Tíminn - 07.01.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 7. janúar 1982
Si'illiitíi
erlent yfirlit
.7
erlendar fréttir
■ Clark og forsetahjónin voru I Kaliforniu á jólunum.
Clark fær betri
dóma en í fyrra
En getur hann sætt Haig og Weinberger?
■ „HVER er forsætisráðherra
Suður-Afriku?
—Veit það ekki
Hver er forsætisráðherra
Zimbabwe?
Veit það ekki.
Hver er afstaða Evrópumanna
til stefnu Bandarikjanna varð-
andi kjarnorkuvopn?
Veit það ekki.
Hvað er að gerast i brezka
Verkamannaflokknum ?
Veit það ekki.
Hvernig er háttað sambúðinni
við Sovétrikin?
Ég hefi dálitla vitnesku um það
úr Time og Newsweek.”
Spurningarnar og svörin hér á
undan eru úr yfirheyrslu hjá
utanrikisnefnd öldungadeildar
Bandarikjaþings, þegar nefndin
var að kynna sér á siðastl. vetri
þekkingu nýskipaös varautan-
rikisráðherra Bandarikjanna,
Williams P. Clark.
Clark gat ekki svarað nema ör-
fáum af þeim mörgu spurningum,
sem þingmennirnir létu dynja á
honum.
Þaö þarf ekki að lýsa þvi, að
bæði þingmenn og blaðamenn
kepptust við að telja svo fáfróðan
mann óhæfan til að gegna öðru
valdamesta embætti utanrikis-
ráðuneytisins, en varautanrikis-
ráðherrann (Deputy Secretary of
State) er eins konar staðgengill
utanrikisráðherrans og varamað-
ur þegar hann forfallast.
Útnefning Clarks var eigi að
siöur staöfest bæði af utanrikis-
málanefndinni og öldungadeild-
inni. Meirihluti þingmanna vildi
ekki neita forsetanum um að fá i
þetta embætti þann mann, sem
hann virtist treysta bezt. Meðal
annars mætti gera sér vonir um,
að hann gæti orðið góður tengilið-
ur milli utanrikisráðuneytisins og
Hvitahússins, þrátt fyrir tak-
markaða þekkingu i upphafi.
ÞAÐ ER skemmst frá að segja,
að Clark hefur fullnægt þessum
vonum. Samvinna milli hans og
Haigs hefur reynzt með ágætum.
Clark hefur þótt laginn við að
samræma mismunandi sjónar-
mið og að jafna ágreining, sem
risið hefur milli utanrikisráðu-
neytisins og Hvita hússins, sem
ekki var óalgengur meðan Allen
var helzti öryggismálaráðunaut-
ur forsetans.
Það hefur þvi mælzt vel fyrir i
Bandarikjunum, að Reagan hefur
látið Allen hætta sem öryggis-
málaráðunaut og skipað Clark i
stað hans. Jafnframt hefur verið
tilkynnt, að völd öryggismála-
ráðunautsins verði aukin.
■ Allen varð að vikja.
Það verður ekki aðeins hlut-
verk Clarks að koma á góðri sam-
vinnu milli utanrikisráðuneytis-
ins og Hvita hússins. Mesta
vandaverk hans getur orðið það,
að samræma sjónarmið utan-
rikisráðuneytisins og varnar-
málaráðuneytisins eða kannski
réttara sagt sjónarmið Haigs og
Weinbergers. Sem öryggismála-
ráðunautur þarf Clark að hafa
samskipti viö bæði þessi ráðu-
neyti og afstýra árekstrum milli
þeirra.
Þar getur Clark þurft á allri
sinni lagni að halda, þvi að þeim
Haig og Weinberger hefur ekki
komið vel saman, en báðir eru
ráðrikir. Oft hefur verið spjallað
um, að þetta gæti endað með þvi
að annarhvor yrði að vikja.
