Fréttablaðið - 02.04.2008, Blaðsíða 16

16 2. apríl 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í september slæddist ég inn á hátíð franska blaðsins L’Hum-
anité í úthverfi fyrir norðan París.
Ólíklegt er að það segi skerbúum
nokkurn skapaðan hlut, en þessi
hátíð, sem haldin er á hverju
hausti, er í rauninni „þjóðhátíð“
franska kommúnistaflokksins, ef
svo má segja, og hefur áratugum
saman verið mikill viðburður í
landinu. Á þeim tíma þegar
franski kommúnistaflokkurinn
var stórveldi, fékk fimmtung
atkvæða í öllum kosningum og
hafði áhrif langt út yfir það, kom
ég aldrei á þessa hátíð, en það hef
ég hins vegar gert nokkur síðustu
ár síðan flokkurinn fór verulega
að dala, því ég hef samúð með
lítilmagnanum.
En í hátíðahöldunum sjálfum
sáust þess engin merki hvernig nú
er komið fyrir flokknum. Þau fóru
fram í risastórum tjaldbúðum,
sem eru með mjög svipuðum
hætti ár eftir ár, og því auðvelt að
rata fyrir þá sem þar eru orðnir
hagvanir.
Ræður, rapp og matur
Rétt eftir að ég var kominn inn
fyrir hliðið rakst ég inn í tjald,
þar sem yfir stóð fundur með
Bernard Thibault, formanni CGT,
eins af þremur stærstu verklýðs-
samtökum Frakklands, en það
hefur jafnan verið á bandi
kommúnistaflokksins. Hann
færði þær fréttir að fyrir dyrum
stæðu umræður við atvinnurek-
endur, og hefðu þeir skyndilega
fastneglt dagskrána: þeim fyndist
vinnulöggjöfin of flókin og
umfangsmikil og vildu nú ekki
ræða annað en leiðir til að skera
hana niður. „Markmið þeirra er í
rauninni að afnema hana,“ sagði
Bernard Thibault, „þeir vilja t.d.
byggja ráðningar á frjálsum
samningi milli atvinnurekanda og
hvers launþega fyrir sig. Menn
geta þá gert sér í hugarlund
hvaða samningsaðstöðu atvinnu-
leysingi kann að hafa, einn
andspænis vinnuveitandanum,
t.d. þegar ákveða þarf væntanleg-
ar uppsagnarbætur.“ Bernard
Thibault var skorinorður, en
dálítið þunglamalegur, og það
varð ekki séð hvaða ráðum hann
ætlaði að beita til að standa gegn
þessum kröfum.
Svo gekk ég áfram. Þetta var á
laugardagskvöldi og ákaflega
litskrúðugt mannlíf á götum
búðanna. Í fjölmörgum tjöldum
voru ýmiss konar veitingar,
stundum með sérréttum frá
einhverjum héruðum. Víða voru
hljómsveitir að spila, stundum
með óvenjulegum hljóðfærum
svo sem samleik hjólafiðlu og
magaorgels, en tónlistin var
rokkkend, og æsti menn upp til
vaggs og veltu. Í kringum þetta
stikluðu margir um í svörtum
bolum sem á var letrað „Ég er
kommúnisti en enginn veit það“, á
miðri götu var maður ber að ofan,
í stuttbuxum og með rauða húfu
að steikja sardínur, og annað eftir
þessu. Eftir nokkra göngu kom ég
að stóru og upphækkuðu sviði,
þar sem þrír menn voru að flytja
rapp á arabísku.
Öðrum megin við tjaldbúðirnar
var risastór leikvangur, þar sem
Marie-George Buffet, leiðtogi
flokksins, heldur jafnan sína
aðalræðu á lokadegi hátíðarinnar,
sunnudegi. Nú var hann troðfull-
ur, kynnir taldi að þar væru
samankomnir 80 000 manns, og
kom ástæðan fljótt í ljós: þar
birtist sem sé Iggy Pop á sviðinu,
síðhærður og ber að ofan, álíka
mikill forngripur á sínu sviði og
kommúnistaflokkurinn er nú
orðinn og fór að kyrja sitt
grjótharða rokk.
