurinn á íslandi
sem greiöir aðgangseyrinn aö
tollfrjálsum útflutningi til megin-
landsins.
Má af þessu sjá, aö dæmisaga
Esóps er enn i fullu gildi, þvi enn
getur músin hjálpað ljóninu meö
þvi að naga sundur viðjarnar sem
ljónið var njörvað i.
Hitt þykir mér öllu lakara
þegar þeir væna mig um aö ég
geri kröfu til þess aö „viö brjót-
um gerða samninga viö aðrar
þjóöir, sem eru Islendingum jafn
mikilvægir og raun ber vitni”.
Standa ber við gerða
samninga
Ég vil enga samninga brjóta og
skiptir mikilvægi þeirra ekki
máli. Einmitt þess vegna vildi ég
að viöbrögð bæði EFTA og Efna-
hagsbandalagsins viö álagningu
aðlögunargjalds yrðu könnuð nú,
eins og gert var árið 1979, en ég
vildi aö sú könnun yröi fram-
kvæmd með jafn jákvæðu hugar-
fari sendimanna okkar nú og þá.
Lýst eftir stefnu rikis-
stjórnarinnar
Látum þetta nú allt liggja á
milli hluta i bili. Aðalatriðið er að
megin spurningunni er enn með
öllu ósvarað. Hvað ætlar rikis-
stjórnin að gera? Hún nýtti ekki
frestinn, sem aðlögunargjaldið
veitti henni til að leiðrétta starfs-
skilyrði iðnaðarins og nú er við-
skiptaráöherra kominn heim meö
nei frá Brussel.
Reykjavik, 29. júni 1981
■ Samvinna og góð verkaskipting er nauðsynleg I öilum
leikhúsum. Það er óháð ieiklistinni, kann einhver að segja, en ef
útgerðarkostnaöurinn heldur áfram að vaxa og niðurgreiðsl-
urnar að aukast endar Þjóðleikhúsið á götunni.
hugsunar.þegar hann segir sig ur
þessu samfélagi. Að visu hefði
það nú verið snöfurmannlegra aö
segja af sér, þegar hann var for-
maður þjóðleikhúsráös, þvi þá
var leikhúsið þó ekki hótinu
betra, ef ekki verra. En það er
hans mál.
Fyrir þá, sem tengjast þessu
hUsi aðeins, eða einkum frá
áhorfendabekk, virðist það liggja
i augum uppi af tölum i fjárlögum
og umræöunni i blöðunum, að
rekstrarfyrirkomulagi Þjóöleik-
hússins verður að breyta.
Valdinu þá dreift, ábyrgðinni
einnig. Það er staöhæft, að oft
gangi leikarar og leikstjórar á
prófastslaunum verklausir eða
verklitlir i þessu húsi, mánuöum,
ef ekki árum saman, meöan hóp-
ur manna er sóttur til starfa út
fyrir húsið, til þess að vinna
þeirra störf. ÞjóðleikhUsstjóri
leikstýrirlfka of mikið sjálfur, að
flestra dómi. Hremmir þar verk
handa sér, en hendir öðru i aðra,
og fær svo erlenda leikstjóra i
sumt og þá oft einkennilega
menn, að margra áliti. Nægir aö
benda á tslenska dansflokkinn,
hvernig farið var með hann i vet-
ur, fékk ekki að dansa neitt, held-
ur varð að ieikfangi einhvers
Dana, sem er einhver safnaöar-
fulltrUi þeirra dansara i Dan-
mörku, sem hafa andstyggö á
venjulegum dansi, og svona má
lengi telja.
Auðvitað veröur aö fá menn er-
lendis frá ööru hverju. Um þaö er
ekki verið að ræða hér. En allir
eru nU liklega orðnir sammála
um að gjaldkeri ÞjóðleikhUssins
þarf að ráöa meiru, og þjóöleik-
hUsráðiö lika, áöur en hUsiö tæm-
ist alveg og kostar heilan skutara
á ári i staðinn fyrir hálfan nUna.
