Tíminn - 08.11.1981, Blaðsíða 31

■ Halló. Wojtyla, trúir þú á Guö? Já? Benissimo.
Komdu suöur til Rómar og vertu nýi páfinn okk-
■ Segöu Filippusi prins aö ég sé aö gera nokkuö
sem hann hefur aldrei gert I lifinu — vinna.
Sunnudagur 8. nóvember 1981
Spyrjandi: Þegar þU skrifaöir
um Goldu Meir virkaöi þaö eins
og hUn væri falleg, en samter hún
ljót eftir öörum mælikvöröum.
Fallaci: Hún var ljót, en ég sá
hana ekki þannig. Góöar gáfur
gera fólk fallegt.
Spyrjandi: En þaö sem er at-
hyglisvert er aö þegar þU talar
um ljótan Arafat, hefur þú samúö
meö málstaö hans. Aftur á móti
lýsiröu GolduMeir af samúö, en
hafnar st jórnmálaskoöunum
hennar.
Fallaci: Já, ziónisma hennar.
Spvrjandi: Vikjum aftur aö
Arafat, hvaö féll þér ekki i fari
hans?
Fallaci: Arafat tók á móti mér
meö sjálfvirkan riffil i hendinni,
eins og hann væri aö segja: „Sko,
með þessum riffli berst ég á móti
óvininum! Ég var aö koma frá
orrustunni.” Hann var ekki aö
koma frá neinni orrustu! Aörir
höföu veriö i orrustunni! Og þeir
voru dauöir! Veistu, mér var sagt
aö hann heföi gengiö I hjónaband.
Ég trúi þvi ekki.
Spyrjandi: t formála aö viðtali
■ Þiö heyjiö striöiö yfir
hausamótunum á okkur meö
heföbundnum vopnum.
Striöiö veröur i Evrópu. Þiö
eruö aö undirbúa þjóöar-
morö á Evrópu.
þinu viö Arafat gafstu i skyn aö
hann væri kynvillingur.
Fallaci: Jahá. Allir vissu það.
Allir gátu sagt manni það. Ég gaf
þaö ekkert i skyn. Arafat haföi
meö sér einhvern þann fallegasta
unga mann sem ég hef nokkurn
tima séö. Sá var þýskur, og svo
laglegur og framúrskarandi aö
hann haföi i frammi skringilega
tilburöiviö ljósmyndarann. Ákaf-
lega laglegur maöur og hann virti
mig aldrei viðlits. Hann sá ljós-
myndarann. Hann var aö koma
honum til. Hann var svona (Ori-
ana sleikir út um) og horföi stöö-
ugt á hann.
Nú snýst tal Oriönu Fallaci og
útsendara Playboy að kynvilling-
um, i þeirra garð er Oriana held-
ur f jandsamleg, segir aö þeir þoli
sig ekki heldur. Siðan ræða þau
um nýjustu bók hennar „Maöur”
sem fjallar um fyrrum ástmann
hennar Alexander Panagoulis,
þann hinn sama og reyndi eitt
sinn að myrða Papadoplos, for-
ingja herforingjastjórnarinnar á
Grikklandi, sat i fangelsi, mátti
þola miklar pyntingar og lést fyr-
ir eigi alllöngu. Spyrjandinn spyr
út i afstöðu hennar til stjórnmála
eins og hún birtist i bókinni, er
býsna ágengur, enda stekkur
Fallacistöðugtupp á nef sér. Upp
frá þessustiklum við á stóru i við-
talinu.
Fallaci:Ég var aö tala um end-
urtekningar i'viötölum. Augljós-
lega verður maöur stundum aö
láta fólk endurtaka eitthvað til aö
vera vissum að þaö hafi verið að
segja nákvæmlega þetta. Til
dæmis — þegar ég tók viðtal viö
Lech Walesa sagöi hann að ef
pólska stjórnin félli myndi Sam-
staöa taka viö stjórninni. Þetta
fékk svo mikiö á mig að ég baö
hann að endurtaka. Ég sagöi —
Lech, ég vil ekki gera þér mein
en þaö sem þú sagðir er hættu-
legt, RUssarnir koma til meö aö
lesa þetta. Og Lech sagöi meira
en aö Samstaöa myndi taka viö
stjórninni, hann sagöi lika aö
hann yröi sjálfur forseti. Hann er
fremur fábrotinn maöur og þvi
skiljanlegt aö hann skyldi oröa
það svona. Ég sagöi, fyrirgefðu
Lech, ég ætla ekki aö skrifa aö þú
hafir sagt aö þú yröir forseti,
vegna þess aö þá yröir þú drepinn
innan viku. Ég ætla ekki aö gera
þaö...