Kommúnistar í pilsnerfylgi
Ræðu flokksleiðtogans gat ég
ekki heyrt að þessu sinni, en ég
efa ekki að hún hafi verið
skelegg eins og venjulega. En
hætt er við að þetta verði síðasta
ræða hennar í þessu hlutverki.
Nú er kommúnistaflokkurinn
franski kominn niður í pilsner-
fylgið sem svo er kallað; í síðustu
forsetakosningum fékk fram-
bjóðandi hans, Marie-George
Buffet sjálf, innan við tvö
prósent. Og þótt menn séu farnir
að sjá að ef á að reisa við þann
höfuðlausa og sundraða her sem
franskir vinstri menn eru orðnir,
hafa menn þörf fyrir kommún-
ista, er hætt við að á flokknum
sannist nú það sem Káinn kvað:
það yrkir enginn stöku á aðeins
tvö prósent.
Fyrir skömmu bárust út þau
tíðindi, að fjármál kommúnista-
flokksins væru orðin svo
bágborin, að til stæði að selja
frægt listaverk í eigu hans. Það
var myndin af Mónu Lísu, sem
Marcel Duchamp teiknaði
yfirskegg á og letraði svo undir
L.H.O.O.Q., en þegar þessir
stafir eru lesnir hægt og skýrt en
með nokkuð ankannalegum
áherslum heyrist: „henni er heitt
á rassinum“. Þetta málverk
eignaðist skáldið Aragon og gaf
það síðan kommúnistaflokknum;
einu sinni þegar höfuðstöðvar
hans voru til sýnis almenningi,
sá ég það blasa við í inngangi
byggingarinnar. Mér fannst það
táknrænt fyrir gamalgróin tengsl
kommúnista við framúrstefnur
ýmislegar.
Ef franskir kommúnistar
neyðast nú til þess sökum
fjárskorts að selja Mónu Lísu
með skegg, eru það mikil
þáttaskil í sögu Evrópu.
Móna Lísa með skegg
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG | Franskir kommúnistar
R
æða forsætisráðherra á ársfundi Seðlabankans er að
líkindum sú mikilvægasta sem flutt hefur verið á þeim
vettvangi frá upphafi vega. Það var hún ekki vegna upp-
hrópana. Þunginn í henni var sannast sagna í öfugu hlut-
falli við látleysi orðanna.
Stjórnvöld hafa staðið frammi fyrir þeim veruleika að koma í
veg fyrir að alþjóðleg lánsfjárkreppa með upptök í Bandaríkjun-
um yrði að bankakreppu á Íslandi. Efnahagur íslensku bankanna
gefur ekki tilefni til slíks. En aðstæður á erlendum fjármálamörk-
uðum gætu eigi að síður haft þau áhrif.
Það sem forsætisráðherra gerði var að benda fjármálaheimin-
um á að ríkissjóður er því sem næst skuldlaus. Hann væri þar af
leiðandi í færum um að taka verulegar fjárhæðir að láni. Kjarn-
inn í boðskap ráðherrans var hins vegar sá að ríkisstjórnin væri
ákveðin í, ef á þyrfti að halda, að nýta þennan styrk til að grípa til
sambærilegra aðgerða og ábyrg stjórnvöld í öðrum ríkjum.
Þetta eru sterk skilaboð til umheimsins um að hér komi ekki til
kreppu. Þetta er stórt fyrirheit en á bak við það er efnahagslegur
styrkur sem að vísu ekkert bendir til að reyni á. Tveir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins bentu á nauðsyn aðgerða af þessu tagi fyrir
nokkru síðan. Forystumenn Vinstrihreyfingarinnar – græns fram-
boðs og Framsóknarflokksins höfðu einnig lagt það sama til.
