Tíminn - 25.10.1981, Blaðsíða 14

14.-
Sunnudagur 25. október 1981
uríglingasídan
FJARA I FLOÐI
Unglingasíðan kannar hvaða unglingabækur koma út í ár
■ A öðrum stað hér á siðunni er
fjallað um bókina „Táningar og
togstreita”, sem ber yfirtitilinn
unglingabók. Unglingasíöan
le
:
,0O:

QBBRK
Arg, súrg,
búrg og
tröllin í
fjöllunnm
Snorri F. Hilmarsson
lætur móðan mása
■ Viö lifum i þjóðfélagi sem
gengur út á að vinna til aö
neyta, og auglýsingum er
troðið uppá okkur hvar sem er
og hvenær sem er. Við öll
tækifæri, allsstaðar. Allt frá
litlum vörumerkjumupp istór
uppáþrengjandi veggplögg.
Ollum meðulum er beitt af
hendi seljenda til að pranga
allavega ómissandi skrani,
lúxus-varningiog pirumprjáli.
Og með þvi að reyna aö höföa
til barna og unglinga meðaug-
lýsingum eins og: „Marnuts,
me-ki unga fólksins” og „við
viljum Filkó”. Eða það alla-
vega rusl sem er auglýst sem
stórsniöug leikföng. Er þannig
spilaö á áhrifa- og nýjunga-
girni unglinga, i þeim tilgangi
einum að koma aftan að full-
orönum og af þvi aö allir þurfa
aö græða þá þurfa allir aö
eyða i bila, hús, eldavélar,
ofna, hrærivélar, kaffivélar,
þeytara, rafmagnstannbursta,
rakvélar, segulbandstæki,
plötuspiiara, útvörp, sjón-
vörp, myndbönd og vélar. Og
vélar og vélar. 011 þægindin
kalla á vinnu frá morgni til
kvölds, viku eftir viku, mán-
uði og ár.
Menn nærast næstum á
vixla og skuldasúpu, menn
þræla nær endalaust, uns
taugarnar brenna upp. Það er
hamast og hamast við að láta
fólk kaupa meira og meira, i æ
minni og minni tilgangi. Til-
gangur lifsins veröur meir og
meir sá að lifa fyrir að svala
nýjungagimi og hlutadýrkun.
Fólk er sljótt og viljalaust,
og óhóflega gjarnt á að láta
mata sig á hverju sem er
gagnrýnislaust, meira að
segja án þess að vita af þvi.
Fólki er innprentaö hvernig
þaö á að lifa fyrirmyndarlifs-
stil, með öllu, frá barbý-dúkk-
umtilDallas-þátta.Viöhöfum
fjarlægst okkar náttúmlega
umhverfi, svo mjög, að ekkert
i umhverfi getur i raun og
veru talist frá náttúrunnar
hendi. Þaö er sama hvað er,
allt i umhverfi okkar hefur
verið mótaö af manninum að
öllu, eða aöeins minna leyti.
Jafnvel mjólkin kemur til
okkar, eftir að hafa farið
marga kilómetra I vinnslupip-
um, og svoeru beljurnar aldar
á verksmiöjufóöri. Allur til-
gangur lifsins verður i stil viö
þetta: óeðli. Samfara þessu á
sér staö heiftarleg gróðureyö-
ing, sem fáir viröast gera sér
grein fyrir. öllu er þessu
stjómað af firnastóru skrif-
finnskubákni, sem blæs út og
vex, örar en nokkuð annaö. 1
öllu pappirsflóðinu týnist til-
gangurinn og allt veltur sjálf-
krafa, án alls aöhalds. Báknið
heldur sér viö með allavega
bólgum og annarri efnahags-
legri vitskerðingu. Allir eru
settir inn i það sem númer.
Aliir byrja sem númer i kassa
og enda sem númer i kassa.
Hvar endar báknið, ef þaö
endar? Hver kemst frá þvi'?
Hversvegna? Vegna þess ...
og...! Einnig... að... hvað...?
