Tíminn - 23.10.1983, Qupperneq 4

Ég var að velta því fyrir mér í gær
hvort að þeir sem hafa áhuga á að fara í
leikhús og sækja, velti því nokkurn tíma
fyrir sér hvaðan peningar komi til að
byggja þjóðleikhús. Ég held að flestir líti
svo á að þjóðleikhús sé sjálfsagður
hlutur og að bygging þess og starfsemi sé
greidd af sameiginlegum sjóðum. En
gildir ekki það sama um tónlistina, sem
margir telja göfugasta allra listgreina?
Raunar held ég að allur almenningur
sé sammála um það að þetta hús þurfi að
rísa. Hitt er annað mál hvort valda-
mönnum, pólitíkusunum finnst það
sjálfsagt að tónlistarlífið haldi áfram að
vera hornreka, ég veit það ekki.
Ég held að fólk sé ekki að velta fyrir
sér hvort þetta sé endilega rétti tíminn,
það eru allir tímar erfiðir ef út í það er
farið. Þetta er hins vegar ekki slík
fjárfesting að þjóðfélagið standi og falii
með henni. Það má kannske segja sem
svo að úr því að þetta hefur beðið í 50
ár, þá geti það beðið í nokkur ár í
viðbót. En það má segja á móti að við
höfum enga tryggingu fyrir að þetta
verði léttara eftir 10 ár en nú. Aðalatrið-
ið er að það vantar þetta hús og það er
vilji til að bæta úr því. En ég vil leggja
áherslu á að þetta mál krefst undirbún-
ings og sá undirbúningur tekur a.m.k.
eitt ár. Á þeim tíma er litlum fjármunum
eytt. Síðan verður þjóðfélagið að taka
ákvörðun um það hvort það vill leggja
fram það fé sem þarf til þess að byggja
yfir tónlistina og búa henni sambærilega
aðstöðu og öðrum listgreinum.
Þó að við séum stolt af okkar
tónlistarlífi, þá verðúm við að viður-
kenna að það hefur staðið því fyrir
þrifum alla tíð að eiga ekki samastað. En
við getum raunverulega verið stolt af
tónlistarlífi okkar. Við skulum bara taka
tónskáldin okkar sem dæmi. Þeim hefur
nýlega hlotnast sá heiður að fá jafnstór-
an hlut og tónskáld annarra Norðurlanda
og raunar heldur meira en það, á næstu
Norrænu tónlistarhátíð sem verður
haldin í Kaupmannahöfn á næsta ári.
Það kætti líka hjarta mitt fyrir hálfum
mánuði, þegar ég var staddur úti í
Stokkhólmi og notaði tækifærið og skoð-
aði Berwaldhallen með framkvæmda-
stjóra þess húss sem er nýjasta konsert-
hús Stokkhólms, að það fyrsta sem
manni var heilsað með var þessi setning,
„Já, þið hafið aldeilis frábæra einleikara
á íslandi." Þetta er staður þar sem
kemur að meðaltali einn einleikari á
viku, svo að þarna eru menn sem vita
hvað þeir eru að tala um. Það er enginn
vafi á því að tónlistarlífið er mjög ríkt
með íslendingum og þess vegna kemur
Við getum verið stolt yfir tónlistarlífi okkar | Hljómburðurínn er númer eitt, tvö og þrjú
Fyrst og fremst eðli-
leg afleiðing af því
sem hefur verið að
gerast í tónlistarlífinu
— rætt við Ármann Örn Ármannsson
um Hús tónlistarinnar sem
fyrirhugað er að reisa í Reykjavík
H S.l. sunnudag var haldinn fjölsóttur fundur á Hótel Sögu, þar sem
stofnuð voru formlega Samtök um tónlistarhús. Þau hafa sett sér það
markmið að innan fárra ára verði risið hús sem geti hýst með sóma þá miklu
tónlistarstarfsemi sem fram fer í Reykjavík og er raunar orðið eitt helsta
stott höfuðborgarinnar. Tónlistin hefur hins vegar alltaf verið á hrakhólum
i Reykjavík, hún á sér stóran og tryggan áheyrendahóp, en engan samastað.
Tónleikar eru haldnir út um hvippinn og hvappinn, í fundasölum, i
kvikmyndahúsum, sýningasölum fyrir myndlist, í Laugardalshöllinni og í
kirkjum, i stuttu máli, hvers kyns húsnæði sem hefur getað hýst þann f jölda
áheyrenda sem sækja tónleika i borginni. Þetta hefur sem sagt verið
húsnæði hvers kyns toga, en eitt hafa þessi hús öll átt sameiginleg, þau voru
byggð til allt annarra hluta en tónlistarflutnings. Eina húsið sem byggt hefur
verið til tónlistariðkana á íslandi er gamli hljómskáfinn, sem Lúðrasveit
Reykjavikur byggði sem æfingaaðstöðu fyrir sig á árunum 1922-1923.
Armann Örn Armannsson, framkvæmdastjóri verktakafyrirtækisins Ár-
mannsfell h.f., var s.l. vor kjörinn formaður undirbúningsnefndar fyrir
stofnun samtakanna, sú nefnd starfaði s.l. sumar og skilaði af sér á
stofnfundinum á sunnudaginn. Við hittum Ármann að máli og báðum hann
að segja okkur frá störfum þessarar nefndar og þær hugmyndir sem uppi
eru um frekara framhald þessa máls.
nú til þetta brölt í okkur, að reyna að fá
fjárveitingavaldið til að standa fyrir sínu.
