Tíminn - 17.07.1983, Blaðsíða 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurósson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elt'as Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Óiafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv. Hermannsson, Guðmundur
Magnússon, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrlfstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Slmi: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86506.
Verð í lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Timáns. Prentun: Blaðaprent hf.
Einföldu
lögmáli gleymt
■ Kenningar frjálshyggjumanna um framboð og eftir-
spurn og þau markaðslögmál sem þar að lútavirðast ekki
eiga upp á pallborðið hjá forráðamönnum Reykjavíkur-
borgar, né því liði sem annast skipulagningu byggðarinnar.
Sama daginn og borgarráð samþykkti úthlutun um 600
lóða undir einbýlis- og raðhús var kunngerð skýrsla, sem
gerð var á vegum Borgarskipulags Reykjavíkur um
markaðsverð á íbúðum, þar sem glögglega kemur í ljós að
offramboð er á þeirri gerð íbúðarhúsa sem fara á að byggja
í stórum stíl, en eftirspurn lítilla íbúða er þeim mun meiri.
Pessu til áréttingar koma sömu niðurstöður fram í
Fréttabréfi fasteignamats ríkisins, þar sem fjallað er um
framboð, eftirspurn og íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu.
Fyrir nokkrum vikum gagnrýndi Tíminn það ráðslag
borgarstjórnarmeirihlutans að taka ekki meira mark en
raun ber vitni á hinu einfalda lögmáli um framboð og
eftirspurn, en þá var komið í ljós að fleiri einbýlishúsalóðir
voru í framboði en sótt var um. Borgarstjóri svaraði hins
vegar að loks hefði tekist að fullnægja eftirspurninni eftir
stórhúsalóðum og taldi sig hafa unnið gott verk og þarft.
En hinu er ósvarað, hvað hefur verið gert til að
fullnægja þörf allra þeirra sem skortir minni íbúðir? Þar
er eftirspurnin mun meiri og markaðslögmálið lætur ekki
að sér hæða, því verð á litlum íbúðum er tiltölulega mun
hærra en á stórum íbúðum og einbýlishúsum. í Fréttabréfi
fasteignamatsins er sýnt fram á þetta með tölulegum
rökum og dregin rökrétt ályktun: „Þetta hlutfallslega háa
verð litlu íbúðanna er væntanlega bein afleiðing af litlu
framboði og mikilli eftirspurn. Lækkandi verð einbýlishús-
anna má á hliðstæðan hátt rekja til óvanalega mikils
framboðs undanfarna mánuði. Þetta gæti hvort tveggja
bent til þess að fólk sækist nú almennt eftir að kaupa minni
íbúðir en áður.“
Skylt er að geta þess, að daginn sem stórlóðaúthlutunin
fór fram var einnig veitt heimild til að hefja byggingu á
240 íbúðum í fjölbýlishúsum, en ekki er tilgreint nánar um
íbúðarstærðir, en gera má ráð fyrir að þar verði jöfnum
höndum um litlar íbúðir og stórar að ræða.
Á leigumarkaði er svipað upp á teningnum. Eftirspurn
lítilla íbúða er mikil og leiga yfirleitt óhóflega há, miðað
við stærri íbúðir og heil hús.
Allt þetta gerir það að verkum, að þeir, sem hafa minni
auraráð og þurfa ekki á stórum íbúðum að halda, eiga
erfitt með að festa kaup á húsnæði eða þurfa að keppa á
hinum leiða tilboðsmarkaði leigusalanna.
Það ber ekki vott um mikla skipulagsgáfu eða innsýn í
þarfir borgaranna að sjá ekki og skilja ekki að lítil þörf er
á að fara að bæta við einbýlishúsum eða „sérbýli“ eins og
fyrirbærið er kallað þessa mánuðina á stofnanamáli, á
sama tíma og mikið offramboð er á slíkum mannvirkjum
á márkaði. Hins vegar er lítið sem ekkert gert til að mæta
hinum raunverulegu þörfum markaðsins.
