Tíminn - 25.10.1981, Blaðsíða 6

IJt I ( II 4.-4 14.144JC.Í.1
v>1 y.' t r‘$ ».i r i i’ty
Sunnudagur 25. októbér 1981
„Margur fær lof
fyrir lítíð og last
fyrir ekki par”
Halldór E. Sigurðsson i viðtali við Helgar-Timann
þú helltir þér á þessum tima æ
meira út i stjórnmálin, ekki satt?
„Ég hafði eiginlega tvær bak-
teriur, önnur að veröa bóndi og
hin var pólitiska bakterian, sem
var ansi sterk. I Dölunum tók ég
mikinn þátt i félagslifi og þegar
ég fluttist til Borgarness 1955, þá
gerðist ég að tilhlutan meirihlut-
ans i Borgarnesi, sveitarstjóri
þar, og þá var einnig haft i huga
að ég héldi hugsanlega eitthvað
lengra i pólitikinni.
Það verður að segjast eins og
er, og finnst mér það ekki sist
þegar ég horfi til baka, að þetta
háfi verið ægilegur glannaskap-
ur, þvi búskapurinn stóð traust-
um fótum hjá mér er ég ákvað
aðhætta honum, en pólitisk fram-
tiö var ekki of álitleg, þvl flokk-
arnir þrir sem mynduðú meiri-
hlutann i Borgarnesi sem voru
Framsóknarflokkurinn, Alþýöu-
bandalagið og Alþýöuflokkurinn,
þeir höfðu 11 atkvæði yfir Sjálf-
stæðisflokkinn einan.
Þó mér væri ljóst að ég með þVi
að fara til Borgarness væri bar
meö aö brjóta allar brýr að baki
mér, þá freistaðist ég til þess að
taka þetta að mér.”
— Arið eftir, eða 1956, ferð þú
svo i framboð, var þetta fyrsta
framboð þitt ekki sögulegt?
„Jú, það var söguiegt að þvi
leyti, að þegar búið var að telja
upp úr öllum kössunum, nema
utankjörstaðaatkvæði, þá var ég
31 atkvæði undir keppinaut min-
um, Pétri Gunnarssyni. Þegar
hins vegar var búið að telja utan-
kjörstaðaatvkæðin þá var ég
tveimur atkvæðum yfir. Þessi at-
kvæöi dugðu mér til þess að ná
þingmannssætinu.
Einhver spurði mig aö þvi hver
þessi tvö atkvæöi heföu verið og
ég sagði náttúrlega að erfitt væri
um þaö að segja, en ég gæti
kannski sagt að þaö væri atkvæði
mitt og konu minnar, þvi Pétur og
hans kona höföu ekki búsetu I
Mýrarsýslu og gátu þar af leiö-
andi ekki kosið þar.
Ég héltnú áfram að vera sveit-
arstjóri eftir að ég varö þingmað-
ur, og þá var þetta erfiöara að
vera i' samstarfi viö Alþýðuflokk-
inn og Alþýðubandalagið sérstak-
lega, þvl þaö var fremur órólegt.
Ánægjulegustu kosning-
arnar 1959
Ef ég ætti að greina frá því
hverjar voru minar ánægjuleg-
ustu kosningar, þá voru þaö Al-
þingiskosningarnar 1959, en þá
var i síðasta skipti kosið sam-
kvæmt gömhi kjördæmunum. Þá
jókst minn meirihluti frá þvi aö
hafa verið 2atkvæöi, iþað að vera
113 atkvæöi.Þettahefur mér allt-
af þótt afar vænt um.
Vegna þesssem ég var aö segja
áðan, um samstarfserfiöleika viö
hina flokkana i sveitarstjórnar-
málum I Borgarnesi, þá stakk ég
upp á þvi viö félaga mína aö við
kepptum að þvi að ná meirihluta,
þannig að við hefðum fjóra menn
i staö tveggja. Ég sagöist skyldu
fara i f jóröa sætið og falla þá ef
við heföum þetta ekki. Viö ákváð-
um þetta þvf og stilltum upp lista,
með Alþýöuflokksmanninum á.
Vin minn, Sigurö Guöbrandsson,
mjólkurbússtjóra sem var mikill
laxveiöimaöur, dreymdi siöan
fyrir úrslitunum á þann veg aö
hann var aö veiða lax og fékk
fjóra og þá kom til hans Alþýöu-
bandalagsmaöurinn, sem var
efstur á þeirra lista, og Siguröur
spuröi hann hvemig honum gengi
veiöin, hann svaraöi: „Illa,
ég setti I einn, en missti hann”.
