Tíminn - 27.08.1982, Blaðsíða 7
FÖSTUDAGUR 27. ÁGÚST 1982
■ Bashir Gemayel
Litlar f riðarhorf ur
virðast í Líbanon
Kjör Bashirs þykir ekki spá góðu
■ LITLAR horfur þykja nú til þess,
að friðvænlegt ástand komist á í
Líbanon, þótt skæruliðar PLO verði
fluttir frá Beirut.
Þetta er álit margra fréttaskýrenda
eftir að kunnugt varð um, að Bashir
Gemayel hefði verið kjörinn næsti
forseti landsins. Bashir hefur síðan í
borgarastyrjöldinni 1975-1976 þótt her-
skáasti leiðtogi í hópi kristinna manna
og er því meira hataður af múhameðs-
trúarmönnum í Líbanon en nokkur
maður annar.
Samkvæmt stjómarskrá Líbanon skal
forseti ríkisins vera kristinnar trúar,
forsætisráðherrann skal vera múhameðs-
trúarmaður úr sunni-trúflokknum og
forseti þingsins múhameðstrúarmaður
úr trúflokki shíta.
Þessi tilhögun er byggð á manntali,
sem fór fram 1932, en þá voru kristnir
menn taldir aðeins fjölmennari en mú-
hameðstrúarmenn. Nú er þetta breytt.
Múhameðstrúarmönnum hefur fjölgað
meira og við hafa bæzt palestínskir
flóttamenn, sem eru taldir vera a.m.k.
10% af íbúum landsins. Sumar fjöl-
fræðibækur (t.d. Hammond Almanac
telja að múhameðstrúarmenn séu nú
63% af íbúunum, en kristnir 37%.
Annars eru tölur um þetta mjög á
reiki, eins og líka íbúatalan, því að
manntal hefur ekki farið fram síðan
1932. Líklegast þykir, að íbúamir séu
talsvert á fjórðu milljón.
Þrátt fyrir þær breytingar, sem orðið
hafa á samsetningu íbúanna, hafa
múhameðstrúarmenn sætt sig við þá
skiptingu, að forsetinn yrði úr hópi
kristinna manna. Hann er kosinn af
þingi og kjör hans er bundið því skilyrði,
að tveir þriðju hlutar þingmanna mæti á
kjörfundi. Múhameðstrúarmönnum er
þannig tryggt að hafa nokkur áhrif á kjör
hans.
BASHIR Gemayel var að þessu sinni
einn í framboði. Af hálfu múhameðs-
trúarmanna var mikið reynt til þess að
fá annan kristinn mann til framboðs, en
enginn fékkst. Sennilega hefur þar ekki
ráðið minnstu ótti við hefndaraðgerðir
af hálfu Bashirs.
Miklar trúarbragðadeilur hafa verið í
Libanon um langt skeið. Þær hafa ekki
aðeins verið milli múhameðstrúar-
manna og kristinna. Sunnar og shitar
hafa deilt og oft komið til átaka milli
þeirra. Hjá kristnum mönnum hafa líka
verið miklar deilur. Þeir hafa skiptzt í
maronista, kaþólska, grísk-kaþólska og
fleiri smærri flokka. Fjölmennastir eru
maronistar, en þeir hafa oft deilt
innbyrðis, m.a. um val á forseta.
Á síðari árum hefur sá flokkur
maronista, sem kallar sig falangista, rutt
sér til rúms og náð forustunni meðal
maronista.
Einkum hefur þetta gerzt eftir 1975,
eða síðan Bashir Gemayel tók við stjóm
■ Elias Sarkis, fráfarandi forsetí
Líbanons.
á skæruliðasveitum þeirra. Faðir hans
var leiðtogi stjómmálasamtaka fal-
angista. Aðalstöðvar þeirra em í
Austur-Beirut, þar sem kristnir búa nær
eingöngu. Múhameðstrúarmenn búa í
vesturhlutanum.
