Fréttablaðið - 17.12.2008, Blaðsíða 18

18 17. desember 2008 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
UMRÆÐAN
Jón Gunnarsson skrifar um um-
hverfismál
Umhverfisráðherra hefur nýverið lagt fram á Alþingi þingsályktunartillögu
um náttúruverndaráætlun til næstu 5 ára.
Samkvæmt tillögunni er friðuðum
svæðum í náttúru Íslands enn fjölgað.
Það er mikilvægt að við umgöngumst
okkar víðfeðmu villtu náttúru af virðingu.
Komandi kynslóðir þurfa að geta treyst
því að geta nýtt ríkar náttúruauðlindir landsins og
mikilvægar atvinnugreinar, s.s. ferðaþjónustu, sem
byggja að miklu leyti á óspilltri og tignarlegri
náttúru landsins. Á Íslandi verður náttúruvernd
alltaf samspil nýtingar og friðunar náttúruauðlinda
okkar til lands og sjávar. Framtíð þjóðarinnar
byggist á skynsamlegri nýtingu auðlindanna.
Við höfum á undanförnum árum sýnt gott fordæmi
í þeim efnum. Fáum þjóðum hefur tekist betur upp
við að viðhalda sterkum nytjastofnum hafsins. Á það
við um okkar helstu fiski- og hvalastofna. Á landi
höfum við þegar verndað u.þ.b. 20% alls landsins, um
19.500 ferkílómetra eða tæpar 2 milljónir hektara. Í
samanburði myndi nýting á okkar helstu
fallvötnum og háhitasvæðum til virkjana-
framkvæmda spanna u.þ.b. 2% af
landinu. Einhvers staðar liggur eðlilegt
hlutfall milli nýtingar og verndunar og
ekki verður annað sagt en að við höfum
almennt látið náttúruna njóta vafans.
Ekki má gleyma því að margar af okkar
náttúruperlum og vinsælir ferðamanna-
staðir hafa orðið til við virkjanafram-
kvæmdir. Má þar m.a. nefna Elliðavatn,
Bláá Lónið og Kárahnjúkavirkjun.
Nú fer umrædd tillaga til umsagnar
þeirra aðila sem gagnrýna munu hana m.a. út frá nýt-
ingarsjónarmiðum. Það er þjóðinni mikilvægt að
hlustað verði vel á þá gagnrýni og að tillit verði tekið
til þeirra sjónarmiða sem þar munu koma fram. Það
er ekki síður mikilvægt að þeir sem telja sig til
forystu í umhverfismálum hafi í huga mikilvægi
nýtingu náttúruauðlinda fyrir efnahag landsins og
atvinnusköpun.
Það hefur einkennt umræðu um þessi mál of mikið
að þeir sem telja sig til forystu á þeim vettvangi hafa
lítið verið til tals um mikilvæg nýtingarsjónarmið.
Höfundur er alþingismaður.
Náttúruvernd
JÓN GUNNARSSON
Þegar rætt er um nytsemi Evrópusambandsins vill það oft
gleymast, að ofan á allt annað er
það eitt hið voldugasta tæki í
baráttunni gegn atvinnuleysi, og
hefur gegnum tíðina stuðlað mjög
að úrbótum í þeim efnum. Ástandið
gæti oft og tíðum verið ískyggilegt
ef þess nyti ekki við. Þegar ég segi
þetta á ég að sjálfsögðu við það
atvinnuleysi sem skiptir máli og er
alvarlegt í raun og veru, en það er
atvinnuleysi stjórnmálamanna.
Reynslan hefur sýnt, að þegar
stjórnmálamaður er kominn í þá
stöðu að hvergi er neitt rúm fyrir
hann lengur í pólitíkinni, aðrir hafa
brýna þörf fyrir plássið, og
kannske eru kjósendur hættir að
skilja hæfileika hans, en hann á
samt einhverja stuðningsmenn
sem gætu verið með uppsteit, er
jafnan hægt að finna gott jobb
handa honum í Brussel, eða þá
Strassborg. Og þar er hann jafnan
til friðs, fyrir aðra stjórnmálamenn
meina ég.