Viö vorum alveg sannfæröir um
að þetta væri fyrir meirihluta-
sigri okkar, hvaö þaö reyndist
vera, þvi þegar vq>p var staðiö þá
höföum viö fjóra menn, en Al-
þýöubandalagsmaöurinn var
tveimur atkvæöum undir.
1 næstu kosningum þar á eftir
fengum viö verulegan meirihluta.
Ég hætti svo sveitarstjórastarf-
inu á þriöja kjörtlmabilinu, 1968
og þá var ég farinn aö þreytast
mikiö, og fannst aö ég gæti ekki
sinnt báöum störfunum sem
skyldi. í sveitarstjórnarkosning-
unum þá, þá var ég eftur I fjóröa
sæti, en féll þá. Mér fannst aö ég
yröi aö fara i kosningamar
áfram, því annars mætti segja
þaö um mig, aö ég gæfi þetta frá
mér, þegar ég væri hættur aö
vera sveitarstjóri, eöa aö hafa
gagn af þessu. Ég vildi þvi láta
skömm skella. Ot af fyrir sig, þá
gerir þetta ekkert til, þvl þetta
em einu kDsningarnarsem ég hef
tapað.”
„Kom inn i góðan þing-
mannahóp í flokknum”
— Viltu kannski fara örfáum
oröum um þingmennsku þína og
ráöherratlö?
„Þegar ég kem inn á þing, þá
kem ég inn I afskaplega góðan
þingmannahóp i flokknum. Þá
vom Hermann og Eysteinn báöir
starfandi af fullum krafti og Her-
mann myndaöi þá rikisstjómina.
Þaö var gott að kynnast mönnum
eins og Karli Kristjánssyni, Hall-
dóri Asgrímssyni, Skúla Guö-
mundssyni, Gísla Guömundssyni
og fleirum. Þetta voru allt góðir
og traustir menn sem vom af-
skaplega mikils viröi fyrir sem
nýliöa á þingi.
Þegar Jón heitinn Steingrlms-
son, sýslumaöur I Borgarnesi,
sem ég mat afar mikils, afhenti
mér kjörbréfiö, þá sagöi hann:
,,Þú veröur aö gera tvennt fyrir
mig. Þú máttekki setja þig I efri
deild því það ber minna á þing-
mönnum þar og þú verðuraö gera
kröfu til þess aö fá aö fara i fjár-
veitinganefnd.” Sagði ég honum
að ég myndi um hvorugt hafa
beðiö hafa ef hann heföi ekki bent
mér á það og bætti við að ég
myndi biðja um hvorutveggja
fyrir hans orð. Og svona varö
þetta. Ég sat I neðri deild alla
mina þingtlð ég sat i fjár-
veitinganefnd i samfleytt 15 ár,
eða þar til ég varð ráöherra.
Mér fannst þaö afskaplega
mikils viröi aö vera I fjárveit-
inganefnd og oft og iöulega voru
störfin sem maður þar vann bók-
starflega skemmtileg. Menn I
fjárveitinganefnd voru lika mætir
menn, sem ég haföi mikla ánægju
af að kynnast og vinna meö.”
— Getur þú ekki rifjað upp ein-
hver skemmtileg atvik frá störf-
um fjárveitinganefndar, sem
flestir li'ta jú á sem háalvarlega
nefnd gjö-sneydda allri klmni-
gáfu?
,,Þaö komu mörg skemmtileg
atvik fyrir i nefndinni. Ég man
t.d.eftirþvi þegar Teresia Veöur-
stof ustjóri kom á fund til okkar og
einhver okkar spuröi hana hvern-
ig veöurútlitið væri. Þá svaraöi
frúin: „Þaö er bara merkilega
gott, eins og þiö látiö mig hafa lit-
iö af peningum!”
Það varalltaf þannigþegar leiö
aðþvi'að nefndin ættiað skila áliti
þá fór meirihlutinn aö funda sér
og minni hlutinn sér. Á kvöldin
kom nefndin svo öll saman og af-
greiddi mál. Þá geröist þaö eitt
sinn aö upp kom tillaga um fjár-
veitingu i höfnina á Eyrarbakka
og Stokkseyri, en viö vissum þaö
áöur aö þaö stóö I meirihlutanum
aö veita þessa fjárveitingu. Viö
vissum lika aö Ingólfur Jónsson
haföi veriö á feröinni þennan dag.