LeikhUsgestir, og reyndar þjóð-
in öll, hlýtur að hafa það mjög
sterklega á tilfinningunni að
breytinga sé þörf á fyrirkomulagi
öllu i ÞjóöleikhUsinu. Þetta ein-
veldi ömurleikans og eyðslunnar
riöar nU til falls, að maður hugsi
nú ekki til óperu, ef hún á að
verða að veruleika og á aö syngja
lika fyrir rikissjóð.
Enþað er þingið sem bjó til lög-
in, og það er þingiö sem á næsta
leik, og lildega litur það á málin
næst þegar Þórshafnartogarinn
kemur upp á yfirboröið.
Jónas Guðmundsson
landbúnadarspjall
Orka og
landbúnaður
■ Margur maðurinn hrökk
ónotalega við þegar OPEC
rikin fjórfölduðu oliuverö fyrir
tæpum áratug.
Siðan hefur olian oft hækkað
i verði. Sifellt gengur á
birgðimar, — en olia og
náttUrugas eru talin helming-
ur nýtanlegra orkulinda i
heiminum. Oli'uverð mun enn
fara hækkandi á næstu ára-
tugum, þrátt fyrir þann
stundarfrið, sem nU er, og enn
hefur engin önnur orkulind
komiö i staðinn, sem menn
telji borga sig, eða kunni að
nýta.
Þetta ástand hefur raskað
hagþróun um viöa veröld og
ekkert Utlit er fyrir að það
breytist á næstunni, nema að
næg og ódýr orka fáist af öðru
tagi.
Fyrir bændur er olia meira
en eldsneyti, hUn er lika hrá-
efni i hin og þessi kemisk efni,
sem talin eru ómissandi við
nUti'ma bUrekstur og sem eru
einkum nauösynleg i þróunar-
löndunum til þess að auka bU-
vöruframleiöslu.
Margir hugsjónamenn álita
að landbUnaður hefði átt að
þróast öðru visi en orðiö hefur.
Telja þeir að véla- og efna-
notkun við bUskap sé
kostnaðarsöm, mengandi og
orkufrek og að hreinn
viðskiptabUskapur geri
bændur berskjaldaða fyrir
óvæntum áföllum. Formæl-
endur þessara sjónarmiða
telja að maöurinn eigi að
nokkru aðhverfa aftur til fyrri
búskaparhátta t.d. með þvi að
hætta að nota tilbuinn áburð
en gjörnýta bUfjáráburð og
sorp til ræktunar nytjajurta,
hætta að nota efni til þess aö
verjast jurtasjUkdómum og
skaðdýrum, stórminnka véla-
- notkun og beita dráttardýrum
á ný fyrir plóginn.
Þessir menn hafa að sumu
leyti mikið til sfns máls, þó
ekki sé rUm til að rekja það
hér, en öðrum þræði eru
sjónarmið þeirra óraunhæf.
Hvaö hefði t.d. gerst hér kalda
sumarið 1979, ef ekki hefði
veriö tiIbUinn áburður til að
örva grasvöxt?
Vitað er að margir bændur
gera sér far um aö hagnýta
búfjáráburö betur en áöur og
láta ekkert fara til spillis.
Hinu er ekki að leyna að i
mörgum vanþróuðum löndum
fer obbinn af taði og kúaskán
undir pottana og eldsneytis-
hörgull fer vaxandi vegna
þess að mjög gengur á skóg-
ana i' þróunarlöndunum.
Að öllu athuguðu virðist þaö
búskaparlag sem nú tiðkast á
Vesturlöndum og byggist á
rannsóknum, mikilli notkun
vélai tilbUins áburöar o.fl.
kemiskra efna vera eina leiöin
tii þess að svara fæðuþörí
ört fjölgandi mannkyns.