Þannig var t.d. hægt að koma í
veg fyrir að Michel Rocard lenti í
nokkru klandri eða gerði óskunda.
Þegar hann var kominn í minni-
hluta í franska sósíalistaflokknum,
eftir ítrekaðar tilraunir til að
komast þar til valda, varð hann
þingmaður í forgylltum sölum
Evrópuþingsins í Strassborg og
hefur verið það síðan. Reyndar
gerist það mjög sjaldan að fjölmiðl-
ar segi frá því sem þar fer fram, en
Rocard minnir öðru hverju á sig
með blaðagreinum, sem vera má að
einhverjir lesi, og hann situr í
nefndum fyrir Sarkozy, sem þarf á
sósíalistum að halda í slík störf,
þótt ítök Rocards í flokknum séu í
nánd við núllpunktinn. En með
þessu móti eru allir vel settir. Edith
Cresson er þó sennilega enn betra
dæmi. Þegar hún var búin að koma
sér svo mjög út úr húsi hjá
frönskum almenningi, aðeins fáum
mánuðum eftir að Mitterand gerði
hana að forsætisráðherra, að það
varð að fjarlægja hana áður en eitt-
hvað enn verra hlytist af, var hún
umsvifalaust gerð að kommissar í
Brussel. Og mörg fleiri slík dæmi
mætti nefna.
Einn mikill kostur við þetta er
sá, að í Brussel eru starfsskilyrði
með allra besta móti. Þar eru engir
leiðinlegir og smámunasamir
kjósendur sem vilja vera með nefið
ofan í öllu og gera athugasemdir
um hitt og þetta, og fjölmiðlamenn
spyrja aldrei neinna óþægilegra
spurninga, ef þeir sjást. Það er
ekki annað að gera en sitja í ró og
næði á skrifstofum með þykkum
teppum og gefa út tilskipanir sem
allir verða að sitja og standa eftir.
Þetta hefur ýmsum verið
kunnugt um stund, enda frá slíkum
málum sagt í fjölmiðlum. En
samkvæmt grein sem birtist fyrir
nokkru í franska dagblaðinu „Le
Monde” eru þessar atvinnubætur
enn víðtækari en nokkurn hafði
grunað. Vegna þeirrar miklu
reynslu og þekkingar sem
háttsettir starfsmenn Evrópusam-
bandsins afla sér og ekki síst vegna
þeirra fjölmörgu sambanda sem
þeir öðlast innan stofnana þess –
það heitir á frönsku fjölmiðlamáli
að þeir hafi þykkar og þéttskrifað-
ar adressubækur – eru þeir
afskaplega eftirsóttir og því fá þeir
gjarnan girnileg atvinnutilboð,
ekki síst hjá fyrirtækjum, sam-
steypum og grúppum sem eiga
einhver bein skipti við Evrópusam-
bandið. Og ef þeir taka slíkum
tilboðum er um leið komin staða
fyrir einhvern annan sem þarf af
einhverjum ástæðum að draga sig í
hlé úr amstri síns heimalands.
Um þetta nefnir franska
dagblaðið allmörg dæmi. Það var t.
d. Martin Bangemann, Evrópu-
kommissar í fjarskiptum alls
konar, sem réð sig skyndilega til
spænska fyrirtækisins „Telefoni-
ca“, eins hins mikilvægasta á sínu
sviði; það var Mario Monti,
Evrópukommissar varðandi
samkeppni, sem gerðist ráðgjafi
bandaríska bankans Goldman
Sachs; og það var maltneskur
diplómat hjá Evrópusambandinu,
John Vassallo, sem fór fyrst yfir til
General Electric en tók svo að sér
að vinna fyrir Microsoft, en
Microsoft hefur lengi átt í deilum
og málaferlum við Evrópusam-
bandið, sem kunnugt er. Þannig
heldur blaðið áfram.
