Tíminn - 14.08.1983, Qupperneq 14

14
samtali viö hótelstjóránn, Fletcher
Brumit, sem greindi frá því að öl!
skráningarkort fyrir 3. júní hefðu verið
stimpluð - ranglega - 4. júní af því að
stimpilvél hótelsins hefði verið vitlaust
stillt.
Bilun í stimpilvél er einfaldari og
nærtækari skýring á ósamræminu en
skipulögð fölsun, en á það vilja höfundar
ekki fallast. Þeir segja að Brumit (sem
nú er látinn) hafi ekki nefnt þetta atriði
í yfirheyrslum hjá lögreglu snemma á
sjöunda áratugnum. Eins vanti eið-
svarna yfirlýsingu frá honum og öðru
starfsfólki um þetta atriði. En það að
slík yfirlýsing er ekki fyrir hendi hrekur
ekki þessa skýringu. FBI þurfti ekki á
henni að halda, gögn lögreglunnar sýna
að bæði Brumit og aðstoðarmaður hans
Coby Briehan staðfestu að um bilun í
stimpilvél hafði verið að ræða og voru
reiðubúnir að vera vitni fyrir rétti.
NAFN GOLDS
Á ELDRI LISTA
Enn marktækari gögn um dvöl Harry
Golds á Hilton hóteli í Albuquerque eru
til í fórum alríkislögreglunnar. Hinn 21.
apríl 1950 þegar starfsmenn FBI voru að
rannsaka mál Fuchs voru þeir beðnir að
gera skrá yfir alla þá sem búið hefðu
á hóteli í Albuquerque í júní 1945, en
það var sá tími sem Fuchs kvaðst hafa
hitt milligöngumann sinn. Listinn var
tekinn saman og verkinu lokið 27. apríl
1950 - næstum einum mánuði áður en
Gold var tekinn höndum og varð sá sem
mestar grunsemdir beindust að. Á miðri
bls. 25 á listanum er nafn hans að finna
og þar kemur fram að hann skráði sig á
hótelið 3. júní 1945.
Schneir hjónin vísa þessu sönnunar-
gagni einfaldlega á bug og staðhæfa að
það sé falsað. Rökin fyrir því eru þau að
á þennan lista sé ekki minnst aftur í
gögnum FBI fyrr en 6. júní 1950 og þá í
minnismiða frá J. Edgar Hoover yfir-
manni alríkislögreglunnar. Þeir tclja því
ástæðu til að ætla að nafni Golds hafi
vcrið bætt inn á listann síðar. Sérhver
sem lítur listann augum sér þó að þetta
getur ekki staðist, þar er ekki minnsta
vísbcnding í þá átt, og nafn Golds á
listanum í engu frábrugðið öðrum
nöfnum. En hugsum okkur að í fórum
alríkislögreglunnar finnist nú frekari til-
vísanir til þessa lista og nafn Golds á
honum. Hvað mundu höfundar þá gera?
Er ekki líklegt að þeir mundu enn einu
sinni tala um fölsun, það væri í samræmi
við önnur vinnubrögð þeirra. Engu virð-
ist skipta hve mörg eða mismunandi
gögn eru lögð frani sem fara í bág við
kenningu þeirra, höfundar kalla allt slíkt
fals. Þau geta einfaldlega ekki sætt sig
við að Harry Gold hafi búið á Hilton
hóteli 3. júní 1945.
EFASEMDIR UM
RITHANDARFRÆÐI
Einu gögn í fórum Schneir hjónanna
sem vakið getá efascmdir um dvöl Harry
Golds á Hilton eru niðurstöður rithand-
arfræðingsins Elizabeth McCarthy. En
hér verður að hafa í huga að rithandar-
rannsóknum cru mikil takmörk sctt, og
vitað er að MacCarthy hafði samúð mcð
málstað Rósenbcrg hjónanna. Eins er á
það að benda að annar rithandarfræð-
ingur, Hannah Sulner, rannsakaði kortið
og komst að gagnstæðri niðurstöðu við
McCarthy. Þá niöurstöðu er ekki að
finna í bók Schneir hjónanna, og vafa-
mál hlýtur því að teljast hvort hægt sé að
taka mark á þeirri fullyrðingu þeirra að
þau séu „hlutlausir rannsóknarmenn"
ogekki málsvarar Rósenberghjónanna.
