Tíminn - 06.07.1982, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 6.JÚLÍ1982.
7
erlent yfirlit
erlendar fréttir
■ Kennedy að ræða við Harriman á landsfundinum.
Smíði kjarnavopna
verdi hætt strax
Söguleg ályktun þings demókrata
FLOKKUR demókrata í Bandarikj-
unum hélt einhvem sögulegasta lands-
fund sinn i Philadelphia dagana 25.-27.
júni. Þar var samþykkt samhljóða
yfirlýsing um stefnu flokksins, sem byggt
verður á i kosningabaráttunni, sem nú
er framundan.
Langsamlega sögulegasti og athyglis-
verðasti þáttur þessarar stefnuyfirlýs-
ingar fjallar um kjamavopnin. t>ar segir,
að ekkert verkefni sé nú mikilvægara en
að stöðva kjamavopnavígbúnaðinn.
í framhaldi af þvi er lagt til, að
Bandaríkin beiti sér fyrir því í viðræðum
við Sovétríkin að þessi riki hætti strax
framleiðslu hvers konar kjamavopna og
tilraunum með þau, og komið verði á
ströngu eftirliti með þvi, að slíku banni
verði framfylgt. Jafnhliða verði svo
hafnar viðræður um takmörkun og
niðurskurð þeirra kjamavopna, sem
risaveldin ráða yfir nú.
Áður en landsfundurinn hófst lét
aldinn leiðtogi demókrata, Averell
Harriman, til sin heyra og kvaðst vona
að slík tillaga yrði samþykkt samhljóða
á fundinum.
Við þurfum ekkert að óttast slíka
frystingu, sagði Harriman, en ég trúi
þvi, að Rússar vilji ekki siður en við
forðast þá tortímingu, sem hlytist af
kjamorkustyrjöld.
Harriman var um skeið sendiherra
Bandaríkjanna i Moskvu og er einn
fárra núlifandi manna, sem vom á
Yaltafundi þeirra Roosevelts, Church-
ills og Stalins. Síðar varð hann ríkisstjóri
i New York. Hann er i hópi þeirra
bandarískra stjómmálamanna, sem not-
ið hafa mest álits á þessari öld.
HARRIMAN varð að þeirri ósk
sinni, að landsfundurinn samþykkti
þessa ályktun samhljóða. Allir þeir
menn, sem þegar hafa verið nefndir sem
hugsanleg forsetaefni demókrata i næstu
forsetakosningum, lýstu fylgi sínu við
hana, eða þeir Edward Kennedy,
Walter Mondale, Alan Cranston, Gary
Hart, John Glenn og Emest Hollings.
Hinir fjórir siðastnefndu eiga allir sæti i
öldungadeild Bandarikjaþings ásamt
Kennedy.
Tillagan um frystingu kjamavopna
hefur þegar hlotið mikið fylgi í
Bandarikjunum. Menn hafa takmark-
aða trú á þeim viðræðum, sem nú fara
fram í Genf, bæði um takmörkun
langfleygra og meðaldrægra eldflauga.
Mjög er óttazt, að þær geti lent i þrætum
um kjamavopnastyrkleika risaveldanna
nú. Þess vegna verði eitthvað nýtt að
koma til sögu strax í upphafi viðræðn-
anna og þá komi helzt til ihugunar að
stöðva framleiðsluna og koma þannig i
veg fyrir að vígbúnaðarkapphlaupið
haldi áfram meðan viðræðumar fara
fram.
Harðlega er mótmælt þeim fullyrð-
ingum, að þetta sé ekki hægt sökum
yfirburða Sovétmanna á sviði kjama-
■ Walter Mondale.
■ Edward Kennedy.
vopnanna. Þetta var m.a. gert nýlega í
grein eftir færasta hemaðarsérfræðing
New York Times, Leslie H. Gelb.
Gelb segir það rétt, að Rússar hafi
yfirburði á sviði eldflauga, sem staðsett-
ar eru á landi. Bandarikin hafi hins vegar
yfirburði á öllum öðrum sviðum kjarna-
vopnanna, eins og i sambandi við
kafbáta, flugvélar og stýriflaugar. Þá
ráði Bandaríkin yfir miklu fullkomnara
kerfi til að finna kafbáta en Sovétríkin.
Þegar allt sé tekið með í reikninginn sé
ótrúlegt að nokkur hernaðarsérfræðing-
ur vildi skipta á kjarnavopnabúnaði
Bandaríkjanna og Sovétrikjanna.
