Tíminn - 30.06.1982, Blaðsíða 10

MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 1982
10____________
heimilistíminn
umsjón: B.St. og K.
L.
Appelsínukökur
1 matsk. appelsínusafi
1 matsk. heitt vatn
Efni í skreytingu á kökumar:
75 gr. flórsykur,
1 matsk. appelsínusafi
vínber
sykraður appelsínubörkur - saxaður
Smjör og sykur er hrært vel saman,
eggið og appelsínubörkurinn (rifinn)
sett út í og hrært saman við. Þá er hveitið
- sigtað með lyftiduftinu - sett saman
við og síðast appelsinusafinn sem áður
hefur verið blandaður með heita
vatninu. Deiginu er svo hellt í litil smurð
kökuform og kökurnar bakaðar i um
það bil stundarfjórðung við 200 gr. hita
(c). Sykurbráð er hrærð úr flórsykri og
appelsínusafa og smurð á kökurnar,
þegar þær hafa kólnað. Helmingurinn af
kökunum er svo skreyttur með vínberj-
um en hinn helmingurinn með söxuðum
og sykruðum appelsínuberki, eða súkk-
ati. Úr þessari uppskrift ætti að fást um
20 kökur.
■ Steinefnajafnvægi líkamans sést best á hárínu, svo ætla má að þessi fallega,
hárprúða stúlka hafl steinefnin í lagi.
Efni í appelsinukökur
75 gr. smjör eða smjörlíki
100 gr. sykur
> egg
rifinn börkur af 1/2 appelsínu
75 gr. hveiti
1/2 tesk. lyftiduft
■ Appelsinukökurnar þurfa að vera
hæfilega störar og vel skreyttar, þá em
þær til söma á hverju kaffiborði.
Sumarjakkar
á telpur
— saumadir úr gömlum kápum
■ Sniðin að jökkunum eru
áætluð að séu mátuleg á 4-6 ára
minni jakkinn og 6-8 ára sá
stærri. Jakkarnir eru saumaðir
úr þykku efni (jafnvel úr filti),
en tilvalið er að spretta í sundur
gamalli kápu úr góðu þykku efni
og sniða jakkana úr kápuefninu,
og er þá gott að athuga hvort
ekki er betra að láta þá rönguna
á efninu snúa út. Ef keypt er efni
i búð, þá þarf um það bil 80 x
100 sm af þykku efni - og sama
af fóðurefni - í minni jakkann,
en 100 x 120 sm og fóðurefni í
þann stærri. Kappmellusporið er
saumað með grófu ullargarni i
viðeigandi lit.
Snið: Fáið ykkur stórt blað og
teiknið á það ferninga, 5x5 sm.
Teiknið síðan sniðin eftir rúðu-
strikuðu myndinni (framstykki,
bak og ermi) og á þá hver
ferningur á sniðmyndinni að
samsvara 5 sm. Klippið síðan
sniðið.
Leggið nú sniðin á efnið og
klippið eftir þeim - en reiknið
IV2 sm i saum alls staðar. Fóðrið
er klippt samsvarandi.
Saumaskapurinn:
Klippið tvö fóðurstykki 8x15
sm. Fræðið þau á framstykkin
(innan á), þar sem merkt er fyrir
vösunum. Klippið þá vasaopin á,
og klippið smáhak við endana.
í>á á að brjóta IV2 sm innaf,
saumið svo allt í kring með
litlum sporum. Saumið fóðrið
fast á hvorn hluta fyrirsig, leggið
bæði stykkin (efni og fóður)
saman og réttan skal snúa
saman. Þræðið saman í kring, en
skiljið eftir op á bakinu, á
framstykkjunum og fremst á
ermunum. Snúið nú stykkjunum
við og saumið í höndum saman
fóður og efni þar sem opin voru.
Saumið i kring um vasana með
þvi að sauma þar saman efni og
fóður eftir smástrikalínunum.
Saumið síðast með ullargarninu
kappmelluspor á vasaopin og
eins allar brúnir á jakkanum og
ermum, eins og myndin sýnir.
Saumið erma- axla- og hliðar-
sauma saman með kappmellu-
sporum. Látið 5 sm klauf vera
upp í hliðarnar.
■ Þessa jakka er auðvelt að búa til, og þeir eru klæðilegir og hlýlegir.
■ Sniðið er teiknað á rúðustríkaðan pappir og eru femingamir 5x5 sm.
