Tíminn - 06.07.1982, Blaðsíða 10

10
ÞRIÐJUDAGUR 6.JÚLÍ 1982.
á vettvangi dagsins
Pólitísk
hentistefna
Morgunbladsins
— eftir Tómas Árnason, viðskiptaráðherra
„Mikil tíðindi og góð“ sagði
Bjami Benediktsson um mjög
stóran viðskiptasamning við
Sovétríkin árið 1953.
„Vil ekki byggja utanrikis-
verslun okkar á pólitískri henti-
stefnu“.
■ Þetta sagði Morgunblaðið í forystu-
grein 6. ágúst 1953, þegar blaðið varð
að verja viðskiptasamninga milli Sovét-
ríkjanna og íslands, sem Bjarni Bene-
diktsson hafði forgöngu um að gerðir
væru.
Laugardaginn 1. ágúst 1953 var
undirritaður í Moskvu viðskiptasamn-
ingur milii íslands og Ráðstjórnarrikj-
anna til tveggja ára. Samkvæmt honum
keyptu Sovétríkin mikið magn sjávaraf-
urða, en íslendingar oliu, kornvörur og
byggingarefni.
Bjarni Benediktsson, þáverandi
utanríkisráðherra flutti ræðu i útvarpinu
daginn eftir samningsgerðina og sagði
m.a. „Þetta eru mikil tíðindi og góð, því
að engin þjóð er jafnháð utanrikisversl-
un um afkomu sína og við Islendingar.
Með samningum þeim, sem nú hafa
náðst, hefir verið seldur 1/3 freðfisk-
framleiðslu landsins á þessu ári og
svipaður hluti af væntanlegri framleiðslu
næsta árs. Einnig hefir selst 1/3 hluti af
áætluðu saltsildarmagni Norður- og
Austurlands i sumar, og að minnsta
kosti helmingur af væntanlegu salt-
sildarmagni Suð-Vesturlands í sumar
og haust og verulegt magn af freðsild
þaðan. í staðinn fyrir þessar afurðir
fáum við nauðsynjavörur svo sem
brennsluolíur, bensin, komvörur,
sement og járnvörur. Mega þetta teljast
hagstæð skipti.
Með samningum þessum fæst ekki
aðeins aukinn útflutningur heldur einnig
sú trygging, sem er í þvi að selja
framleiðslu okkar til sem flestra landa.
Það hefur ætið verið skoðun min, sem
ég hefi marglýst og stöðugt fylgt í
framkvæmd, að fyrir land, sem hefur
jafn einhæfa framleiðslu og ísland sé
nauðsynlegt að tryggja markaði sem
víðast, svo að það verði engum einum
aðilja um of háð i viðskiptum. Mikið
hefur áunnist i þá átt hin síðari ár og er
besta sönnun þess sú staðreynd að
islensk togaraútgerð hefur ekki þurft að
stöðvast, þrátt fyrir lokun breska
markaðsins, sem hefði verið henni
reiðarslag fyrir nokkurm árum“.
Þetta sagði Bjami Benediktsson um
þá nýju stefnu árið 1953 að taka upp
stórfelld viðskipti við Sovétríkin. Bjami
var vitur maður og afstaða hans stingur
mjög i stúf við þá afstöðu Morgunblaðs-
ins nú að viíja torvelda sem mest
viðskipti við Sovétrikin.
Pólitísk henti-
stefna Morgunblaðsins
Nú vill Morgunblaðið versla sem
minnst við Sovét og rangtúlkar og
skrökvar upp innihaldi samnings um
efnahagssamvinnu, sem undirritaður
var s.l. föstudag.
En 6. ágúst 1953 sagði Morgunblaðið
í forystugrein:
„Bjarni Benediktsson og Ólafur
Thors, sem farið hafa með utanríkismál
íslendinga síðan lýðveldi var stofnsett
hér á landi hafa fylgt hinni frjálslyndu
og hagnýtu stefnu í viðskiptamálum.
Þeir hafa ekki viljað byggja utanríkis-
verslun okkar á pólitískri hentistefnu.
Þeim hefur aldrei dottið í hug að
viðskiptavinir okkar ættu að fá sannfær-
ingu íslensku þjóðarinnar i kaupbæti
með afurðum hennar. Þess vegna hafa
þeir ekki viljað neita samvinnu við hinar
vestrænu lýðræðisþjóðir, enda þótt
Rússar hafi ekki viljað kaupa afurðir
okkar.“
Ég er sammála þeim Bjama Bene-
diktssyni og Ólafi Thors að vilja ekki
byggja utanrikisverslun okkar á póli-
tiskri hentistefnu. Nú blandar Morgun-
blaðið saman utanríkisverslun fslend-
inga og pólitiskrí hentistefnu innan-
lands.