ÞÓTT kjarnavopnabúnaðurinn væri
mest til umræðu á þingi demókrata, bar
að sjálfsögðu mörg önnur mál á góma
og þó fyrst og fremst efnahagsmálin.
Harðlega var deilt á efnahagsstefnu
Reagans og hvernig óheppilegar af-
leiðingar hennar bitnuðu mest á þeim,
sem lakast væru settir. Lögð var mikil
áherzla á að efla atvinnuvegina að nýju
og útrýma atvinnuleysinu á þann hátt.
Helztu úrræðin, sem bent var á, voru
lækkun vaxta og minni halli á ríkis-
rekstrinum.
John Glenn benti á, að Reagan hefði
fyrir síðustu forsetakosningar gagnrýnt
40 milljarða halla á fjárlögum. Á næsta
fjárlagaári væri hallinn áætlaður þrisvar
sinnum meiri. Allar horfur væru á, að á
kjörtímabili Reagans yrði hallinn eins
mikill og hann varð samanlagt næstu
fjögur kjörtimabilin á undan.
Þá var harðlega deilt á afstöðu
Reagans i jafnréttismálum kvenna.
Sá háttur var hafður á, að þeir, sem
hugsuðu til þess, að keppa um framboð
fyrir demókrata í næstu forsetakosn-
ingum, gætu látið til sín heyra. Kennedy
þykir þeirra snjallastur sem ræðumaður
og vildu keppinautar hans þvi komast
hjá þvi, að tala sama dag og hann.
Niðurstaðan varð sú, að fimm þeirra
fluttu ræður fyrsta fundardaginn, eða
þeir Cranston, Hart, Mondale, Glenn
og Hollings. Mondale fékk bestar
undirtektir þessara fimm og þykir
sjaldan eða aldrei hafa tekizt betur.
Þessi framganga hans þykir hafa bætt
stöðu hans.
En Kennedy átti eftir að tala. Hann
flutti aðalræðuna síðasta fundardaginn.
Rauði þráðurinn i ræðu hans var sú
spuming, sem Reagan varpaði fram i
einviginu við Carter: Hafið þið það
betra nú en fyrir fjórum árum? Kennedy
taldi upp ýmsa hópa og stéttir og spurði
síðan: Hafið þið það betra en fyrir
tveimur árum? Þetta fékk góðar undir-
tektir. Það kvað við næstum stöðugt
lófaklapp meðan hann var að flytja ræðu
sína og við lok hennar ætlaði fagnaðar-
látunum aldrei að linna.
Eins og nú standa sakir, þykir
líklegast að aðalkeppnin verði milli
þeirra Kennedys og Mondales, þótt
málefnalega séu þeir i stórum dráttum
sammála.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
ísraelsmenn
þrengja að
vestur Beirút
■ ísraelsmenn héldu áfram i gær að
þrengja að vestur hluta Beirut
borgar bæði hernaðarlega og efna-
hagslega, þar sem þúsundir PLO—
hermanna eru i herkví.
í gærmorgun kom til bardaga milli
ísraelsmanna og PLO-hermanna
þrátt fyrir vopnahléið og var þeim
lýst sem hörðustu bardögum sem átt
hafa sér stað undanfarna viku. Dró
úr þessum bardögum siðdegis.
ísraelsmenn beindu skothríð sinni
að nágrenni flugvallarins en PLO—
menn svöruðu með eldflaugum og
sprengjuvörpum.
Lif óbreyttra borgara í Beirut
verður æ erfiðara þar sem varla
nokkuð af mat og lyfjum kemst í
gegnum línur ísraelsmanna. Vatn og
rafmagn hefur verið tekið af og
simalínur skornar.
ísraelska útvarpið sagði i gær að
varnarmálaráðherra landsins Sharon
hefði átt fund i Beirut með Philip
Habib sérlegum sendifulltrúa Banda-
ríkjanna. Útvarpið sagði að viðræð-
ur þeirra hefðu snúist um brottför
PLO-manna frá Beirut en greindi
ekki að öðru leyti frá þeim.
Sendinefnd Arabarikjanna sem
nú er stödd i Moskvu hefur átt
samræður við Gromyko utanrikis-
ráðherra Sovétríkjanna. Fréttastof-
an TASS sagði að Gromyko hefði
sagt að Sovétríkin beittu sér nú fyrir
því að koma i veg fyrir meiriháttar
blóðbað í Beirut, og að tryggja það
að herlið ísraelsmanna yfirgæfi
Líbanon.
