Tíminn - 25.10.1981, Blaðsíða 8

8
utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdasfjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreióslustjóri: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson. Elias Snæland Jóns
son. RitstjórnarfuIItrúi: Oddur V. Olafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaöur HelqarTimans: llluqi Jökulsson. Blaöamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Friða Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiður Helga-
dóttir, Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson,
Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Utlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson. Guð-
jón Róbert Agústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
5.00. Askriftargjaldá mánuði: kr. 85.00- Prentun: Blaðaprent h.f.
Launastefnan og
Sunnudagur 25. október 1981
menningarmál
■ Pina Carmirelli og Arni
Kristjánsson fluttu þrjár
Beethoven-sónötur fyrir Tón-
listarfélagið 17. október, Vorsón-
ötuna (i F-diir, nr. 5 óp. 24) i G-
dúr nr. 10 óp. 96, og i c-moll, nr. 7
óp. 30. Þetta mun vera i fjórða
sinn sem Carmirelli og Arni leika
saman hjá Tónlistarfélaginu —
siðast i febrúar 1980, og fluttu þá
allar þrjár fiðlusónötur Brahms.
Illu heilli var ég þar ekki, en hins
vegar eru mér ógleymanlegir
fyrri tónleikar þeirra, er þau
fluttu Kreutzer-sónötu Beet-
hovens. Þeir tónleikar eru vafa-
laust með þvi frábærasta, sem
hér hefur heyrst — þangað tíí
núna.
Það var vel til fundið hjá að-
standendum Tónlistarfélagsins
að prenta i stað skýringa hluta úr
ræðu Grillparzers skálds yfir
moldum Beethovens 29. marz
1827 (i þýðingu Þorsteins Valdi-
marssonar): ■ Pina Carmirelli.
■ Arni Kristjánsson.
verðbólgan
■ Þær kjarasamningaviðræður, sem nú fara i
hönd, munu skipta miklu máli um framtiðarþró-
un efnahagsmála og reyndar stjórnmálanna
yfirleitt hér á landi næstu misserin.
Steingrimur Hermannsson, sjávarútvegsráð-
herra, fjallaði itarlega um launamálin i ræðu
sinni i útvarpsumræðunum s.l. fimmtudagskvöld
og benti þar á, að i þjóðhagsáætlun kæmi fram,
að þjóðartekjur á hvern mann hefðu ekki aukist
að neinu ráði i ár og að engri aukningu væri spáð
fyrir árið 1982.
„Við þessar aðstæður fæ ég ekki séð svigrúm
fyrir neinar umtalsverðar grunnkaupshækkan-
ir”, sagði Steingrimur. „Slikt hlýtur aðeins að
leiða til meiri kostnaðar innanlands og gengis-
fellinga, sem eyða óðar hverjum þeim ávinning,
sem menn telja sig hafa af grunnkaupshækkun.
Það breytir hins vegar ekki þeirri staðreynd,
að ýmsar umbætur þarf að gera á launakerfinu.
Ljóst er að menn geta illa lifað af iægstu launum
án mjög mikillar yfirvinnu. Á slikum sviðum þarf
að ná einhverjum leiðréttingum. Hins vegar hygg
ég að vonlaust sé að losna við yfirvinnu á tveimur
árum, eins og um er talað. Það verður að gerast
með framleiðniaukningu atvinnuveganna og ger-
ist ekki nema á allmörgum árum. Það væri hins
vegar verðugt markmið.
Við íslendingar eigum einnig að leggja áfram
áherslu á launajöfnuð. Ég get alls ekki tekið
undir kröfu þeirra, sem i hærri launum eru, um
grunnkaupshækkanir. Ég leyfi mér að halda þvi
fram, að lifskjör mikils hluta Islendinga séu góð.
Það sýnir mikil neysía, t.d. kaup á dýrum hlutum
eins og video-tækjum, sólarlandaferðum og
margt fleira.