Fleiri samningar við
Sovétríkin
Árið 1961 gerði rikisstjórn Sjálf-
stæðisflokksins samning við Sovétríkin
um menningar- vísinda- og tækni-
samvinnu.
Árið 1968, þegar innrás Sovétríkj-
anna i Tékkóslóvakíu stóð sem hæst,
stóð rikisstjórn Sjálfstæðisflokksins i
samningum við Sovétmenn um viðskipti.
Árið 1977 gerði Matthias Bjarnason
þáverandi sjávarútvegsráðherra Sjálf-
stæðisflokksins samning við Sovétríkin
um visinda- og tæknisamvinnu og
samráð á sviði sjávarútvegs og rann-
sókna á lifandi auðæfum hafsins.
Samkvæmt þeim samningi er ákveðið:
„Til að vinna að markmiðum þessa
samnings skulu samningsaðilar setja á
fót samstarfsnefnd. Eftir að samningur
þessi hefur gengið í gildi1 mun hvor aðili
um sig tilnefna fulltrúa og varafulltrúa í
nefnd þessa og tilkynna hinum aðilanum
nöfn þeirra. Stefnt skal að þvi, að
nefndin komi saman eigi sjaldnar en
einu sinni á ári“. í formáia samningsins
er formleg viðurkenning Sovétríkjanna
á 200 mílna útfærslu landhelginnar, en
sú afstaða þeirra lá raunar alltaf fyrir.
Ennfremur segir, að þeir Matthias og
ís kov f.h ríkistjómanna skuli hafa að
leiðarljósi að efla og styrkja vináttu-
tengsl milli íslands og Sovétrikjanna.
Árið 1977 fór Geir Hallgrímsson,
forsætisráðherra i opinbera heimsókn til
Sovétrikjanna. Er það eini islenski
forsætisráðherrann, sem það hefir gert
bæði fyrr og siðar.
Núverandi samningur
Samningurinn milli Sovétríkjanna og
íslands um efnahagssamvinnu, sem
Morgunblaðið gagnrýnir nú, felur alls
ekki i sér frekari skuldbindingar en hinir
eldri samningar.
Norðurlandaþjóðimar og margar
fleiri þjóðir V-Evrópu hafa gert efna-
hagssamvinnusamninga, sem ganga
miklu lengra en þessi samningur. Efni
samningsins fjallar almennt um efna-
hagssamvinnu og um að skapa skilyrði
fyrir þróun slíkrar samvinnu. Samn-
ingurinn er raunvemlega viðbót við
viðskiptasamning landanna, sem hugs-
anlega gæti opnað leið fyrir meiri
viðskipti og treyst þau viðskipti sem fyrir
em.
Hvers vegna er
samningurinn gerður
Frá því Bjarni Benediktsson og
þáverandi ríkisstjórn beitti sér fyrir
viðskiptum við Sovétríkin hafa allar
rikisstjórnir og allir ráðherrar sem hafa
fjallað um þessi mál verið sammála um,
að viðskiptin við Sovétríkin væm
æskileg og hefðu mikla þýðingu fyrir
íslenskt atvinnulíf. Með samningunum
er verið að tryggja áframhald þessara
viðskipta.
Árið 1980 var gerður viðskiptasamn-
ingur við Sovétrikin til 5 ára. Sam-
kvæmt þeim samningi hafa viðskipti
gengið vel. Sala saltsildar til Sovétrikj-
anna hefir þrefaldast og var 150 þús.
tunnur s.l. ár. Sala á frystum fiskflökum,
einkum karfaflökum, hefir tvöfaldast.
Sala á lagmeti hefir aukist, en ekki að
sama skapi sala á ullarvörum og
málningu.
Þessi viðskipti viljum við tryggja
áfram og höfum komist á þá skoðun að
Umboðsmenn Tímans
Suðurnes
Staftur:: Nafn og'heimili: .Shni:
Grindavfk: ólina Hagnarsdóttir, Asabraut 7 •2-8207
Sandgerfti: Kristján Kristmannsson, Suburgötu 18 92,7455
.Keflavlk: Éygló Kristjánsdóttir,’ Dvergasteini Erla Gnftmundsdóttir, Greniteig 45 •2-1458 %2-1165
Ytri-Njarftvlk: Sigurbjörg Kristjánsdóttir, Brekkustlg 29 92-3424
Hafnarfjörftur: Hulda Sigurftardóttir, Klettshrauni 4 j91-50981
Garbabær: Helena Jónasdóttir, Holtsbúft 12 91-44584
hætta væri á að meðan við einir flestra
þjóða i Vestur-Evrópu, þ.á.m. allra
Norðurlanda, viljum ekki gera efna-
hagssamvinnusamning gæti það tor-
veldað viðskipti við Sovétrikin. Sovéskir
embættismenn, sem annast viðskipti við
Vesturlönd halda þvi fram, að það
myndi gera þeim léttara fyrir innan
sovéska kerfisins að fá fjárveitingar fyrir
kaupum á islenskum vörum, ef svona
samningur væri gerður. Samningurinn
er sem sagt gerður til að greiða fyrir
sölu íslenskra sjávarvara, sem erfitt er
að selja annars staðar, en til Sovétríkj-
anna. Árið 1981 nam útflutningur til
Sovétríkjanna 6.2% af heildarútflutn-
ingi íslendinga. Þetta hlutfall var 18.4%
árið 1955 og 10.6% árið 1975.