Þetta vissi ég!!!
kannaöi hvaða ungiingabækur
kæmu Ut I ár og var I þvi sam-
bandi athugað hjá Iöunni, Máii og
menningu, Fjölva, Erni og örlygi
og Æskunni. Miðað við fjölda
unglinga verða þærbækur aðteij-
ast fremur fáar sem sérstaklega
eru skrífaðar fyrir unglinga. En
vitaskuld lesa unglingar ekki ein-
ungis slikar bækur, en á hinn bóg-
inn þótti unglingasfðunni ástæða
til að athuga útgáfu ungiinga-
bóka.
Einn i stríði og Aprilást
Hjá Iöunni koma út nokkrar
unglingabækur, m.a. ný bók eftir
Jan Terlouw.sem ber nafnið Dul-
málsbréfið. Þetta er fjórða bók
Terlouws sem kemur út á is-
| lensku, þessi fjallar um þrjá
krakka og ævintýri þeirra. Næst
er til að taka bókina Apriiást,
eftir norska rithöfundinn Evi
Bögenæs. Frá hendi þessa höf-
undar munu aukin heldur Kittu-
bækurnar, sem nutu svo mikilla
vinsælda. Þessi bók segir frá
fjórtán ára gamalli stúlku, sem
þarf að sætta sig við nýtt hjóna-
band föður sins og hvernig hún
verður aö laga sig að nýjum aö-
stæöum og nýrri fjölskyldu.
Þá kemur út bók eftir hollensk-
an höfund, Evert Hartmanog ber
sú nafniö Einn fstriðiog gerist á
árum sföari heimsstyrjaldarinn-
ar. Aö lokum má geta bókar eftir
sænska rithöfundinn Sven Wern-
ström og fjallar hún um þrælana.
Er þar rakin saga hinna
ánauðugu stétta allt frá norrænni
vikingaöld til siðari alda.
Dýragarðsbörn
Frá Fjölva koma tvær ung-
lingabækur i ár. Fyrst ber að
nefna bók eftir Þóri S. Guðbergs-
son, er ber nafnið Táningar og
togstreita. Um hana er fjallað
sérstaklega, eins og tekið var
fram i upphafi. Hins vegar gefur
Fjölvi út bókina Dýragarösbörn-
in, sem er eftir 16 ára þýska
stúlku. Mun hún hafa vakið mikla
athygli og deilur sökum bersögla
lýsinga á eiturlyfjavandamálinu.
Aðspurður, kvaðst fram-
kvæmdastjóri Fjölva ekki mikiö
vera um útgáfu á unglingabók-
um, enda áhættusamt fyrirtæki,
þar eð sumt fólk ætlaðist til að
unglingabækur væru helmingi
ódýrari en aðrar, — sem auðvitað
væri út i hött.
Á flótta með farand-
leikurum...
...ertitillá bók sem Málog Menn-
ing gefur út, núna fyrir jólin. Er
hún eftir Geoffrey Treaseog mun
raunar hafa verið lesin I út-
varpinu fyrr á árinu, I þýöingu
Silju Aðalsteinsdóttur. Þá kemur
út unglingabókin, Handan við
hraöbrautina eftir Inger Bratt-
ström. Sú bók mun einnig hafa
verið lesin i útvarpi, þá undir
nafninu „Ferðút i veruleikann”.
Þá ber að telja bókina Dauði á
Jónsmessunótt, eftir K.M.
Peyton sem ku vera höfundur
Patriksbókanna. Silja Aðalsteins-
dóttir þýöir.
Hnefaréttur
Æskan gefur að vanda út
nokkrar unglingabækur, er þar
fyrsttil að taka bók eftir Eðvarð
Ingólfsson.hvers nafn er, Hnefa-
réttur. Þetta er önnur bók Eð-
varðs sem er tvitugur að aldri.i
fyrra kom út hjá sama forlagi
„Gegnum bernskumúrinn”. Þá
gefur Æskan út smásagnasafn
sem einfaldlega ber heitið 20
smásögur. Flestar eru þær eftir
Aðaistein Sigmundsson, en aðrar
eftir i'slenska og erlenda höfunda.
Kristján Guðmundsson valdi
sögurnar og hefur veg og vanda
af útgáfunni. Þá kemur út bók
með ævintýrum hins sivinsæla og
velþekkta rithöfundi H.C. Ander-
sen.Loks má svo geta bókar, sem
ef til vill höfðar meira til yngri
aldurshópa, Ævintýri barnanna,
en ef mér skjátlast ekki ættu
flestir að hafa gaman af þeim.