Til þess að góður áfangi náist einnig á næsta
ári i niðurtalningu verðbólgunnar, er nauðsynlegt
að marka launamálastefnu, sem samræmist
þeirri hjöðnun verðbólgu sem menn setja sér. Ef
menn vilja að sá áfangi verði umtalsverður, fæ
ég ekki séð að svigrúm sé fyrir almennar grunn-
kaupshækkanir, enda slikt fals eitt. Hins vegar er
eðlilegt að stefna að nokkurri aukningu kaup-
máttar, t.d. með skattalækkunum, fyrst og
fremst á íægri laun”.
Það er greinilegt að nú reynir á, hvort raun-
verulegur vilji er til þess að halda áfram niður-
talningu verðbólgunnar. Það er ekki bæði hægt að
knýja fram almennar grunnkaupshækkanir og
þykjast styðja minnkandi verðbólgu. Slikt fer
ekki saman þegar þjóðartekjur á mann aukast
ekki.
Rikisstjórnin stefnir nú að þvi að hlutfallsleg
lækkun verðbólgu á næsta ári verði svipuð og hún
varð á þessu ári. Takist það er ekki ósennilegt, að
verðbólgan geti i lok kjörtimabilsins verið orðin
svipuð og i helstu viðskiptalöndum okkar. En slik
niðurtalning getur þvi aðeins tekist að hags-
munasamtök hinna ýmsu þjóðfélagshópa miði
kröfur sinar og samningsgerð við slika áfram-
haldandi sókn gegn verðbólgunni.
—ESJ
Beethoven-
tónleikar
„Sannarlega var hann eigi ein-
hamur en þó i öllu mennskur og i
hinni göfugustu merkingu. Samt
var það kennt óvild og skap-
styggð, er hann flúði ú náðir ein-
verunnar, og tilfinningaleysi, er
hann sneiddi hjá ýmsu þvi, er
kom við kviku hans... En þvi flúði
hann heiminn, að hvergi i ástriku
hjarta sínu fann hann vopn til að
verjast honum. Hann dró sig i hlé
frá mönnum, þegar hann hafði
gefið allt sitt án þess að þiggja
nokkuð i móti. Hann varð einfari,
af þvi að hann fann engan hollvin
samlikan sér, en hann miðlaði
öðrum til hinztu stundar af mann-
gæzku hjarta sins, skyldmönnum
af föðurþeli sinu og gjörvöllum
heimi af láni sinu og lifi. Þannig
var hann, þannig dó hann og
þannig lifir hann um aldir fram.”
Beethoven var semsagt
„móralskt séni”, sem skipar sér-
stæðan sess i sögu tónlistarinnar
og mannsandans, bæði sem tón-
skáld og maður. Enda umgangast
meiri háttar tónlistarmenn Beet-
hoven ekki eins og hvern annan
eldglæringamann, heldur með
djúpri virðingu eins og sæmir svo
háleitum jöfri. Og þannig leika
þau Pina Carmirelli og Árni
Kristjánsson Beethoven — það er
ekki hægt að hugsa sér „finni
Beethoven” en við heyrðum nú.
Þau Árni og Carmirelli eru af
sömu kynslóð tónlistar-
mannajkynslóð, sem kannski
lagði minna upp úr yfirburða
tækni en siðar hefur orðið, en
þeim mun meira upp úr innihaldi
tónlistarinnar, „sál hennar”.
Þessir tónleikar voru stórvið-
burður hér i Reykjavik — fiðlu-
sónötur Beethovens i túlkun
sannra og sannmenntaðra tón-
listarmanna. Þeir, sem færu að
elta ólar við smáatriði i flutningi
sem þessum, kynnu sig ekki —
það er eins og að fara að
„kritisera” miðbauginn eða
sólarlagið.
21.10. Sigurður Steinþórsson.
■ Tveir evrópskir jazzmenn,
Daninn Niels Henning örsted
Pedersen og Belginn Philip
Catherine, héldu tónleika i Há-
skólabiói hinn 21. okt. á vegum
samtakanna Jazzvakningar.