Álit útflutningssamtaka
í yfirlýsingu, sem fulltrúar Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna, Síldarút-
vegsnefndar, Sjávarafurðadeildar SÍS,
Norðurstjörnunnar h.f., Álafoss h.f.,
Iðnaðardeildar Sambandsins o.fl. gáfu
út 27. júni s.l. segir að þeir hafi setið
fundi, þar sem viðskiptasamvinnusamn-
ingurinn við Sovétríkin var til umræðu.
Telja þeir að í uppkastinu sé ekki að
fínna skuldbindingar, sem íþyngjandi
séu fyrir íslendinga. Telja þeir
samninginn mjög í samræmi við þá
samninga um efnahagssamvinnu, sem
hinar Norðurlandaþjóðirnar og flest
Vestur-Evrópuriki hafa gert við Sovét-
ríkin og engum áhyggjum hafi valdið.
Þá telja þeir að samkvæmt samningnum
sé það á valdi Islendinga sjálfra, hversu
langt þeir vilji ganga i samningum við
Sovétrikin. Það er og mat þessara aðila
að samningurinn muni auðvelda og
treysta viðskipti okkar við Sovétrikin og
mæla þvi eindregið með því að hann
verði gerður.
Röksemdir Morgunblaðsins
hraktar
Samkvæmt samningnum þurfa Is-
lendingar ekki að hlýta neinum utan-
stefnum, nema þeir sjálfir samþykki.
Engin sérstök samstarfsnefnd er sett á
fót samkvæmt samningnum.
Samningar sem þessi þurfa ekki að
leggjast fyrir Alþingi skv. 21. gr.
stjómarskrárinnar. Þar með em rök-
semdir Morgunblaðsins gegn þessum
samningi hraktar og eftir standa raka-
lausir og þröngsýnir stjórnmálamenn,
sem virðast ekki vera i tengslum við
atvinnulífið í landinu og þarfir þess.
Árásir Morgunblaðsins hraktar
Þó kastar fyrst tólfunum, þegar
Morgunblaðið ræðst meðfólsku á Þórhall
Ásgeirsson, ráðuneytisstjóra. Þórhallur
er óvenju dugmikill og hæfur embættis-
maður. Hann leggur sig allan í starf sitt
og engin fyrirhöfn er of mikil. Hann býr
yfir mikilli reynslu í alþjóðaviðskiptum
eftir 35 ára starf. Allir útflytjendur, sem
með honum hafa starfað, em sammála
um dugnað hans og hæfni. Þórhallur er
í fremstu röð embættismanna og hefur
unnið landi sínu með miklum ágætum.
Það kemur þvi úr hörðustu átt, þegar að
honum er vegið eins og Morgunblaðið
hefir gert.
Viðskipti og stjórnmál
Við Óíafur Jóhannesson og rikis-
stjómin í heild berum fulla ábyrgð á
gerð efnahagssamvinnusamningsins.
Við erum þeirrar skoðunar, að ekki eigi
að blanda saman viðskiptum og stjóm-
málum eins og Morgunblaðið gerir.
f utanrikismálum viljum við vest
ræna samvinnu, en að viðskipti fari eftir
því sem hentar íslenskum atvinnuvegum
og þjóðarhagsmunum.
'XliHett
HÁÞRÝSTI-
ÞVOTTATÆKI
Rafknúin
1. og 3ja fasa
eða fyrir úrtak
dráttarvélar.
Allt að 150 kg.
þrýstingur.
Útbúnaður fyrir
sandþvottl
Dönsk gæðavara
Guðbjörn
Guðjónsson
helldversiun
Kornagarði 5 Simi 85677
Léttar
handhægar
steypu
hrærivélar
Verð aðeins
kr. 3.955.-
Skeljungsbúðin4
SíÖumúla33
simar 81722 og 38125
ÖLL ALMENN PRENTUN
LITPRENTUN
TÖLVUEYÐUBLÖÐ
• Hönnun
• Setning
• Filmu- og plötugerð
• Prentun
• Bókband
PRENTSMIDJAN
(^ddc
íí HF.
SMIÐJUVEGI 3, 200 KÓPAVOGUR
SIMI 45000
Auglýsið í
Tímanum