Sumir fréttaskýrendur gizka á,
að það kunni að styrkja stöðu
Haigs, að Clark verður öryggis-
málaráðunautur. Hann hafi alla
jafnan staöið með Haig i deilum
viö Allen. Þetta getur þó breytzt
þegar Weinberger er annars veg-
ar. Þeir Clark og Weinberger eru
gamlir starfsfélagar frá
Kaliforniu, þegar þeir unnu fyrir
Reagan sem rikisstjóra.
CLARK, sem er rétt fimmtug-
ur, kom fyrst við sögu 1967, en þá
höfðu þeir Reagan verið góðkunn-
ingjar um skeið. Þá kvisaðist, að
tveir menn, sem unnu á skrifstofu
Reagans, sem þá var orðinn
rikisstjóri, væru kynvillingar.
Þetta þótti mikið hneyksli, eink-
um meðal hægri manna, sem
höfðu stutt Reagan. Þeir heimt-
uðu að málið yrði gert opinbert.
Það vildi Reagan ekki, þvi að það
yrði óþægilegt fjölskyldum við-
komandi manna. 1 þessum raun-
um leitaði Reagan til Clarks og
réði hann starfsmannastjóra
sinn. Clark leysti þetta mál i
kyrrþey og reyndist Reagan siðan
hinn gagnlegasti á flestan hátt.
Meðal annars skipulagði hann
vinnu Reagans þannig, að hann
gat lokið daglegum störfum sin-
um ekki seinna en um hálffimm-
leytið. Reagan reyndist fljótur að
taka ákvarðanir, þegar mál voru
lögð fyrir hann skýrt og vafninga-
laust.
Aður en Reagan lét af embætti
rikisstjóra, launaði hann Clark
með þvi, að skipa hann i hæsta-
rétt Kaliforniu. 1 sambandi við
það reis upp nokkur deila, þegar
það upplýstist, að Clark hafði
stundað laganám við tvo háskóla
en við hvorugan þeirra lokið
prófi. Hann hafði reynzt lélegur
nemandi. Siðar haföi hann fengið
undanþágu til að fá réttindi sem
málf lutningsmaður.
Clark vann sér ekki neitt sér-
stakt orö sem hæstaréttardómari
og þekking hans var oft dregin i
efa. Hann þótti ihaldssamur og
var þvi vel látinn af hægri mönn-
um i Kaliforniu.
Sennilega hentar núverandi
staða hæfileikum Clarks betur en
dómarastarfið.
t!
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
| Svipmynd frá Wujek námunum I Póllandi en þar safnast
saman smáhópar fólks daglega til að minnast fallinna félaga.
„ÁFRAMHALD
VIÐRÆÐNA VIÐ
SOVÉTMENN ER
MIKILVÆGT”
— sagði Alexander Haig utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna,
■ „Aframhald viðræðna við
Sovétmenn er nú mikilvægara
en nokkurn tima áöur vegna
hættuástandsins i Póllandi”
sagði Alexander Haig utan-
rikisráöherra Bandarikjanna i
aðtoknumfundi Reagansfor-
seta og Schmidt kanslara.
Hann sagði ennfremur að
viðræöur Bandankjanna og
Sovétrikjanna um takmiýkun
kjarnorkuvopna mundu halda
áfram og að hann sjálfur
mundi hitta utanrikisráöherra
Sovétrikjanna, Gromyko aö
máli.
Eftirfund þeirra Reaganog
Schmidt var birt yfirlýsing
þar sem báðir leiðtogarnir
sökuðu Sovétrikin um ástand-
ið i Póllandi. Vestur-þýski
utanrikisráðherrann, sem var
i för með Schmidt kanslara,
sagði að V-Þýskaland og
bandamenn þess væru reiðu-
búnir til að veita Póllandi
efnahagsaöstoð ef landiö hyrfi
aftur til þess sem hann kallaði
„umbótasinnaöar stefnu”.