HORFT FRAMHJÁ
MIKILVÆGUM
GÖGNUM
í hinni nýju útgáfu bókarinnar Invitat-
ion to an Inquest kemur fram að höfund-
arnir hafa kosið að láta rannsókn sína á
hinum nýju gögnum frá FBI nægja áður
en þau sendu frá sér fjórðu útgáfu
bókarinnar. Þau segjast hafa ákveðið að
taka ekki nein viðtöl og ástæðan er að
sögn þeirra eftirfarandi: „Þegar við-
fangsefni manna eru tilteknar staðreynd-
ir - nákvæmar dagsetningar, nöfn og
staðir, þá er vafasamt að byggja á
óstuddum endurminningum um atburði
sem gerðust fyrir þrjátíu árum. Þess
vegna ákváðum við að leita ekki til
þeirra sem þekkja til málsins, og láta
nægja að hlýða á þær raddir sem tala til
. ——---------:-------------—:-------. .....,...—- ..—
H'flli
SUNNUDAGUR 14. AGUST 1983

frffiT^Inw í rvribidinni vv ttú hrfiié ««#»«
líáð fyrir Rósenberghjónin!
Stœrsfu verkalýðsfélög Bretlands, belgískir og danskir
iögmenn, franskir kirkjufeður, œÖstuprestar GyBinga
leggjo þeim liS, þegar liflátssfundin nálgast
| \itmwm iíM
Á firamtudagskvöld (kl, 3 aðíaranótt iöstudagsins eitir ísl. tíma) verða Rós-
enberghjónin tekin aí líii í raimagnsstólnum í Sing Sing fanaelsi, eí íisen-
hower Bandaríkjaíorseti lætur ekki undan þunga almenningsálitsins og beií-
ir náðunarvaldi sínu til að bjarga hinura ungu hjónum írá Uíláti
Síðustu dagana hafa raargir baetzt í hóþ þeirra hundTuð þúsunda, sem þeg-
ar hala mótmælt dómnura og lagt hjónunum lið, oy það orkar ekki lengur tví
mælis, að Bandaríkjastjórn mun baka sér fyrirlitninau mikils hluta raann-
kynsins, ef forseti hennar neitar að láta undan kröfunni um náðun
H»*tWuur B;>i«ljinkjanrvft
Wn»5i ,i *«r beíðnj verJandBns
l alt.f r i ...............
iiðraiti lioimi
i Muritunbl»«til Iwtu, «ú
kJó Mlnniun «ð
*-*» nJHInwltt 1
o* arr-lnt krfur
í Iti hér i btaðimi «r KM.t-
W}a* lao»» frtk Monkvu.
um frestun iifliuíns ug neítafií
um lclfi; i fiórfia *innl, «tn upp-
tSltu máísím, m \\m hana var
btfiíð « beím for.sendum. ,ið ný
gtign la-gíu nú fj-nr, sonri-
uðu tn«ittk*ri á höfuðvitnln gegn
hjómmum. Wrjand! hjórvmn.i,
Emm»nuel Bloch, lagfii Þ««ar
nm. Á fóstudttgínn samþ.vkktu
ssjórn:.- tvegg:Mi íHrrstu vertw-
ifðsamhanóa Brnt’ands. sam-
banfi* flutningaverkamanna og
jSmbrautamarfsmanna. sem
samtals hoía !.? wúllj.
rnatina útnars véSsanda sinna.
ftirseln,
i febrúar I
Fundur tloinisl mHL
ins hafinn í Búdapest
Krbtinn E. Andrésson situr
-■ Fundur hetraaíriðErráðsiní hófs; i Búdapeii, 1
Ungverjalandá, í gær. Kn-Umx E Ándrésson
íundinum fvnr hönd Íslencinga
Á lund'fium, sem futltrúar fráj fridnr »>*
bSium álfum Swám -sitja. wtttti
rsm um hinar auknu frifSw-
borfur. scm skapari H»i» f
bt-imínum á slðuílu vikum o*
á hvem hírt friaarhrejfingrm
gvti ttú ha«að ítarfi :
að iryni* -msmokyttítttt
íettan írið.