En þetta mikla framlag í þágu
atvinnu hefur almenningur í
Evrópu átt erfitt með að skilja og
meta. Þess í stað einblínir hann á
þær tilskipanir sem berast út úr
skrifstofunum með þykku
teppunum. Og áður en kreppan
hófst í Bandaríkjunum og dró að
sér alla athygli, festu Fransmenn
gjarnan hugann við það, að
áformin um að einkavæða
póstþjónustu í landinu, sem mikill
hluti manna var andvígur og taldi í
meira lagi skaðleg, voru gerð
samkvæmt tilskipun frá Brussel,
og því var ekki hægt að hverfa frá
þeim. Það var af slíkum ástæðum
sem kjósendur í Frakklandi tóku
upp á þeirri fávisku að segja „nei“ í
þjóðaratkvæðagreiðslunni um
stjórnarskrá Evrópu. En stjórn-
málamenn, sem sáu lengra, höfðu
vit fyrir þjóðinni á skyndifundi í
franska þinginu. Því baráttan gegn
atvinnuleysi verður að sitja í
fyrirrúmi.
Atvinnubætur
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG | Bótavinna fyrir
stjórnmálamenn
Við bjóðum öllum börnum fæddum
árið 2008 að þiggja 5.000 króna
Framtíðarsjóð í jólagjöf frá Byr.
D
Y
N
A
M
O
R
EY
K
JA
V
ÍK
Jólagjöf Byrs 2008
Taktu fyrsta skrefið í næsta
útibúi Byrs eða á byr.is
Ritstjórinn með hattinn
Nýjustu fréttir af DV eru ekki skraut-
fjöður í hatt Reynis Traustasonar.
Reynir varð uppvís að því að draga
kanínur úr hatti sínum gagnvart
Jóni Bjarka Magnússyni, fyrrverandi
blaðamanni á DV. Reynir hengdi hatt
sinn á að honum yrði frekar trúað en
blaðamanninum unga. Reynir þurfti
hins vegar að éta hattinn sinn því
blaðamaðurinn átti upptök-
ur sem sönnuðu mál hans.
Fyrir þetta hefur Reynir fengið
skammir í hattinn, ekki síst frá
stéttarbræðrum hans sem óttast
að verða settir undir sama hatt.
Reynir þykist hins vegar góður
fyrir sinn hatt og ætlar ekki að
taka hatt sinn og staf. Fáir taka
hattinn ofan fyrir því.
Öryggisventlarnir
Að öllu gamni slepptu felst mikilvæg
áminning í þessu leiða máli sem
rétt er að gefa gaum. Ef yfirmenn á
fjölmiðlum bregðast skyldu sinni er
það undir óbreyttum blaðamönnum
komið að benda á það. Það gerði Jón
Bjarki Magnússon í þetta sinn. Þetta
er dæmi um það að það er hægara
sagt en gert fyrir fjölmiðla að
stunda undirróður eða
þjónkun við tiltekna
menn eða öfl. Til
þess eru öryggis-
ventlarnir á gólfi
ritstjórna of
margir.
Að vita og ekki vita
Fréttamaður á Stöð 2 þjarmaði að
Björgvini G. Sigurðssyni viðskiptaráð-
herra í kvöldfréttum í gær. Fréttamað-
urinn spurði Björgvin hvort hann hefði
íhugað að segja af sér þar sem hann
hefði ekki vitað af mörgum mikilvæg-
um málum. „Hvaða mál eru það?“
spurði Björgvin. Ekki stóð á svörum
hjá fréttamanni sem rakti nokkur
mál þar sem Björgvin hafði komið
af fjöllum. Björgvin svaraði á þá leið
að það mætti spyrja um þúsundir
annarra mála sem hann vissi allt um.