Spyr jandi: Þaö er greinilegt aö
ert mikiö fyrir aö leika. Þú
gerir alltaf eitthvað uppistand á
veitingahúsum og flugvöllum. Þú
varstmeö uppsteithjá Khomeini.
Enþú veist hvaö þú ert aö gera og
hvers vegna, ekki satt? [
Fallaci: Éggetsagtsem dæmi-
sögu, sem þér mun falla vel i
geö, en ber mér heldur slæmt
vitni. Þegar ég tók viðtal við
Teng Hisiao Ping i Peking fór
■ Ég hef ekkert upp á móö-
ur unga hestsins aö klaga,
veslings konuna, en ég hef
sitthvaö á pabbann.
hann aö tala um Stalin og ég
leyfði honum að halda áfram
lengi vel. En þegar hann hafði
lokiö máli sinu gat ég ekki tek-
iö hann á orðinu. Ég varð
aö gera gagnárás. Ég sagði —
„En Stalin”, og viö fórum Ut i
heillangar samræöur um Stalin,
sem voru hrein timasóun. Loks
sagöi Teng: „Heyröu, gerum
nokkuö.” Hann var svo sætur,
hann sagði: ,,Halt þú þinni skoö-
un á Stalin og ég held minni og
höldum svo áfram meö viðtaliö.”
Og ég sagði: „Já, en stóra mynd-
in af Stalin, sem hangir uppi á
Tien An Men torginu — af hverju
er hún þar ennþá?” Þetta var
undir lokin á fyrsta fundi okkar
sem var á fimmtudegi. Ég átti að
hitta hann aftur' á laugardags-
morgni, á leiðinni i Alþýöuhöllina
keyröum viö yfir torgiö, ég lit upp
og þar er enginn Stalin! Ég gat
ekki trúað minum eigin augum
Þegar ég kom i Alþýöuhöllina, i
stórt herbergi fullt af embættis-
mönnum, var ég aftur með uppi-
stand: Ég talaöi ekki við Teng i
einrUmi eins og við gerum og eins
og ég geri venjulega þegar ég tdc
viötöl. Þar voru lika sjónvarps-
menn, blaöamenn og ljósmyndar-
ar. Ég var bálvond Ut i Teng! Ég
sagöi: ,,Ég vil ekki aö þeir séu
hérna, þetta er mitt viötal, þeir
eru að hlusta, þeir koma til með
að stela þvi!” Svo hann hélt em-
bættismönnunum og ljösmyndur-
unum eftir, en sendi fréttamenn-
ina burt. Hann var mjög vin-
gjarnlegur, mjög sætur.
Spyrjandi: Helduröu að
karlmaöur heföi komist upp með
þetta?
wmmm
Fallaci: Satt. aö segja hjálpar
það aö vera kona, og smávaxin
kona iþokkabót. Teng er reyndar
mjög smár lika, jafnvel minni en
ég.
Spyrjandi: Hvemig likar þér
viö femínista?
Fallaci: Ég er dauöleiö á þeim.
Einu sinni sagöi ég að stærsta
byltingin á okkar timum væri
kvennabyltingin. Þaö sagöi ég i
nokkur ár. Þangaö til aö þær uröu
verulega óþolandi. Þaö feri taug-
arnar á mér hvernig þær lita allt
af á sig sem fórnarlömb. I min-
um augum er þaö eins og einræöi,
ef þú tekur þvi eins og gefnum
hlut, áttu ekki betra skilið.... Þaö
sem femi'nistarnir vildu i raun aö
ég geröi var aö standa upp og
segja: „Sjáiö hvaö ég hef náö
langt, þrátt fyrir alla mennina
sem voru andstyggilegir viö
mig...” Ég meina, ég er lifandi
dæmi um hiö gagnstæöa. Ef þarf
aö velja nokkur dæmi um konur
sem hafa komist langt á okkar
timum, veröur aö taka mig meö i
reikninginn. Ég er engin Jóhanna
af örk, ekki Katrin Rússadrottn-
ing og ekki Golda Meir. En ég er
einaf þeim sem komst áfram. Og
þærvildu aö ég segöi aö ég heföi
gert þaö af eigin hetjulund, þrátt
fyrirkarlmenn. En ég sagöi: Nei,
þaö er ekki þannig. Þaö hjálpaði
mér aö vera kona. Þaö hjálpaöi
heilmikiö.... Sumsé, þaö hefur
hjálpað mér aö vera kona og
femfnistarnir uröu reiðir. Ég
sagöi aö ég væri dauöleiö á þess-
um pfslarvætti þeirra, aö vera si-
felltað barma sér: „Þetta gerðist
af þviaöég er kona.”Enég segi:
„Nei, þaö gerðist af þvi aö ekkert
er i þg variö, ekki af þviað þú ert
kona.”