Þvisögöum viö: „Já þetta hefur
Ingólfurfengiöl gegn hjá ykkur.”
Svo barst þetta eitthvaö frekar I
tal, og þá sagöi okkur Sverrir
Júliusson aö Ingólfur heföi sagt
viö þá á fundi meirihlutans um
daginn þegar hann var aö kveöja:
„Jæja, þakka ykkur fyrir og þiö
veröiö nú aö viöurkenna þaö, aö
ég hef ekki sýnt hér neina
frekju.” Þá haföi Sverrir svaraö:
„Þú ert nú kannski ekki frekur,
ai þú ert þó aö minnsta kosti ýt-
inn.”
— Hvaö finnst þér um stjórn-
málamenn I dag, ef þú berö þá
saman við þá sem voru hvaö mest
áberandi á þeim árum þegar þú
varst aö byrja á þingi?
„Ég held ég megi ekki fara að
segja mitt mat á þvi, því þaö er
svo hæpiö aö þaö veröi rétt. Þegar
ég var aö byrja á þingi, þá leit ég
svo upp til þeirra manna er fyrir
voru aö mér fannst þeir vera svo
sem hæöinni fyrir ofan mig. Nú,
eftir þá reynslu sem ég hef aflaö
mér á þessum árum, þá er viö-
horf mitt til þingmanna i dag
þannig, aö ég met störf þeirra
mikils og þau eru mikils viröi I
minum huga, en mat á einstaka
þingmönnum held ég aö ég veröi
aö geyma mér, þangaö til ég sé
hvemig þingsaga þeirra manna
sem nú sitja þing veröur.
Þaö sem mér er efst f huga,
þegar ég hugsa til ráöherratiöar
minnar sem fjármála-, landbún-
aðar og samgönguráöherra, er
gleöi yfir þvl aö hafa kynnst öllu
þessu góöa fólki i ráðuneytunum,
sem ætiö hefur reynst mér vel og
aldrei kom þaö fyrir, þótt póli-
tiskir andstæöingar minir innan
ráöuneytanna væru minir ráö-
gjafar á stundum, aö þeir réöu
mér annaö en heilt. Þaö sem mér
þykirhvaö vænstum nú,er þegar
ég hitti þetta fólk á götu, eöa hvar
sem er, þá tekur þaö mér á sama
hátt og það geröi þegar viö störf-
uöum saman — þegar ég hitti
þetta fólk, þá mæti ég vinum.
I ööru lagi, þegar ég rifja upp
þetta timabil þá minnist ég þess
aö ráðherrastarfiö er ofsaleg
vinna, ef maöur ætlar aö sinna
því. Ég leitþannig á, þegar ég tók
viö, aö ég væri ekki það vel undir-
búinn, aö ég yröi aö leggja þess
meira á mig i vinnu. Þaö reyndist
aö sjálfsögöu svo . Þaö var mikil
vinna aö setja sig inn I málin og
hana telég mighafa innt afhöid-
um. Ég er sannfærður um þaö aö
ég verö sföastur ráöherra á Is-
landi til þessaö gegna öörum ráö-
herraembættum meö fjármála-
rá öherr aem bæ ttinu. ”
Borgarfjarðarbrtíin ris
hæst
— Ef þú litur nú til baka og
skoðar stjórnmálaferil þinn.
Hvaö af verkum jínum ris hæst i
þínum augum?
„Ég býst nú viö aö Borgar-
fjaröarbrúin hljóti aö verða meö
þvi fremsta. Því ákvöröunin um
aö ráöast i þá mannvirkjagerö
var geysilega mikil ákvöröun, þvi
þaö voru margir sem ekki höföu
trú á fyrirtækinu. Satt aö segja
held ég að menn hafi yfirleitt álit-
iö aö þetta væri ekki fram-
kvæmanlegt.
Mér finnst að ég hafi faríö út i
þetta mál af gætni, þvi tillagan
sem ég flutti, hún gerir ráö fyrir
athugun, þó að augljóst værí að
hverju ég stefni meö tillögunni.