Deila má um tímasetningu þegar um yfirlýsingu af þessu tagi
er að tefla. Aðalatriðið er að hún mátti ekki bera vott um fum.
Hún þurfti að sýna yfirvegun og styrk og hafa áhrif. Það er vandi
þeirra sem ábyrgðina bera að velja rétta tímann. Mestu skiptir
nú að í kjölfarið hafa umræður á Alþingi sýnt að breið samstaða
er um þessa lykilyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar. Hún er kjölfesta
fjármálalífsins eins og sakir standa.
Síðan geta menn deilt um aðra hluti eftir lögmálum stjórn-
málanna. Það er gott og blessað að bankar og eftirlitsstofnanir
elta nú uppi þá sem hafa hagnast á spákaupmennsku með krónuna.
Menn mega hins vegar ekki láta upphrópanir um þá hluti draga
athyglina frá raunverulegum vandamálum og viðfangsefnum við
stjórn efnahags- og peningamála.
Það þurfti ekki mikla snillinga til að sjá að veikleikinn í þjóðar-
búskapnum var og er reyndar enn fólginn í miklum viðskiptahalla.
Hann segir þá einföldu en skýru og gömlu sögu að á bak við þann
styrk krónunnar sem nú er horfinn voru ekki næg raunveruleg
verðmæti. Það voru spákaupmenn sem áttu stóran þátt í að hækka
gengi krónunnar. Hvers vegna var ekki leitað að þeim út um allar
þorpagrundir þegar þeir ýttu undir óraunhæfan styrk krónunnar?
Athafnir þeirra voru síst betri þá.
Nú mega menn ekki láta glepjast á ný. Gengi krónunnar styrk-
ist ekki með leikbrögðum. Skuldirnar sem viðskiptahallinn mælir
þarf að greiða. Það verður aðeins gert með aukinni verðmæta-
sköpun. Allar hugmyndir sem nú eru settar á flot um að lækka
tekjur ríkissjóðs til að bæta kjör almennings hafa því öfug áhrif
við tilganginn ef þeim er ekki mætt með samsvarandi niðurskurði
útgjalda. Er þörf á fækkun ríkisstarfsmanna?
Jafnvægi í viðskiptum við útlönd er eini haldbæri mælikvarðinn
á eðlilegan styrk krónunnar. Þegar þeirri stöðu er náð verða menn
að horfast í augu við þá staðreynd að jafn lítil mynt og krónan er
getur ekki viðhaldið ásættanlegum fjármálastöðugleika. Sú yfir-
lýsing forsætisráðherra á ársfundinum að senn sé tímabært að
gera fræðilega úttekt á þessu viðfangsefni verður að skoða sem
gott skref í rétta átt þó að ekki sé með öllu ljóst hvað að baki býr.
Samstaða um lykilatriði:
Orð með þyngd
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Miðborgin
Reykvíkingar, og allir landsmenn í gegnum fjölmiðla, hafa fyrir
augunum þróun í miðborg Reykjavíkur
sem enginn sá fyrir. Ekki frekar en hrun
krónunnar á öðrum vígstöðvum.
Í áratugi hafa borgaryfirvöld flestra
stjórnmálaflokka reynt að gera miðborg-
ina að eftirsóttum stað fyrir íbúa, gesti
og viðskipti, enda fer það saman.
Einblínt hefur verið um of á miðbæjarkjarnann
neðan Laugavegar og að Vesturgötu, en einhvern
veginn virðist svo sem Laugavegur, Hverfisgata og
raunar Skuggahverfið hafi ekki verið tekin nógu
föstum tökum. Þegar verðlag hækkaði á þeim
svæðum sáu verktakar viðskiptatækifæri, eins og
þeim ber; keyptu upp gömul hús til að rífa þau og
byggja stærri. Þrjátíu hús bíða nú niðurrifs í
miðborginni. Þetta er staða sem enginn sá fyrir.