Bashir Gemayel er 35 ára gamall,
lögfræðingur að menntun. Hann hefur
dvalið í Bandaríkjunum og þykir bæði
hliðhollur Bandaríkjamönnum og ísra-
elum og er sagður hafa notið stuðnings
þeirra.
Bashir hefur hlotið viðurkenningu
sem skipuleggjari og skæmliðaforingi.
Hann hefur jafnframt reynzt harður í
hom að taka. Tahð er, að í skæmliða-
sveitum hans séu nú um 25 þúsund
manns.
SkæmUðar Bashirs hafa ekki aðeins
átt í höggi við skæmliða múhameðs-
trúarmanna í Líbanon, heldur einnig
Sýrlendinga, sem hafa haft her í landinu
síðan 1976. Hann hefur jafnframt átt í
deilum við ýmsa leiðtoga kristinna
manna, sem réðu yfir hópum skæmliða,
sem ekki vildu ganga í lið með
falangistum.
Lengst gekk Bashir í þessum efnum
1978, þegar hann lét skæmliða sína
ráðast á bækistöð Tony Franjieh, drepa
hann, konu hans og nýfædda dóttur,
ásamt 30 fylgismönnum hans. Faðir
Tonys var Suleiman Franjieh, sem var
forseti Libanons 1970-1976.
Suleiman Franjieh hefur verið foringi
maronista í Norður-Libanon og reyndi
sonur hans að koma þar upp skæmliða-
sveitum. Bashir óttaðist hann sem
seppinaut og lét því ryðj a honum úr vegi.
Eins og áður er getið mun enginn
annar leiðtogi kristinna manna hafa
viljað keppa við Bashir af ótta við hann
og nógu margir þingmenn múhameðs-
trúarmanna treystu sér ekki til annars en
að sækja kjörfund og greiða honum
atkvæði, þótt þeir hefðu verið hvattir tii
þess að gera fundinn ólögmætan sökum
ónógrar þátttöku. Bashir náði því
lögmætri kosningu á kjörfundi, sem
haldinn var síðastliðinn mánudag. Hann
á að taka við forsetaembættinu 23.
september.
LEIÐTOGAR múhameðstrúar-
manna í Libanon láta mjög illa af kjöri
Bashir sem forseta. Þeir telja hann
undirlægju ísraela og Bandaríkja-
manna. Undir forustu hans verði
Libanon gert að leppríki ísraels.
Þá óttast þeir, að Bashir muni með
tilstyrk ísraela hefja herferð gegn
samtökum múhameðstrúarmanna og þó
einkum gegn flóttamönnum frá Pale-
stínu.
Það þykir líklegt, að eitt af fyrstu
verkum Bashirs sem forseta verði að
krefjast þess, að Sýrlendingar fari með
her sinn frá Líbanon. Sýrlendingar fóru
með her inn í Líbanon í borgarastyrjöld,
sem var háð 1975-1976 milli múhameðs-
trúarmanna og kristinna manna. Þeir
síðarnefndu voru að bíða lægri hlut og
óttuðust Arabaríkin, að það gæti orðið
til þess að fsraelar skærust í leikinn.
Ákveðið var því af þeim, að Sýrlend-
ingar yrðu fyrri til og hindruðu ósigur
kristinna manna.
Fyrir tiltilli Sýrlendinga komst á friður
og var jafnframt samkomulag um að þeir
hefðu áfram nokkurt gæzlulið í landinu.
í fyrstu var sæmileg sambúð milli þeirra
og kristinna manna, en hefur mjög
versnað síðustu árin.
Bashir mótmælir því, að hann verði
undirlægja fsraela og segir það eiga að
verða fyrsta verk sitt að sætta kristna
menn og múhameðstrúarmenn í Liban-
on og koma á friði í landinu. Þetta mun
hann þó þurfa að sýna í verki áður en
menn treysta á þessi fyrirheit hans.
Fengin reynsla bendir til annars og
áfram geti því haldist ófriðarástand í
Libanon.