Mikið er um sparnaðartal um þessar mundir, endur-
skoðun og niðurskurð á mörgum þáttum þjóðlífsins. En
skipuleggjendur Reykjavíkur og hugumstórir byggjendur
„sérbýlis4" eru ekkert að skera við nögl sér þegar lagt er út
í framkvæmdir, rétt eins og góðæristímabil sé að hefjast
með gnægð þorsks, síldar og loðnu.
Þegar vikið er að hinum raunverulega vanda húsnæðis-
mála, að skortur sé á hóflega stórum og ódýrum íbúðum
á fasteigna- eða leigumarkaði, er því yfirleitt svarað
stórkarlalega og fullyrt að íslendingar vilji eiga sín hús
sjálfir, þeir vilji byggja stórt, búa einir í húsi, gera sér
vegleg heimili, sem sagt byggja stórt og dýrt. En minna
fer fyrir umfjöllun um það á hverju fólk hefur efni.
Óstjórn og skipulagsleysi húsnæðismála hefur í för með
sér óhóflegt vinnuálag einstaklinga, fjárhagsáhyggjur og
streitu langt yfir þau mörk sem eðlileg mega teljast. Þarna
verður að finna mörk hins mátulega og taka tillit til hinna
einföldu lögmála markaðsins. - OÓ
„Sambýlið
við kjarn-
orkuvopnin”
Fimm prófessorar við
Harwardháskóla líta svo á
í nýrri bók sinni að ekki
sé að svo stöddu um annað
að ræða en sætta sig við
„jafnvægi óttans”
■ Rannsóknarhópur sem einbeitir sér að athugun-
um á kjarnorku við Harwardháskóla hefur nú sent
frá sér bókina „Sambýlið við atómvopnin“ (Living
with Nuclear Weapons). í hópnum eru þau Albert
Carnesale, Paul Doty, Stanley Hoffman, Samuel P.
Huntington, Joseph S. Nye Jr. og Scott Sagan.
Hér er birt umsögn James Fallows í N.Y.T
Book-Review um þessa tímabæru bók, sem þótt
hefur allrar athygli verð og hlotið lofsverða umfjöllun
víða á undanförnum vikum.
Bandaríkin og Sovétríkin hafa trúað á kenninguna
um frið óttans fyrir tilstuðlan kjarnorkuvígbúnaðar á
undanförnum árum og ekki var þetta síst raunin á
árunum 1970-1980. Fram á síðustu tíma snerist
umræðan um MX og Pershing II kjarnaeldflaugarnar,
ekki síst á dögum Charters á forsetasóli. En nú er
ekki lengur fyrst og fremst rætt um einstakar gerðir
af kjarnaoddum heldur eru það stefnumál þau sem
„ban the bonb“ hreyfingin setti fram eftir 1950, sem
helst eru rædd. Fólk er tekið að þreytast á fullyrðing-
um um að kjarnavopn séu óumflýjanleg og þráir nú
þá stund er hætt verður að halda hinum almenna
borgara í gíslingu undir skugga sprengjunnar.
Baráttan gegn kjarnorkuvopnum nú hefur tekið á
sig nokkuð svipaða mynd og gerðist um andstöðuna
gegn Viet-Nam strfðinu á sínum tíma og baráttuna
fyrir mannréttindum eftir 1960. En samt er hún ólík.
Um það bil sem þessar fyrri „herferðir" liðu undir lok
höfðu margar lagabreytingar verið gerðar og umskipti
orðið í stjórnmálum á ýmsan hátt. Ætla má að
baráttan gegn kjarnorkuvopnunum muni á margan
hátt hafa önnur áhríf. Margir munu eftir sem áður
velja þann kost að halda áfram að lappa upp á
núverandi ástand eftir mætti, ekki síst þeir mörgu
sem telja jafnvægi í vígbúnaði einu leiðina. Þeir álíta
það aðferðina til þess að forða spennu sem Ieiddi til
stríðs og nokkra vörn gegn hættunni á gjöreyðingar-
stríði.
Þetta viðhorf er í samræmi við niðurstöður þeirra
sem skrifa þessa bók, „Sambýlið við atómvopnin.“
Derek Bok, forseti Harward háskóla, ritar formálann
að henni og segir að henni sé ætlað að hjálpa þeim
mönnum sem móta stjórnarstefnu Bandaríkjanna að
gera sér sem besta grein fyrir vandamálum líðandi
stundar. Sem fyrr er sagt telja bókarhöfundar, en
fimm þeirra eru prófessorar við Harward háskóla, að
jafnvægi óttans á sviði kjarnorkuvígbúnaðar, sé
óhjákvæmilegt, svo óaðlaðandi sem það kann að
virðast. „Jafnvægi óttans er ill nauðsyn“, segja þeir.