Aðstoöarforsætisráðherra
Póllands mun-hafa sagt I gær
aö umbætur þær sem Eining
hefur náö frá árinu 1980 mun
halda sér og þróast áfram. I
viötali við vestur-þýska tima-
ritið Stem sagði ráðherrann,
að Eining mundi halda áfram
aö vera sjálfstæður fulltrúi
verkamanna, en ekki sem
pólitiskur stjórnarandstöðu-
flokkur. Hann sagöi ennfrem-
urað stjórnini Varsjá væri ein
ábyrg fyrir setningu herlaga i
landinu og heföi ekki fariö að
fyrirmælum frá Sovétrikjun-
um.
T ruf lanirnar
brot á Helsinki -
sáttmálanum
■ Bretar hafa mótmælt við
Sovétmenn truflunum á stutt-
bylgjusendingum BBC á
pólsku og kröfðust þeir þess að
trufununum yröi hætt sam-
stundis. Sovéska sendiherran-
um i London var tjáð að
breska stjórnin teldi þær brot
á Helsinki-sáttmálanum.
Talsmaður breska utan-
rikisráöuneytisins, sagði að
sendiherrann heföi svarað
þessu meö þvi að segja að
Sovétmenn héldu stift alla
millilandasamninga sem þeir
ættu aðild að, en hann neitaði
ekki að þessar truflanir ættu
sér stað. Talsmaður ráðu-
neytisins sagði að svar sendi-
herrans væri algerlega ófull-
nægjandi.
Bretar hafa þegar mótmælt
truflunum við pólsku stjórnina
en nú eiga þær upptök sin á
nokkrum stöðum i Sovétrikj-
unum.
Hungurverkfall
■ Tvær sovéskar konur hafa
hafið hungurverkfall þar sem
þær dvelja i bandariska sendi-
ráðinu i Moskvu. Þær eru
meðlimir i sértrúarsöfnuði en
7 meðlimir þess safnaðar
brutu sér leið inn i sendiráðið i
júni 1978 og hafa konurnar
dvalið þar siðan.
Hungurverkfallið er til að
leggja áherslu á kröfur þeirra
um aö fá leyfi til að flytja frá
Sovétrikjunum en það hefur
þeim ekki tekist að fá siðan
þær komu i sendiráðiö.
iRLAND: Eitt af aðalvitnunum i málaferlunum vegna morðsins
á Mountbatten lávarði fyrir 2 árum, slasaðist alvarlega i gær er
sprengja sprakk i bil hans, þar sem hann var á leiö til vinnu
sinnar i Dublin. Taka varð af honum annan fótinn og liggur hann
nú þungt haldinn á sjúkrahúsi. Enginn hefur lýst ábyrgð á
hendur sér vegna sprengingarinnar en talið er aö IRA standi á
bak við það.
UGANDA: „Fleira saklaust fólk hefur verið myrt i Uganda á
siðasta ári heldur en nokkurn tima áður siðan landið fékk sjálf-
stæði,” sagði leiðtogi stjórnarandstöðunnar i Uganda i gær.
Hannsagði stjórnina bera ábyrgð á þessu, mannréttindi væru
fótum troðin i landinu og fólk ofsótt og myrt ef það sætti sig ekki
við stefnu stjórnarinnar.
BANDARÍKIN: Réttarhöld yfir Wayne Williams hófust i
Atlanta i gær, en hann er ákærður fyrir tvö af alls 28 moröum á
ungum blökkumönnum.
GHANA: Hið opinbera útvarp i Ghana hefur tilkynnt að fyrrum
varaforseti landsins, dr. Johnson, hafi gefiö sig fram við lögregl-
una. Hin nýja stjórn i Ghana hefur ákveðið að koma á fót sér-
stökum dómstól i landinu til aö dæma þá sem framið hafa glæpi
gegn almenningi. Ekki hefur verið gefið upp hverja eigi að dæma
i þessum dómstól.
ZIMBABWE: Verkfall járnbrautarmanna i Zimbabwe er lokið.
Meira en 200 starfsmenn járnbrautanna sem handteknir voru I
verkfallinu, fengu skilorðsbundna dóma.