Fundtfrinn ttttm
t
Wm
v&r wi!
ttkfrt fr
s*érí;‘að:»!3 lí»*
u
id
Heimsstjómmálin hverfa í skuggann
fyrir harmleik Rosenberghjónanna |
Aftaka þeirra vekur hvarvetna reiSi og
fyrirlitningu i garS Bandarikjazt]órnar
Bandamku hjónin Gthel og Julius Rosenberg voru tek-
in al tíii í rafmagnsstótnum í S/ng Smg fangrlsinu i
New York á miðnættS i fyrrinótt. Aftökunni Itafði vertð
ftýtt um þrjá klukkutíma til þess að henni yrði lok/ð áð
ur en hvíldardagur gyð/nga hófst en hjón/n voru ba'ði
gyðlngar.
Hálftima fyrir aftökuna neit-
aði Etsenhowor Bandarikjafor-
seti enn einu einni að >yrma
lifi hjónanna. Hann hafnaði
náðtmai beiðni f>Tir þeirra hönd
frá Etheí, *era verjandi hjón-
anna flutti beint úr f*nge1*is-
klefa hennar til Hvita húa*ins.
Kr.Htftrilftri bmtkm atv*rp(i1tt» i
Wtuúdujftutt weelr ftð I hiífuðborjf
tt»nd»rikj*ii»a hitíl httttt útakan-
hd hurmhlhur HixwnlK-rKhjótt-
tuuia ttttkað Ul hUðar Wnuitt þýð
Imtnrirtlkltt viðburðum »fðu*tu
dafftt í Kórt-u OK |»ýrUidandl. FAtk
hfrft v*rt» uin *n*wð hos*»ð rn
)iv<»ri Mfl þelrra yrð» hjnritttð »
*iðu*iu *tttiidu.
Pngar fréttin um að hjónin
héfðu verið Jiflátln bamt út
hvarvetna reiði °*
Svipaðir . 'rtburðir gerðust
Róm, London, Melboume
A*traliu og víðar.
Ht.<ft-nbrr«hj<>«ln «-ru fyrvtu
br.-yriii Iw.rMaramtr i wíieo Hantisf
ríkjann*. w>m trkntr rro »1 tífl
fyrfr nJó*iutáU«-nv Imii Wlilil
fram sftktryri vinu altt Ut htn*
HÍðftsta ag m-UuÓu ftð Þlktsjft tí<
K.-Kn þvi að ljúsft á sík siíkum.
Þftu lát» rfllr sts «vo drunst, srv
ag tíu ftra Kftmlft. j.
okkar úr skjölunum og tímans rás hefur
í engu haggað.“
Ummæli af þessu tagi frá höfundum
sem hika ekki við að telja hvaða skjal
sem er frá alríkislögreglunni falsað þegar
það hentar þeim hljóta að vekja undrun
- ef ekki hneykslun. Þau hafa leitt hjá
sér mikilvægustu gögn lögreglunnar og
neita að horfast í augu við þau gögn sem
ganga gcgn upphaflegri kenningu þeirra.
Um það eru mörg fleiri dæmi sem ekki
verða rakin hér.
MARGT ATHUGA-
VERT VIÐ
FRAMFERÐI
RÉTTARINS
Það er rétt að þau skjöl um mál
Rósenberg hjónanna sem alríkislögregl-
an hefur heimiiað birtingu á leiða alls
ekki í Ijós að ákæruvaldið hafi haft rétt
fyrir sér í sérhverju atriði. Þau sýna t.d.
að yfirmanni lögreglunnar, J. Edgar
Hoover, var vel Ijóst að talið um þá
hættu sem njósnastarf Rósenberg hjón-
anna heföl valdið Bandaríkjunum var
stórlegá ýkt. Þau sýna líka að Ethcl
Rósenbérg var handtekin og dæmd á
grundvclli mjög lítilla gagna, svo unnt
væri að nota hana sem gísl til að þvinga
fram játningu eiginmanns hennar.
Hörmulegt er til þess að vita að í
skjölum FBI kemur fram að ein þeirra
spurninga sem starfsmenn lögreglunnar
ætluðu að spyrja Júlíus Rósenberg rétt
fyrir aftökuna var: „Vissi konan þín
hvað þú varst að aðhafast?"