Þórarinn Þórarinsson/
ritstjóri, skrifar
Glemp krefst
frelsis handa
Walesa
■ Glemp erkibiskup í Póllandi
hefur hvatt Pólverja til þess að efna
ekki til óeirða á götum úti í næstu
viku, en þá er tveggja ára afmæli
„Samstöðu“. Sagði biskupinn að
göturnar væru ekki sá staður þar sem
leita skyldi sannleikans og hefðu
Pólverjar þegar reynt það. Nú væri
rétt að einbeita sér að samningaborð-
Erkibiskupinn krafðist þess að
Lech Walesa yrði leystur úr haldi en
hann hefur setið inni frá því er
herlögin tóku gildi. Þá krafðist hann
þess að frjáls verkalýðsfélög fengju
að nýju að starfa í landinu og að
pólitískum föngum yrði sleppt.
Kvaðst hann vænta stuðnings Jó-
hannesar Páls páfa við þessar kröfur.
■ Pólska ferjan Jan-Hewliusz fór næstum á hliðina við bryggjuna í Ystad
í Svíþjóð í síðustu viku. Hallinn kom á skipið þegar járnbrautarvagnar um
borð köstuðut til í lestinni við afskipun.
Allt erlent
gæslulið nú
komið til Beirut
■ í gær kom síðari hópur ítalsks
herliðs til Beirút til þess að fylgjast
með brottflutningi skæruliða PLO
þaðan og eru liðssveitirnar sem
fylgjast eiga með flutningunum þar
með fullskipaðar. Um það bil 4000
PLO menn eru nú famir frá Beirút
og eru í hópi þeirra særðir menn sem
skipað hefur verið um borð í
spítalaskip og skulu fluttir til Kýpur.
í gær fóm nokkur hundmð menn
sjóleiðis í átt til Sýrlands. Hafði
upphaflegri áætlun um að flytja þá
landleiðina verið breytt vegna bar-
daga á þjóðveginum þangað.
Tók ítalska liðið sér stöðu á
„Græna beltinu“ svonefnda, en það
er á milli hverfa Vestur-Beirút þar
sem múhameðstrúarmenn búa eink-
um og Austur-Beirút, en þar búa
aðallega kristnir hægri menn og
ísraelsmenn.
Bandaríkja-
stjórn hótar
fyrirtækjum
■ Bandaríkjastjórn hefur tilkynnt
að innan tíðar verði boðaðar refsiað-
gerðir gegn þeim fyrirtækjum sem
ekki virða þá ákvörðun hennar að
fyrirbjóða sölu á tækjabúnaði til
gasleiðslunnar miklu frá Síberíu til
V-Evrópu. Ekki hefur þó verið
’greint frá hvenær tilkynnt verður um
aðgerðimar nákvæmlega. Reagan
forseti hefur lýst sig reiðubúinn að
grípa til skyndilegra og harðra
aðgerða í þessum tilgangi. Busch,
varaforseti hefur sagt að sem
forysturíki hins frjálsa heims hefðu
Bandaríkin sett bannið á til þess að
verja þau gildi sem hann berst fyrir
og óskuðu Sovétríkin eðlilegra sam-
skipta við Bandaríkin ættu þau að
lláta af kúguninni' í Póllandi.
Bretar, Frakkar, ítalir og V-Þjóð-
verjar hafa lýst því yfir að þeir muni
ekki fara að dæmi Bandaríkja-
stjómar og skeyta engu um bannið.
MITTERRAND
TIL CAIRO
■ Frakklandsforseti, Francois
Mitterrand, mun heimsækja Egypta-
land í vetur og ræða þar við egypska
ráðamenn, en Frakkar og Egyptar
hafa að undanfömu reynt að móta
'með sér sameiginlega afstöðu til
mála í Líbanon. Það var aðstoðar-
utanríkisráðherra Egypta, Boutros
Ghali, sem skýrði frá þessu að
loknum viðræðum við Cheyssin,
utanríkisráðherra Frakka í París í
fyrradag.