Eins álit ég aö annaö mál, sem
ég tók ákörðun um, hafi verið og
sé verulega þýöingarmikiö mál,
en þaö er jaröstööin Skyggnir. Ég
er i dag alveg sannfæröur um þaö
aö Skyggnir veröur fjárhagslega
mjög sterkt fyrirtæki. Notkunin
er nú þegar oröin langt umfram
þaö sem reiknaö hafði veriö meö
Ég fór á sunnudaginn og skoðaöi
stöðina og þó ég skildi lltið I
mekanismanum, þá skildi ég
hugmyndina á bak viö þetta og
þar var mér sagt að notkunin
væri komin fram úr þvi sem gert
haföi verið ráö fyrir og tekjurnar
þar af leiöandi mun meiri en
reiknað var meö.
Annars vil ég nú ekki vera aö
tiunda þau verk sem ég ákvaö eða
lét framkvæma i ráðherratíö
minni, svo ég held ég láti það
nægja aö hafa drepið á þessum
tveimur málum, sem bæði voru
mér hjartans, mál. Þó dreg ég I
efa aö landbúnaöarmál hafi
nokkurn tlma staöiö betur en þau
ár sem ég var landbúnaöarráð-
herra, enda get ég með tölum
sannað þaö.”
— Nú hefur þú dregið þig i hlé
frá st jórnmálastörfum . Hvers
vegna tókstu þá ákvöröun?
„Þegar Jónas, vinur minn, frá
Hriflu, var á sama aldri og ég var
þegar ég hætti, þá spuröi ég hann
eitt kvöldiö sem viö sátum sam-
an, hvort hann héldi ekki aö hon-
um myndi leiöast þegar hann
væri hættur afskiptum af stjórn-
málum. Þá sagöi Jónas, ,,ef ég er
ekki búinn aö verða til gagns, þá
verð ég það ekki úr þessu.” Þó að
ég beri mig alls ekki saman viö
Jónas, þá held ég aö ég geti gert
hansorö I þessu tilviki aö mlnum.
Annar þáttur sem ég hugsaöi
um, þegar ég var aö ákveöa að
hætta, var sá, að þegar ég var á
feröalögum ígamla daga.þá hitti
ég Pál Hermannsson, sem þá var
fyrrverandi þingmaður og haföi
hætt tiltölulega ungur. Ég spuröi
hann þessarar sömu spurningar
og hann svaraöi: „Ég var búinn
að sjá nóg af mönnum i þinginu,
sem voru búnir að lifa sig þar og
áttu þar ekki heima lengur, þó
þeir heföu veriö afbragös þing-
menn.” Mig langaði ekki til þess
aö veröa einn af þessum þing-
mönnum sem Pállnefndi og haföi
þvi alltaf hugsaö mér aö hætta I
tíma.”.
—Halldór, mig langar aö lokum
aö biöja þig aö segja mér örlitiö
frá þinum slðasta kosningarsigri,
en þar á ég aö sjálfsögðu við síö-
ustu forsetakosningar, þegar þú
dyggilega studdir Vigdisi.
„Þaö var nú tilviljun á vissan
hátt, þvi þetta var i fyrsta sinn á
æfinni semég varfvafa um hvern
ég ætti aö kjósa. Ég var þd-
nokkurn tima aö gera málið upp
viö mig, en niöurstaöan varö sú
aö ég ákvaö aö Vigdls Finnboga-
dóttir væri besti frambjóöandinn.
Ég er m jög ánægður meö aö hafa
komist aö þessari niöurstööu. Ég
haföi aldrei hugsaö mér að taka
neinn þátt í kosningabaráttunni
opinberlega, en fyrir haröan aö-
gang Geröar Steinþórsdóttur og
Svölu Thorlacius þá tók ég að mér
fundarstjórn á kosningarbaráttu-
fundi hjá Vigdisi. Aöur haföi ég þó
sett þaö skilyröi aö stuðnings-
menn Vigdfsar fengju Pál Péturs-
son á Höllustööum til þess aö
halda ræöu á fundinum og ef þaö
tækist, þá myndi ég stjórna fund-
inum. Páll hringdi svo i mig og
spuröi hvort þaö væri satt að ég
heföi lagt máliö fyrir á þennan
hátt og ég sagöi honum aö svo
væri og ég myndi standa við
þetta. Þar meö varö úr aö Páll
kom og héltræöuna og ég stjórn-
aöi. Þetta varö hinn ágætasti
fundur aö ég held.”
—AB

I

ftff