Skjðl sýna líka fordæmanlegt fram-
ferði dómarans, Irving Kaufmans. Hann
ræddi cinslega við saksóknara um vænt-
anlegan dóm meðan á réttarhöldunum
stóð, en það er brot á réttarreglum.
Þegar hann kvað upp dóminn sagði
hann: „Ég hef ekki lcitað álits í dóms-
málaráðuncytinu." Skjöl sýna að hann
fór með ósannindi. Eftir að kviðdómur
hafði látið skoðun sína í ljós bað Kauf-
man dómari saksóknara að komast að
því hvert væri álit manna í dómsmála-
ráðuneytinu á því hvaða dóm ætti að
kveða upp. Saksóknari sagði honum að
í ráðuneytinu væru menn ekki á eitt
sáttir.
RÓSENBERG HJÓNIN
EKKI SAKLAUSIR
PÍSL ARY OTTAR
En frá þessum staðreyndum er löng
leið til staðhæfinga höfunda bókarinnar
um að hin nýbirtu skjöl FBI sýni samsæri
og yfirhylmingu. Það gera þau ekki.
Höfundar virðast álíta að það að vitni geti
ekki munað tiltekin atriði við fyrstu
yfirheyrslu geri allan frekari vitnisburð
ómarktækan. Skilningur þeirra á vinnu-
brögðum lögreglu og takmörkunum
mannlegs minnis er næsta einfeldnings-
legur.
Frekar væri kannski ástæða til grun-
semda ef Harry Gold og önnur vitni
hefðu munað dagsetningar nákvæmlega
um leið og þau voru handtekin. Enn
fremur sýna skjöl FBI að fulltrúar lög-
reglunnar voru sendir til að athuga betur
ýmis atriði sem fram komu í yfirheyrsl-
unum yfir Gold og Greenglass. Þessi
vinnubrögð leiða höfundar hjá sér, og
setja fram staðhæfingar um fölsuð skjöl
eftir eigin mati á því hvernig rannsóknar-
menn eigi að hegða sér. Þau hafa ekki
leitt neitt nýtt í Ijós, hafa engar beinar
sannanir eða vitnisburði fram að færa
sem stutt geta ákærur þeirra rökum.
Öll fyrirliggjandi gögn benda til þess
að Rósenberg hjónin hafi tekið þátt í
njósnastarfi, ogeinkum að Júlíus Rósen-
berg hafi verið mjög flæktur í njósnanet.
Þessi niðurstaða kann að vera sársauka-
full fyrir alla þá mörgu sem fram að
þessu hafa verið sannfærðir um að
Rósenberg hjónin hafi látið lífið saklaus
með öllu. En þótt á þetta sé fallist þýðir
það ekki að tekið sé undir ummæli þau
- sem Kaufman lét frá sér fara er hann
kvað dóminn yfir þeim upp, eða að
dauðadómur yfir þeim hafi verið rétt-
látur. Menn geta enn fremur verið
þeirrar skoðunar að Rósenberg hjónin
hafi verið líflátin af pólitískum ástæðum.
Þau voru - eins og gagnrýnendur stað-
hæfa - gerð ábyrg fyrir öryggisleysi
Bandaríkjanna eftir að einokun á kjarn-
orkuvopnum tapaðist. Þremur áratugum
eftir að Rósenberg hjónin voru líflátin
vitum við að þau voru ekki þeir erkisvik-
arar sem Kaufman dómari ásakaði þau
fyrir að vera. Þau gáfu ekki upp leyndar-
málið um smíði kjarnorkusprengjunnar,
enda þótt Sovétmenn kunni að hafa
notað ófullkomið riss frá þeim til að
staðfesta nákvæmar upplýsingar frá
Klaus Fuchs, sem var aðeins dæmdur í 9
ára fangelsi. Og örugglega voru þau ekki
ábyrg fyrir stríðinu í Kóreu. Það var
skammarlega farið með þau fyrir réttin-
um og af sumum opinberum embættis-
mönnum sem ábyrgð báru á réttarhöld-
unum. En Rósenberg hjónin voru á hinn
bóginn ekki saklausir píslarvottar.
- GM