Spyrjandi: Hvaö finnst þér um
tilhneiginguna til aö blanda sam-
an siðferöilegri hreinstefnu og
stjómmálum (t.d. um áhrif sam-
takanna Moral Majority i Banda-
rikjunum á stjórn Reagans,
innsk. HT.)
Fallaci: Kannski á þaö sér staö
i Bandarikjunum, ekki i Evrópu,
Guði sé lof. Kirkjurnar eru
tómar. Ekki taka mark á mann-
fjöldanum á Péturstorginu — það
eru túristar.
Spyrjandi: En ef hreyfingar i
þjóöfélagsmálum byrja i Ame-
riku, þá mun Evrópa fylgjaá eftir
fyrreða siöar og það veröur svip-
uö endureisn trúarbragöa i
stjórnmálum.
Fallaci: Þaö getur ekki veriö.
Sagan fer ekki aftur. Nei, nei,
nei!
Spyrjandi: Sagan fer aftur i
Ameriku um þessar mundir.
Fallaci:Jæja, viö gerum gys aö
ykkur, Sko, i landi þar sem for-
setinn hver sem hann nú er, þarf
aö minnast á Guö hvenær sem
hann opnar munninn — Guð minn
góður! Ég meina, ekki einu sinni
páfinn gerir þaö. Sliktmun aldrei
gerast i Evrópu.
Veistu, aö italia einkum og
sérilagi, er heiöiö land. Þeir eru
ekki trúaöir. Kannski trúir u.þ.b.
helmingur þjóöarinnar á Guð en
páfarnirokkar hafa aldreitrúaö á
Guö. Þeir gleymdu þvi. Viltu
heyra hvernig þessi nýi páfi, Woj-
tyla, var kjörinn? Þegar hinn dó
komu allir itölsku kardinálarnir
saman og sögöu: „Há! Er ein-
hver hér sem trúir á Guö? Eh,
Guido.trúirþúáGuö? Nei! Luigi,
trúir þú á Guö? Nei? Þú þarna?
Nei! Jæja, viö höfum ennþá tvö
lönd þar sem menn trúa á Guö —
irland og Pölland. Reynum Ir-
land fyrst. Allar simah'nur upp-
teknar? Allt i lagi, reyndu Pól-
land.reyndu Pólland. Halló. Woj-
tyla — trúir þá á Guö? Já?
Benissimo, komdu suöur til Róm-
ar, vertu nýi Páfinn okkar.”
Þetta er sönn saga. Fallaci segir
þér hana.
Spyrjandi: NU hefur þú tekiö
viötöl viö svo marga af
valdamestu mönnum heimsins.
Hvor hefur að þinu mati meiri
völd—forsetiBandarikjanna eöa
hæstráöandi i Sovétrikjunum?
Fallaci: Forseti Bandarikj-
anna. í utanrikismálum getur
hann tekiö ákvaröanir upp á sitt
eindæmi. 1 Sovétrikjunum eru
ákvaröanimar teknar i hóp. Ég
veit aö Brezhnev var ekki einn
um aö ákveöa innrásina i Af-
ganistan. Meöal lýöræöisrikja
hefur forseti Frakklands liklega
mári völd en Bandarikjaforseti.
Hann hefur meiri völd á pappir-
unum, hann getur tekiö hvaöa
ákvöröun sem er. Hann er kóngur
i Frakklandi i sjö ár. En hvaö viö-
kemur utanrikismálum er hann I
þrengri aöstööu en Bandarikja-
forseti.
Spyrjandi: Og hvernig finnst
þér svo Reagan beita þessum
völdum sinum?