MIKIL
VÆG-
STEIN-
EFNI
■ í fyrri hluta þessarar greinar var rætt
um vitamín og nauðsyn þeirra fyrir
mannslíkamann. Steinefni eru ekki
síður mikilvapg fyrir góða heilsu. T.d.
hefur það vakið athygli rannsóknar-
manna i Bandarikjunum, að þar i landi,
sem jarðvegurinn er auðugur af einu
snefilefni, sem lítið hefur verið rannsak-
að til þessa - selenium - er fólk yfirleitt
langlift, en í héraði nokkru þar sem
jarðvegurinn er selenium-rýr, eru
hjartaáföll allt að þvi 4-5 sinnum
algengari.
Mikilvæg steinefni
Steinefni eru ekki siður nauðsynleg
góðri heilsu en vitamin, en það er ekki
langt siðan mikilvægi snefilefna varð
þekkt.
Mannslikaminn þarfnast a.m.k. 18
tegunda steinefna þar af sjö í stórum stíl,
þ.e. kalks, magnesíums, klórsalts, fos-
fórs, kaliums natriums, og brennisteins.
Meðal nauðsynlegra snefilefna eru járn,
joð, flúor, kopar, kóbalt, króm, sink og
mangan.
Járn
Skortur á þvi er algengastur, einkum
meðal kvenna, og gjarna er gefinn
aukaskammtur af járni, sérstaklega
barnshafandi konum. Þar sem járn og
kalk eyðist úr hvítu hveiti í vinnslu, er
þvi gjarna bætt i það eftir á, þó að álitið
sé, að likamanum sé erfiðara að vinna
úr sliku „tilbúnu" járni en þvi, sem
náttúran leggur til. Yfirleitt má segja,
að járn úr dýraríkinu nýtist likamanum
betur en það, sem kemur úr jurtarikinu
og vitað er, að C-vítamin gerir
likamanum auðveldara að vinna það.
Járnauðugum mat, eins og eggjum og
grófu brauði, er því upplagt að skola
niður með glasi af appelsinusafa.
Sinkskortur er lika algengur. Algengt
er, að konur, sem taka getnaðarvama-
pillur, líði af sinkskorti. Aldur fólks
getur haft áhrif á getuna til að vinna úr
ýmsum öðrum steinefnum, eins og kalki
og krómi. Króm aðstoðar við að stýra
sykurmagninu i blóðinu, og grunur
leikur á, að samband kunni að vera á
milli krómskorts og sumra mynda af
sykursýki, einnig æðakölkunar.
Eitt er það steinefni, sem fólk kann
að hafa í of rikum mæli, en það er
natríum. Það er að finna i borðsalti og
unnum matvörum. Mikil saltneysla
getur leitt til hækkaðs blóðþrýstings,
sem aftur getur orskað heilablóðfall og
hjartasjúkdóma.
Áhugi á snefilefninu selenium hefur
mikið aukist á siðari árum. Það er sett
í samband við E-vitamín og í ljós hefur
komið, að það hefur áhrif á hjartastarf-
semina og er gagnlegt í meðferð á háum
blóðþrýstingi. Sums staðar er jarðvegur
rýr af þessu efni en rannsóknir, sem fram
hafa farið víða um heim, hafa leitt í Ijós,
að þar sem jarðvegur er auðugur af
selenium, verður fólk yfirleitt langlift.
Hafa rannsóknir í Bandarikjunum sýnt
fram á að þar sem jarðvegur er
selenium-rýr, eru hjartaáföll 4-5 sinnum
algengari en þar sem jarðvegurinn er
auðugur af því.
Steinefni eiga uppruna sinn i jarðvegi
og þaðan fá plöntur og dýr, sem
plönturnar eta, þau. Því fer steinefna-
innihald fæðunnar okkar eftir því i
hvernig jarðvegi hún á upptök sin. Siðan
fer það eftir vinnsiu fæðunnar, hvernig
þeim reiðir af, rétt eins og er með
vítaminin, þar til maturinn er kominn á
diskinn okkar. Þar sem steinefnaþörfin
er i ákaflega smáum skömmtum, er
fólki ráðlagt að taka þau inn i mjög
smáum stíl, ef það gerir það á annað
borð. Visindamenn álíta steinefnajafn-
vægi likamans mjög nauðsynlegt til að
fást við mengun og streitu.
Eina örugga aðferðin til að ganga úr
skugga um, hvort steinefnajafnvægið er
i lagi, er að fá rannsakað hár úr höfði
manns.