Bandariskar rannsóknir
sýna að skordýr, jurtasjUk-
dómar og illgresi rýra upp-
skeruna þar i landi um þriðj-
ung og aö uppskeru lokinni
veröa enn 8% afföll á henni.
Talið er aö fimmtungur alls
jarðargróða i heiminum ónýt-
ist af ýmsum orsökum eftir að
hann er upp skorinn. Þetta
gerist brátt fyrirnotkun mein-
dýra- og illgresiseyðingar-
lyf ja. Þýskar tilraunir leiddu i
ljós að þegar hætt var aö nota
jurtalyf við eplarækt minnk-
aöi uppskeran um 40% fyrsta
árið og söluhæf epli voru að-
eins þrjátiu af hundraði af
uppskerunni, en áttatiu ella.
Tæp 200 tonn af búf járáburði
þarf til að jafngilda einu tonni
af köfnunarefni. Jafnvel þótt
unnt væri meö viðráöanlegum
orkukostnaði aö safna lifræn-
um úrgangi og nota i stað til-
búins áburðar mundi mikið af
þeim steinefnum sem upp-
skeran hefur fengið úr jarö-
veginum og verða að sorpi i
þéttbýli tapast út um skolp-
ræsakerfiö og yröi að bæta
moldinni þaö upp með tilbún-
um áburÚ.
Þekking manna á náttúr-
unni eykst ört og sifellt fleygir
tækninni fram. Hver veit
nema að eftir svo sem áratug
verði orkukreppan minning
ein og ráð hafi verið fuidin viö
mörgum þeim sjúkdómum og
meindýraplágum sem nú
hrella mannkyn.
Það kostar ekkert að láta sig
dreyma um korn- og grasteg-
undir, sem vinni köfnunarefni
úr loftinu, þurrk- og kalþolnar
jurtir, dráttarvélar, sem
ganga fyrir vatni eöa verk-
smiðjur sem búa til „kjöt” Ur
jurtum (shkar verksmiðjur
eru reyndar á tilraunastigi).
Draumar einir duga þó
skammt íhörðum heimiog um
þessar m undir er fæst af þessu
i sjónmáli hvað þá heldur
orðið og þvi veröur að
bregðast við hlutunum á
grundvelli þess sem er vist
eða sennilegt. Bændur hafa
þegar dregið Ur áburðar- og
oliunotkun. Likur eru til að
notkun jurta- og meindýra-
lyfja minnki með endurbætt-
umaöferðum.Ená samatima
og þróaðar þjóðir geta og eiga
að minnka orkunotkun sina
eru þróunarlöndin i orkusvelti
og verða að fá stærri skerf af
orkusjóðnum til sinna þaría.
Tryggja veröur land-
bUnaöinum þá orku sem hann
þarf til þess að nýta tiltæka
tækniþekkingu. A þeim
svæðum þar sem oliunotkun er
oröin gifurlega mikil verða
bændur að sættast á að
minnka hana, lækka til-
kostnað og jafna fram-
leiðsluna sem vænlegustu leið
til að bregðast við orku-
kreppunni. Annarsstaöar,
einkum í þróunarlöndum má
einskis láta ófreistað til aö
auka íramleiöni i landbUnaði
en forðast þó eins og unnt er
notkun kemiskra efna.
Ef ekki veröur nóg til af
hinni einu, lifsnauðsynlegu
„auðlind”: mat, um næstu
aídamót til þess að metta þær
sex þUsund milljónir jarðar-
búa, sem þá verða á dögum,
koma aðrar framfarir fyrir
litið.
Þess vegna litur út fyrir að
það sjónarmið að hverfa til
fyrri tima búskaparhátta sé
óraunhæft ef ekki á að hopa
enn frekar i baráttunni viö
hungurvofuna á jörðinni.
Heimildir: IFAP-NEWS
Norinform. Landbrugsraadets
.meddelelser.
Júlíus J. Daníelsson,
ritstjóri Freys, skrifar