Spurning hvort sakamenn reyni ekki
að beita þessu mælskubragði fyrir
dómi: „Það má vera að ég hafi
brotið nokkur lög en það eru
til þúsund önnur sem ég hef
ekki brotið.“
bergsteinn@frettabladid.isV
íglínan í baráttunni um afstöðu þjóðarinnar liggur nú
fyrir bein og öllum sýnileg. Öðrum megin er Evrópusam-
bandið og evran. Hinum megin óbreytt ástand og króna.
Hugmyndir um þriðja valkostinn: Einhliða upptaka
evru, er örugglega ekki annað en millileikur á leiðinni inn
í Evrópusambandið. Nokkurs konar neyðarleið út úr þeirri skelfi-
legu sjálfheldu sem við erum komin í vegna krónunnar, sem er ekki
pappírsins virði þegar komið er út fyrir tvö hundruð mílurnar.
Svartfellingar tóku evruna upp einhliða í kringum síðustu alda-
mót. Þeir hafa nú sótt um aðild að Evrópusambandinu við góðan
hljómgrunn. Málsmetandi menn hafa með réttu bent á að leið Svart-
fjallalands geti verið fordæmi fyrir Ísland. Það er margt til í því.
Hitt verður líka að hafa í huga að aðstæður Svartfellinga voru gjör-
ólíkar okkar.
Í fyrsta lagi er efnahagslíf Íslands mun þróaðra og umfangsmeira
en Svartfellinga. Um síðustu áramót var til dæmis landsframleiðsla
Svartfjallalands vel innan við fimmtungur af landsframleiðslu
Íslands, og eru þó Svartfellingar tvöfalt fjölmennari en Íslending-
ar.
Í öðru lagi áttu Svartfellingar aldrei sína eigin mynt. Svartfjalla-
land var hluti af gömlu Júgóslavíu og sambandsríki Serbíu undir
það síðasta. Það var mikilvægur áfangi á leið Svartfellinga til sjálf-
stæðis að losna við serbneska dínarinn og komast í alþjóðlegt mynt-
umhverfi.
Hér á landi eru hins vegar til menn sem telja það ógnun við
sjálfstæði Íslands að leggja af krónuna. Raunveruleikinn er þó sá
að krónan er fyrst og fremst ógnun við sjálfstæði einstaklinga og
heimili þessa lands. Þetta er vegna þess að krónan er ekki brúkleg
án verðtryggingarinnar. Hér eru í raun tvær myntir: óverðtryggð
króna, sem við fáum greidd í laun, og verðtryggð króna, sem hvílir
á fasteignum okkar og varðveitir að auki lífeyri og sparnað.
Það er verðtryggða krónan sem hefur nú hneppt þjóðina í átt-
hagafjötra og mun svipta þá einstaklinga fjárhagslegu sjálfstæði
sínu sem horfa á fasteignir sínar gleyptar af verðbólgunni.
Þetta er meðal þess helsta sem við þurfum að hafa í huga þegar
áróðursstríð andstæðinga og stuðningsmanna Evrópusambandsað-
ildar hefst fyrir alvöru. Við þurfum líka að hafa í huga að þótt hags-
munir sjávarútvegsins séu mikilvægir, þá skiptir sálarheill þjóðar-
innar ekki minna máli.
Það er sjálfsagt návígið sem orsakar það, en við virðumst ekki
geta hagað samfélagi okkar öðruvísi en allt falli í far flokkadrátta,
metings og klíkuskapar.
Vissulega fengum við frið um stund frá þessu hugarfari; að sumir
versluðu aðeins við Skeljung, Verslunarbankann og Eimskip en
aðrir við Esso, Samvinnubankann og Samskip. En þetta er komið
aftur: Baugur, Bjöggar, Bónus, Byko, marka nýju línurnar. Það þarf
að þynna út þennan óholla þankagang. Við þurfum útibú frá Aldi,
Tesco, Bauhaus og öðrum stórum evrópskum verslunarkeðjum og
bönkum líka.
Íslendingar verða fyrir alla muni að komast í stærra andlegt
umhverfi.
Tilveran er meira en fiskur.
Stærra andlegt
umhverfi
JÓN KALDAL SKRIFAR