„En vegna þess að það er nauðsyn er ekki hægt að
kasta því fyrir róða. Vegna þess að það er illt ber að
keppa að því að þurfa ekki að byggja meir á því en
góðu hófi gegnir.“
Höfundarnir vara við öllum tæknilegum mismun í
vopnabúnaði milli stórveldanna sem gæti freistað
leiðtoga Bandaríkjanna eða Sovétríkjanna til þess að
beita kjarnorkuvopnum í stríði í Evrópu eða í
Mið-Austurlöndum. Þeir vísa á bug hættunni á
skyndiáras, sem svo mjög hefur litað umræðuna um
þessa hluti á undanförnum árum.
í þeim hluta bókarinnar, sem líklegt er að vinstra
fólki þyki versti partur bókarinnar, leggja þeir hreint
tæknikrata mat á aðstæðurnar: Þeir telja að ekki séu
allar nýjungar í vopnabúnaði og vopnabúrum stór-
veldanna af hinu illa. Sumar endurbætur, betur
varðir kafbátar, tryggari stjórnkerfi, skipti frá fjöl-
odda eldflaugum yfir í einodda og þar fram eftir
götunum, - segja þeir að mundu minnka hættuna á
að kjarnorkustríð brjótist út. Þetta telja þeir að geri
stórveldin öruggari um sinn hag og vissari um að lönd
þeirra mundu lifa kjarnorkuárás af, þótt svo á þau
yrði ráðist að óvörum. í stað þess að koma á stöðvun
kjarnorkuvígbúnaðar leggja þeir til að Sovétríkin og
Bandaríkin reyni að semja um einhvern tiltekinn
vopnabúnað sín í milli. Þar á meðal mætti hugsa sér
„ þak“ á fjölda kjarnaodda, sem ætti að gera sama
gagn og stöðvun kjarnorkukapphlaupsins.
Um leið og höfundar hvetja til þess að hófs sé gætt
í myndun þess jafnvægis óttans, benda þeir á að
kjarnorkuöldin hefur nú þegar um allan aldur skapað
hættuna á því að til kjarnastríðs komi og þeir segja
að það muni byggjast á því hve vel er stýrt eftir
stjórnmálalegum og diplómatiskum leiðum hvort til
þess kemur eða ekki. Þeir segja að sambýlið við
atómvopnin sé hið sama og sambýlið við syndina.
Þetta kostar eilífa baráttu þar sem aldrei verður um
neinn lokasigur að ræða. En áfangasigrar geta hins
vegar skipt miklu máli. “Engin ástæða er til þess að
búast við endanlegum lausnum, - afvopnun eða
gjöreyðingu," segja þeir. „En litlu skrefin skipta
miklu máli.“
Þeir beina skeytum sínum að þeim sem fórna
höndum og forðast að benda á nokkurn valkost, því
þeir telja að enginn valkostur sé góður, þegar um
kjarnavopn er að ræða. Einkum eru þeir á öndverð-
um meiði við Jónathan Schell, höfund bókarinnar
„Fate of the Earth“ og þykjast sjá í skoðunum hans
mann sem neitar að taka raunverulega valkosti til
greina. Þeir telja sig sjá veruleikaflótta annarrar
gerðar hjá þeim hægri mönnum sem vona að
undravopn eins og lasergeislinn muni útrýma hinum
voðalega kommúnisma og gera hættuna af atóm-
sprengjunni að engu. Svar höfunda bókarinnar við
slíkum draumórum er svofellt:
„Ef til vill einhvern tímann. En þar til það verður
verðum við að sætta okkur við nábýli við Sovétríkin,
reyna að draga úr hættunni á að Suður-Afríkanar,
ísraelar og Pakistanar grípi til eigin kjarnavopna og
reyni að gera j afnvægi óttans sem stöðugast. “ (Stytt).