Fallaci: Þaö er of snemmt aö
segjaum þaö. Hann er stefnufast-
ur og hefur fáeinar einfaldar
grundvallarhugmyndir. I Evrópu
vitum viö ekki hversu mikla
þekkingu hann hefur I raun. Hann
er stefnufastur, Carter var aftur
á móti greindur. En ég er sam-
mála Kissinger um aö stefnufesta
sé betri eiginleiki i fari leiötoga
en stefnulitil greind.
Spyrjandi: Og þiö hafiö ekki
áhyggjur af þvi i Evrópu að þarna
sé einhver með andlegt atgervi
kUreka meö fingurinn á
kjarnoikuhnappnum ?
Fallaci: Jæja, ég trúi ekki aö
þriöja heimsstyrjöldin veröi
næstu þrjU eöa fjögur árin. Ég
held að hún sé óhjákvæmileg —
þaö sagöi Teng Hsiao Ping viö
mig og hann hefur á réttu aö
standa. Þriöja heimsstyrjöldin
veröur. En viö getum látiö hana
liggja á milli hluta I fáein ár.
Spyrjandi: Þú talar eins og
þetta sé sjálfsagöur hlutur, næst-
um glaðlega.
Fallaci:Ég er öskureiö! Viö er-
um öll öskureiö i Evrópu, þvf viö
vitum aö viö komum til með aö
deyja fyrst! Þegar þiö heyjiö
þetta auma heimsstriö yliar
veröur þaö varla heima fyrir. Hjá
ykkur eöa Sovétmönnum. Lfklega
þurfiö þiö ekki einu sinni aö kasta
kjarnorkusprengjunni. Veistu af
hverju? Vegna þess aö þiö þurfiö
þess ekki. Þiö heyjiö striöið yfir
hausamótunum okkar meö
heföbundnum vopnum. Striöiö
veröur i Evrópu. Þiö eruö aö und-
irbúa þjóöarmorö á Evrópu!
Hér berst tal Fallaci og
Playboy aö ameriskri blaða-
mainsku
Fallaci: Kannski er amerisk
blaöamennska I dag góö á heima-
slóöum. En á alþjóöavettvangi
eru málin flóknari og amerískir
blaðamenn viröast ekki hafa
mjög djúpan pólitiskan skilning.
Mér finnst eins og ameriskir
fréttaritarar erlendis viti litið og
skilji ennþá minna. Venjulegast
skilja þeir ekki einu sinni tungu-
máliö. Hvers vegna? Vegna
heimsvaldastefnu og hroka
ensku tungunnar. Þú ferð út um
allt og allir tala ensku, hvi þá aö
læra önnur tungumál? Jæja, ég
get a.m.k. sagt aö amaTskir
blaöamenn erlendis eru ekki lat-
ir. ttalskirblaöamenn i útlöndum
eru mjög latir. Þeir þýöa venju-
lega upp Ur stórum dagblööum,
gefa einhvers konar heildarmynd
og þar með búið. Já, þeir tala
tungumálið, vegna þess að þeir
þurfa aö lesa blööin til aðstelaupp
úr þeim. Það sama gildir um aöra
evrópska blaðamenn.
Spyrjandi: Hvað um blaða-
mennsku i Evrópu?
Fallaci: t Frakklandi, meö
undantekningunni Le Monde —
þrátt fyrir hræsnina og montiö
sem þarer viöloöandi, þar er auö-
velt aö vera framsækinn erlendis
— eru verstu dagblöðin. 1 enskri
blaöamennsku er ekki hægt aö
horfa fram hjá þeirri þýöingu
sem The Times í London hefur
3%
haft f sögu blaöamenuskunnar.
En flestensku dagblööin eru skít-
ur. Mestu útkjálkablöö i heimi,
Opnaöu Daily Express og Daiiy
Mail og sjáöu hvaö er þar. Ekkert
nema rugl um konungsfjölskyld-
una og hiö fáránlega brúökaup
Karls?
Spyrjandi: Þér er ekki mikiö
um konungleg brúökaup?
Fallaci: Hesturinn sem giftist
ljóshærðu stúlkunni. Hverjum
stendur ekki á sama hvort hann
giftist eöa ekki? Leyfðu mér að
oröa þaö þannig aö mér sé ekki
sérlega vel viö þá fjölskyldu. Ég
hef ekkert upp á móður unga
hestsins aö klaga, vesalings kon-
una, en éghef sitthvað á pabbann.
