Tíminn - 17.07.1983, Blaðsíða 10

■ Þetta hús, Hábær, var byggt árið 1867 af Jóni Vigfússyni tómthús-
manni og stóð það áður við Grettisgötu 2.
■ Innan stokks í Efstabæ sem reistur var árið 1883 af Eiríki
Magnússyni tómthúsmanni og stóð áður við Spítalastíg 4A
f Árbæjarsafni:
99Við reynum að lýsa því
hvernig fólk bjó og lifði”
■ Árbæjar er fyrst getið í heimildum
árið 1464 og síðan í jarðabók frá 1686 en
þá var jörðin í konungseign. Bærinn var
af meðalstærö og þar var lengi tvíbýli.
Hjónin Margrét Pétursdóttir og Eyleifur
Einarsson fluttu að Árbæ árið 1881.
Eylcifur lést árið 1907 en Margrét bjó
áfram á bænum þar til hún lest árið
1935. Kristjana dóttir þeirra hjóna tók
við búinu og bjó í Árbæ til ársins 1948,
en þá lagðist bærinn í eyði. Á meðan
Margrét bjó að Árbæ var hann fjölsóttur
veitinga- og gististaður. Þá áði fólk og
hvíldi hesta sína að Árbæ enda lá
þjóðvegurinn austur fyrir fjall norðan
við túngarðinn. Reykjavík var þá í örum
vexti en byggðin náði þó ekki lcngra en
að Skólavörðuholti.
Þó ekki sé svo ýkja langt síðan að
Margrét í Árbæ bauð gestum og gang-
andi upp á kaffi, kleinur, hnallþórur og
randalín væntanlega myndi hún tæpast
þekkja Reykjavíkina aftur mætti hún
líta liana augum. Nú teygir byggðin sig
langt upp fyrir Árbæ og þangað er hægt
að skreppa í strætó og skyggnast inn í
fortíðina.
Helgar-Tímafólk skrapp þangað upp-
eftir um daginn og hitti að máli Nönnu
Hermansson borgarminjavörð, Salvöru
Jónsdóttur og fleira starfsfólk.
Salvör sagði að færri kæmu að skoða
safnið nú í sumar og fyrrasumar en
undanfarin sumur og vildi kenna um
umrótinu í nágrenni safnsins, en þareru
nú allmiklar bygginga- og vegafram-
kvæmdir sem hún taldi að væru fráhrind-
andi. Þá er helst að íslendingununt hafi
fækkað, erlendir ferðamenn konta eftir
sem áður en aðsókn þeirra fylgir ferða-
mannastraumnum. „Ég held að flestir
útlendingar sem koma til Reykjavíkur
komi hingað, það er ekki svo margt að
skoða í Reykjavík," sagði Salvör.
Nanna sagði að safninu bættust alltaf
öðru hverju einhverjir munir, og væru
það helst heimilistæki og búsáhöld. „Við
fengum prjónavél um daginn síðan
höfum við fengið eldavél, ryksugu og
rokk ásamt diskum og öðrum búsáhöld-
um. Við viljum reyna að lýsa því hvernig
fólk bjó og lifði. Annars erum við alltaf
að undirbúa sýningu á sögu Reykjavíkur
í kortum og myndum og lýsa þróun
borgarinnar með munum sem voru á því
sem var og hét Minjasafn Reykjavíkur.
Við stefnum að því að halda þessa
sýningu árið 1986 og viljum allt til vinna
að af því geti orðið. Mér þætti líka ágætt
ef húsið á Aðalstræti 10, sem borgin
hefur friðað yrði tekið í gegn svo að það
yrði orðið fínt ’86. Það hús er eitt af þeim
húsum sem voru í Reykjavík þegar
bærinn fékk kaupstaðarréttindi árið
1786. Það væri því ánægjulegt ef húsið
yrði þá komið í gott stand.
í fyrrasumar var byggt hér kot að
fyrirmynd Klappargerðis í Eiðaþinghá.
Sveinn Einarsson frá Egilsstöðum hlóð
þennan bæ í sjálfboðavinnu ásamt
Kristjáni Vídalín, Tryggva Hansen og
fleirum. Sveinn kom svo um daginn og
þeir Kristján rifu þá eldhúsið og búrið og
endurhlóðu. Þetta hafði sigið talsvert
vegna þess að efnið var svo blautt þegar
hlaðið var úr því. Þeir tóku torfið hér í
næstu mýri eins og gert var áður fyrr.
Það er sérstaklega gaman að fá þetta kot
vegna þess að önnur svona kot hafa ekki
varðveist. En þetta er nú tilraun hjá
okkur því við vitum ekki hvernig kotið
mun standa af sér veðrið.
Að varðveita
gömul hús
Það sem aðallega er unnið við núna
eru endurbætur á Dillonshúsi og undir-
búningur að flutningi á húsinu við Suður-
götu 7. Nú er búið að taka allan múrstein
úr húsinu, sem er múrað í binding.
Húsið er byggt í tvennu lagi, elsti hlutinn
er frá því um 1835 en síðan var annað
2ja hæða hús byggt samhliða því um
1880. Að lokum vargamla húsið hækkað
upp i sömu hæð. Þetta hús var kallað
Hjaltestedshúsið vegna þess að Hjalte-
stedsfjölskyldan bjó þar allt fram á
síðasta haust. Auk þess ráku afkomend-
■ Nanna Hermansson borgarminjavörður (t.h.) og Salvör Jónsdóttir. „Við viljum reyna að lýsa því hvernig fólk bjó
og lifði.“
■ í Árbæjarsafni er nú hægt að kaupa möppu með fjórum teikningum eftir gömlum
kortum og lýsingum en þær hefur Aage Nielsen-Edwin gert. Þessar teikningar sýna
Reykjavík eins og hún leit út árin 1786, árið sem bærinn fékk kaupstaðarréttindi,
1801, 1836 og 1876.