Pedersen er undramaður mikill
i bassaleik með furðulega og á-
reynslulausa tækni, og prýðilegur
tónlistarmaður að auki. Enda
vannhannþaðótrúlega afrek hér
um árið, þegar hann spilaði með
Oscar Peterson i Laugardalshöll,
að setja þann mikla fingrafim-
leikamann gersamlega i skugg-
ann. Sem, ef tækni í hljóðfæraleik
er einskorðuð, mætti með
ólikindum teljast, þvi Qscar
Peterson er viðurkenndur heims-
meistari i þvi að spila hratt á
pfanó. Bassinn hefur að sönnu sin
aðdáunarverðu sérkenni sem
hljóðfæri, en hefur þó jafnan
verið kunnari að öðrum eiginleik-
um en fimleik, en i höndum
Nielsar Henning Pedersen er
hann „eins og mandólin”, eins og
einhver sagði. En þessi danski
bassaleikari er ekki einasta yfir-
buröa hljóðfæraleikari, heldur
lika verulega góður músikant —
„impróvisasjónir” hans eða út-
lagningar um stefin eru óvenju-
lega innihaldsrikar af jazzmanni
að vera: hann heldur oftast þræði
stefsins, en spilar ekki bara skala
og hlaup i sömu tóntegund og
innan réttra hljóma, eins og al-
gengast er meðal flestra minni
spámanna.
Philip Catherine hefur sýnilega
spilað mikið með Pedersen, eins
og fram kom i skrá yfir plötur
hins sfðarnefnda — þar var
Catherine fastastjarna. Mér
heyrðist a.m.k. helmingur lag-
anna vera eftir Philip Catherine,
fáein eftir Pedersen, en aðeins 2
eða 3 voru gamlir kunningjar.
Þessir tónlistarmenn eiga það þvi
sammerkt með Beethoven og
Jakobi Magnússyni, að „nenna
helst ekki að spila lög eftir aðra
en sjálfa sig” — sem i þessu til-
felii var skaði.
Ekki þarf að taka það fram, að
húsið var troðfullt: flestir voru
innan við þritugt, sýndist mér, en
allmargir þó af gömlu jazzista-
kynslóðinni. Svo ekki ber á öðru,
en að þessi listgrein eigi sér all-
marga aðdáendur hér á landi,
enda er jazz sagður vera heldur á
uppleið aftur eftir að hafa lent i
miklum öldudal sem stafaði af
þvi, að hann greindist annars
vegar i rokk- og dægurtónlist, en
hins vegar i „akademiskan jazz”,
sem bar dauðann i brjósti sér.
Og þá þarf heldur ekki að taka
það fram, að þessi eðliskurteisu
hljóðfæri, gitar og bassi, voru raf-
mögnuð til hins ýtrasta, þótt ekki
væri það eiginlegur „bassagitar”
sem Pedersen spilar á, heldur al-
vörubassi. Tæknilega fannst mér
það eitt að, að Pedersen dró
aldrei niður i bassanúm, jafnvel
ekki heldur þegar hann spilaði
dúmm-dúmm undirleik með
gitarnum.
Það er annars undarlegt með
Ermasundið, eins og ég mun hafa
tekið fram áður á þessum vett-
vangi-yfir það kemst hvorkivin,
menning, heimspeki, tónlist né
þýski herinn. Vestan Ermasunds
er engilsaxneskur jazz og dægur-
lög, en austan þess hið evrópska
afbrigði, sem mér a.m.k. finnst
stórum dauflegra og leiðinlegra, i
rauninni allt annar handleggur.
Og eins og eðlilegt má telja, eru
lög Catherine öll af Evróputag-
inu. Enda rikti engin sérstök jazz-
stemmning þarna: miklu fremur
aðdáun á hinum snjalla hljóð-
færaleik, sem enda er alveg með
eindæmum. 22.10
Sigurður Steinþórsson.