Þegar ég særöist i Mexikó og lá á
spitala meö þrjár kúlur i
skrokknum, var Filiþpus prins
þar í heimsókn. Blaöamaður innti
hann eftir þvi i hvað honum
fyndist um aö Fallaci hefði særst i
óeirðunum. Svarið var: „Hvaö
var hún aö gera þar?” Svo annar
blaöamaöur kom til min á spital-
ann til að fa svar viö spurningu
B'ilippusar, hvaö ég hefði verið aö
gera f Mexfkó? Ég sagði við
hann: „Segöu Pilippusi prins aö
ég hafi veriö aö gera nokkuð sem
hefur aldrei gert i lifi sinu —
vinna! ”
Spyrjandi: Vi'kjum aftur aö
samanburöinum milli evrópskrar
blaöamennsku og ameriskrar —
Fallaci: Já, ég var aö koma aö
þvi. Það veröur aö viðurkennast
aö þrátt fyrir þetta eru Times I
London, Der Spiegel, Le Monde
og nokkur itölsk blöö ákaflega vel
unnin. Og yfirhöfuö myndi ég
segja aö evrópska pressan væri
betur undir þaö búin aö segja
manni gang heimsmála: sú ame-
rfska er yfirfull af upplýsingum,
smáatriðum, en þar er aldrei nein
heildartúlkun....
1 lokin berst taliö aö lífsviö-
horfum Oriönu Fallaci eins og
þau koma fram i bókinni um
Mannin — Alekos eöa Alexander
Panagoulis.
Falaci:.... dauöi hans fullgeröi
boöskapinn sem ég reyndi aö lýsa
Ibókinni: ábyrgöeinstaklingsins.
Þaö er eina svariö. Taka ekki
mark á þvi sem fjöldinn segir, ,ef
allir segja já, veröur þú aö segja
nei. Þú ert einn, allt i lagi. A
morgun veröa tveir, siðan fjórir
fimm og sex. Eini pólitiski boö-
skapurinn sem ég hef er baráttan
gegn þvi aö láta sér standa á
sama.
Spyrjandi: Þessi boöskapur
getur veriö augljós i einræöisriki,
likt og var í Grikklandi, eöa al-
ræöisriki eins og I Sovét —
Fallaci: Ég segi um Rússland,
aö þráttfyrir allt sem viö heyrum
um einstaka andófsmenn þar, eru
þeir svo hverfandi minnihluti.
Þar hefur veriö einræöi svo lengi
og meö svo lltilli mótstööu, aö
maður hlýtur aö spyrja sig
hversu mikla samúö maöur getur
haft meö þorra manna i Sovét-
rikjunum. Kannski eiga þeir
þetta skiliö.
Veistu, þetta minnir mig á viö-
tal sem ég hélt mig hafa unniö —
en var síöan slegin Ut af laginu á
síðustu stund. Ég var aö yfir-
heyra William Colby (fyrrum for-
stjóra CIA) og lagöi fyrir hann
mjög erfiöar spurningar. Stuttu
áöur en viö fórum Ut Urhringnum
beiö ég niðurlags vegna þess aö
hann sagði ákaflega einfaldan
hlutvið mig: B'aröu og talaöu við
yfirmann KGB og komdu fram
við hann eins og þú hefur komið
fram viö mig. Og hann hafði rétt
fyrir sér. Enginn veitir mót-
spyrnu, vegna þess að þaö er
enginn andstæðingur sjáanlegur.
Spyrjandi: Þessi boöskapur
þinn, um ábyrgö einstaklingsins
og baráttuna gegn þvi að láta sér
standa á sama, er býsna augljós I
alræöisriki, en hvernig á hann við
i lýöræðisrikjum?
Fallaci: Eins og Alekos sagöi
eru fjórir milljaröar á þessari
plánetu. Ef allar þessar persónur
nema ein væru aökúga þessa einu
persónu værum við öll fasistar.
1 Ameriku eru allir með einstak
lingshyggju á heilanum — Guöi sé
lof. Allar þjóösögur ykkar — um
kúrekann, um frumbyggjann —
allar eru þær um einstaklinga,
sem er mjög heillandi. En þegar
kemur aö stjórnmálum, þótttöku
borgarans i stjórnmálum, er ein-
staklingurinn eins og undir
fargi.Hann getur skrifaö, hann
getur talaö, hann getur jafnvel
greitt atkvæöi — en hann á engan
hlut f grundvallarákvöröunum.
Þýttog mjög stytt. eh.