Óeirðir
f gullnámum
í Suður-Afríku
■ Til óeirða kom í gullnámum í
Suður-Afriku i gær er 12 þúsund
blökkumenn lögðu niður vinnu og
hófu að rifa niður byggingar og hús
við námurnar en þessi atburður átti
sér stað í smábæ í um 30 km. fjarlægð
suðvestur af Jóhannesarbore.
Talsmaður stjórnarinnar sagði að
sveit óeirðalögreglu hefði verið send
á staðinn og hefði hún notað táragas
til að dreifa úr mannfjöldanum.
Talsmaðurinn sagði ennfremur að
tekist hefði að stöðva óeirðirnar og
væri allt með kyrrum kjörum nú.
Þessar óeirðir fylgja í kjölfar
óeirða í þremur öðrum gullnámum í
Suður-Afríku sl. föstudag þar sem 8
blökkumenn létu lifið, en þessar
óeirðir hafa brotist út vegna ó- ■
ánægju blökkumannanna með laun
dómararnir voru myrtir en forseti
landsins Jerry Rawlings sagði að
óvinir landsins hefðu svarið það að
koma núverandi stjórn frá völdum
og hneppa Ghanabúa i þrældóm.
Þrír dómarar
drepnir
í Ghana
■ Þrír hæstaréttardómarar í
Ghana, sem vopnaðir menn rændu
af heimilum þeirra, hafa fundist
myrtir. Líkamar þeirra fundust i um
60 km. fjarlægð frá höfuðborginni og
voru þeir þaktir skotsárum. Enn-
fremur fannst lík herforingja sem
látið hafði af störfum.
Ekki er enn vitað hversvegna
■ Geimfarar Colombiu í Ijórðu
ferðinni þeir Thomas Mattingly og
Henry Hartsfield.
Geimskutlan
lenti á þjóð-
hátíðardaginn
■ Colombia geimskutla Banda-
rikjamanna lenti heilu og höldnu á
þjóðhátiðardag Bandaríkjanna 4.
júlí eftir fjórða og siðasta tilrauna-
flug sitt.
Um það bil hálf milljón manna
fylgdist með lendingu geimskutlunn-
ar þar á meðal Reagan forseti.
Geimfararnir i þessari ferð, Thom-
as Mattingly og Henry Hartsfield
unnu að ýmsum rannsóknum i
ferðinni m.a. á sviði læknisfræði og
hernaðar.
Pólland:
Þjóðartekjur
minnka um 13%
■ Á pólska þinginu hefur verið
lögð fram „svört skýrsla“ af for-
manni nefndar fyrir áætlunar- og
fjárhagsgerð. Meðal þess sem kemur
fram i skýrslunni er að þjóðartekjur
í Póllandi minnkuðu um 13% á
siðasta ári.
í skýrslunni kemur ennfremur
fram að þessi þróun hefði ekki verið
stöðvuð i ár þrátt fyrir tilraunir
ráðamanna.
Þá kemur fram að vaxtaskuldir
Póllands eru meir en helmingi hærri
en sem nemur tekjum af útflutningi
landsins og hafa refsiaðgerðir Vest-
urlandanna komið í veg fyrir að hægt
sé að leysa úr því vandamáli.
■ Dóminiska lýðveldið: Forseti Dóminíska lýðveldisins Antonio Guzman
lést um helgina eftir að hafa orðið fyrir skoti úr eigin byssu. Atburðurinn
átti sér stað á heimili Guzman og mun hann hafa verið i baðherberginu er
hann missti byssuna með fyrrgreindum afleiðingum. Guzman átti að láta af
embætti 16. ágúst n.k.
■ El Salvador: Tilkynnt hefur verið i E1 Salvador að Jóhannes Páll páfi
muni koma þar í opinbera heimsókn á næsta ári. Auk E1 Salvador mun páfinn
heimsækja önnur Mið-Amerikuriki eins og t.d. Gutemala og Nicaragua.
■ Bandaríkin: Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna hefur ályktað um Libanon
deiluna og í ályktuninni er m.a. fordæmt allt ofbeldi gegn íbúum landsins.
Athyglisvert er að i ályktuninn er ekki niinnst á ísraelsmenn eða
Palestinumenn.