Borgarstjóri og formenn borgar- og skipulagsráðs
Reykjavíkur heita snörum viðbrögðum, en er vandi
á höndum. Verktakar sem sitja undir glósum um að
vera „slömmlordar“ keyptu húsin í góðri trú, en
augljóst er að við þá þróun sem við blasir verður
ekki unað. Ná verður sátt milli borgar-
búa, verktaka og þeirra sem reka
viðskipti í miðbænum um næstu skref.
Meirihluti og minnihluti verða að vinna
saman, í stað þess að þeir síðarnefndu
leitist við að slá ansi ódýrar pólitískar
keilur.
Allir verða að viðurkenna sína ábyrgð
og hlusta á okkar bestu sérfræðinga
eins og t.d. Sigmund D. Gunnlaugsson,
sem hefur haft mikil áhrif með sínum
sjónarmiðum og rannsóknum. Sérstakt
úrlausnarefni er vandi útigangsfólks.
Því verður að búa mannsæmandi aðstæður, eins og
unnið er að, en það verður að gerast hraðar. Að ekki
sé minnst á það erfiða viðfangsefni að brýna fyrir
ungu fólki skikkanlegri umgengni þegar það
skemmtir sér í miðbænum. Það er gaman að fara í
bæinn um helgar. Aðstæður einstakar til að hitta
vini og kunningja, um það get ég vitnað, en við
getum skemmt okkur án þess að ganga freklega á
rétt þeirra sem búa eða reka fyrirtæki í miðbænum.
Við sem þar skemmtum okkur berum einnig ábyrgð.
Höfundur er varaborgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
Sameiginleg ábyrgð margra
BOLLI THORODDSEN
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Deila ekki við dómarann
Vefritið Kistan kallar eftir viðbrögð-
um rúmlega 20 háskólamanna við
nýföllnum dómi Hæstaréttar yfir
Hannesi Hólmsteini Gissurarsyni
vegna ritstuldar. Meðal svarenda eru
prófessorar í ýmsum deildum,
aðjúnktar, lektorar, doktors-
nemar, formaður Sagnfræð-
ingafélagsins, forstöðumaður
Reykjavíkurakademíunnar
og fleiri. Í gær höfðu tólf
svör borist. Enginn
sem svarað hefur er
ósammála dómnum;
þótt sumum þyki
dómurinn strangur
eru allir á einu máli
um að hann sé
réttlátur.
Brottrekstur eða áminning
Flestir svarenda telja að Kristínu Ing-
ólfsdóttur háskólarektor sé ekki stætt
á öðru en að bregðast við dómnum.
Sumir krefjast brottreksturs Hann-
esar fyrir afglöp í starfi, aðrir telja að
áminning dugi. Eggert Briem, próf-
essor í stærðfræði, bætir hins vegar
við að auk áminningar væri
maklegt að fá Hannesi
það verkefni að gefa
út óbreyttar
allar ræður
forseta
Íslands,
Ólafs
Ragnars
Gríms-
sonar, frá
upphafi.
Andrúm til mótmæla
Mótmæli vörubílstjóra eru birtingar-
mynd efnahagslægðarinnar í fleiri en
einum skilningi. Í fyrsta lagi sýna þau
hversu illa eldsneytishækkanir bitna
á heilli atvinnustétt. Í öðru lagi sýna
þau hversu mikið hefur dregið úr
framkvæmdum undan-
farið. Það er að minnsta
kosti harla ólíklegt að
fyrir einu eða tveimur
árum hefði fjöldi vöru-
bílstjóra safnast saman
fleiri daga í röð til að
mótmæla. Þeir hefðu
verið uppteknir í
vinnu.
bergsteinn@fretta-
bladid.is
iRobot ehf.
Hólshraun 7, 220 Hfj. • S. 555 2585 • irobot.is
Umsagnir frá eigendum iRobot Roomba
ryksuguvélmennisins:
...ég hreinlega Elska hana
Ert þú búin að fá þér eina?
Fáðu þér eina iRobot og
njóttu komandi sumars….
(ný sending komin)