Engar sérstakar ung-
lingabækur
Að lokum var haft samband við
SALFRÆDIN GUR
BEINIR ORÐUM
SÍNUM TIL FÉLAGS-
RÁÐGJAFA...
Þórir S. Guðbergsson:
Táningar og togstreita,
Fjölvi, 1980
■ Hi^undur segir i formála aö
bókinni aö hún sé byggð á lifs-
reynslu hans sjálfs og að aðal-
söguhetjan, Eyvindur, sé raun-
verulega til. Þórir skrifar þessa
sögu semsagt, byggða á reynslu
sinni sem félagsráðgjafa.
Eins og áður er á drepiö er
aðalsöguhetjan Eyvindur. Hann
er það sem sumir mundu kalla
vandræðaunglingur, aörir mundu
kalla hann misskilinn ungling.
Hann er upp á kant við alla,
kennarana jafnt sem aðstand-
endur, stendur i raun utan viö
kerfiö. Eyvindur er á yfirborðinu
aöaltöffarinn I skólanum, sem
strækar á allt, drekkur og brýst
inn,ertil vandræöa fskólanum og
þar fram eftir götunum. Honum
hefur verið visað úr tveimur skól-
um og i þeim þriðja á hann i
stööugum erjum við kennarana,
þeir geta með engu móti skilið
hann og öfugt. Ef ekki kæmi til
skilningprlki yfirkennarinn, væri
visast búið að reka hann úr þeim
skóla lika. Til sögunnar er enn-
fremur nefndur félagsráðgjafinn
sem Eyvindur er i timum hjá.
Hann reynir að grafast fyrir um
rætur aö vandamálum Eyvindar,
reyniraö kynnasthonum. Meðtiö
og tima tekst það, án þess þó að
visu að Eyvindur láti að neinu
leyti af innbrotum sinum og
skólasluxi.
Fjölskylduaöstæöur Eyvindar
eru með bágara móti, móðir hans
er honum litil hjálparhella og á
ákaflega bágt með að skilja son
sinn. Faðir hans er sjómaður og
hefur engin samskipti við soninn,
en í hans stað er stjúpi m eð staur-
fót sem litlum sögum fer af, utan
hvað hann virðist leggja hendur á
móöur Eyvindar, sem aftur legg-
ur fæð á hann. Sem sagt.
E n þótt Eyvindur sé svo óskap-
lega mikill töffari á hann fáa vini
og er fjarska óöruggur inn i sér.
Hann rífur fjálglega kjaft við
hvern sem er, einkum fullorðna
og viröist þá eiga aö vera eins
konar persónugervingur fyrir af-
stööu unglinga til fulloröinna og
öfugt. Þar er greinileg samúö
höfundar með unglingum.
Of langt mál yrði að rekja allt
sem á daga Eyvindar drífur —
hann brýstinn.drekkur, er tekinn
af lögreglunni, rifur kjaft og svo
framvegis. Og svo framvegis.
Það er greinilegt að höfundur
þekkir býsna vel til málefna ung-
linga. Hann reifar mix-g þeirra
vandamál af skilningi, stundum
eiginlega of miklum liggur mér
viö að segja. Mér finnst bókin
alltof mikið ganga út á félags-
fræðilegar uppeldislausnir,
félagsfræðilega fyrirlestra og
félagsfræði yfirleitt. Þá finnst
mérskoöun höfundar vera of ein-
hliöa: þjóðfélagiö, skólamir, lög-
reglan, umhverfið og uppalendur
bregðast unglingum, samasem
gallaðir unglingar.
Þá gengur bókin að minu mati
alltaf mikið út á einkafyrirlestra
höfundar, hann lætur einhverja
persónuna tala, og svo heldur hún
heljarmikla ræðu, innblásna og
kyngimagnaöa. Þetta er ein veik-
asta hlið bókarinnar, þ.e. sam-
tölin og það gerir hana óraun-
verulegri en ella hefði oröið.
Gripum niður i samtal sjoppueig-
anda við lögregluna, eftir að Ey-
vindur hefur látið greipar sópa.
Sjoppueigandinn: „Maður les um
innbrot og afbrot unglinga á
hverjum einasta degi. Þjóðfélag