Geturðu lýst fyrir mér aðdragandan-
um að því að þessi samtök voru stofnuð
í upphafi?
Fyrst og fremst er það auðvitað eðlileg
afleiðing af því sem hefur verið að gerast
í tónlistarlífinu. En í viðbót við það þá
hefur það æxlast þannig að ég hef unnið
við byggingastarfsemi undanfarin 15 ár
og hef þar að auki mikinn áhuga á tónlist
og það hefur tekist persónulegur kunn-
ingsskapur á milli okkar hjónanna og
okkar ágæta hljómsveitarstjóra, Jean
Pierre Jaquillat. Hann vissi af því að
fyrirtækið sem ég starfa við, Ármannsfell
h/ljhefur haft byggingu nýja útvarpshúss-
ins á sinni könnu og að þar er ekki gert
ráð fyrir neinum konsertsal. Svo að hann
var stundum að færa það í tal við mig að
þetta gengi ekki lengur, það yrði að fara
að byggja yfir tónlistina. Svo var það
einhverju sinni í framhaldi af samræðum
okkar um þetta efni s.l. vor að ég
skrifaði litla blaðagrein um málið og í
framhaldi af því höfðu ýmsir aðilar
samband við mig. Það hittist hópur
manna nokkrum sinnum á mínu heimili
og síðan barst það til eyrna meðlima
Sinfóníuhljómsveitarinnar, sem ákvað
að gefa vinnu sína við seinni flutning á
9. sinfóníu Beethovens í húsbyggingar-
sjóð. Það var þá ákveðið að halda
undirbúningsstofnfund í tengslum við
þessa sömu tónleika þann 4. júní. Að
þeim loknum var haldinn undirbúnings-
stofnfundur samtaka um tónlistarhús,
þar var skipuð undirbúningsnefnd og
700 manns gerðust félagar.
Síðan hcfur undirbúningsnefndin
starfað í sumar?
Já, hún einbeitti sér að fjórum höfuð-
verkéfnum. Einn hópur fjallaði um útlit
og gerð hússins, hvað það ætti að vera
stórt, hvernig það ætti að vera úr garði
gert o.s.frv. Annar hópur velti fyrir sér
hvernig ætti að standa að fjáröflun til
hússins, sá þriðji vanri að því að kynna
málefnið fyrir almenningi og sá fjórði
fjallaði um staðarval. Það má segja að
ekki hafi verið unnið markvisst að því að
safna þátttakendum. Við sáum fram á að
tónlistarlíf liggur niðri að mestu leyti yfir
sumarið og það hefur því ekki ennþá
verið gert neitt markvisst átak í því að
safna félögum, en þeir eru þó orðnir
tæplega 2000.
En nú hafa samtökin verið stofnuð og
þá er kannske nærtækast að spyrja,
hvernig hús viljið þið byggja og hvaða
starfsemi á að vera þar?
. Þá er nú kannske fyrst til að taka að
við viljum vanda sem best til þess sem á
slæmri íslensku er kallað „prógrammer-'
ing“ hússing, og við höfum kynnt okkur
svona hús erlendis undir leiðsögn hæf-
ustu manna og kynnst kostum þeirra og
göllum. Við gerum okkur grein fyrir því
að við byggjum aldrei fullkomið hús. En
við viljum tónlistarhús með góðum
hljómburði. Það er númer eitt, tvö og
þrjú. Ef það tekst ekki þá veit ég ekki
hvað við gerum. Ég hugsa að það yrði
ekki langt frá því að sumir gengju í
snjóinn. Við höfum fyrir okkur dæmi
þar sem ekkert hefur verið til sparað en
hljómburður hefur samt verið slæmur.
En þessari fræðigrein, hljómburðar-
tækninni, hefur fleygt fram undanfarin
ár og við höfum fengið til liðs við okkur
fyrirtæki í Gautaborg, Ingemarsons
akustik, sem er talið eitt það besta í
Evrópu á þessu sviði. Það vill svo til að
einn fremsti sérfræðingur þess fyrirtækis
er íslendingur, Stefán Einarsson verk-
fræðingur, og hann hefur verið okkur
afar hjálplegur og nánast verið 13.
maðurinn í undirbúningshópnum.
Þetta er um hljómburðinn, en þú
spyrð hvað eigi að vera í húsinu. Við
teljum að það þurfi að vera tveir salir.
Upphaflega höfðum við hug á að hafa
einn tvískiptan sal, en það veldur mikl-
um erfiðleikum, m.a. varðandi hljóm-
burðinn og reyndar varðandi kostnaðinn
líka. Þar að auki sjáum við fram á að
minni salinn má nota sem æfingarými,
þegar stóri salurinn er upptekinn fyrir
annað. Þar með er hægt að auka nýting-
armöguleika stóra salarins. Stóri salur-
inn þarf að geta rúmað 1300-1500.
Hann yrði þá aðalsalur Sinfóníu-
hljómsveitarinnar?
Já, en Sinfóníuhljómsveitin kæmi þar
inn aðeins sem einn minnihlutaaðili að
tónleikahaldi. Ég vek athygli á því að við
ætlum að byggja yfir alla tónlist. Það er
ýmis tónlist sem býr við enn verra ástand
en Sinfóníuhljómsveitin. Þá á ég m.a.
við það sem sumir kalla létta tónlist en
ég vil kalla popptónlist. Popptónlistin er
nánast algerlega hornreka. Hún á stund-
um kost á Laugardalshöllinni, en þá
einungis á sumrin, en popptónleikareins
og aðrir tónleikar fara aðallega fram á
veturna. Þá er Laugardalshöllin upptek-
H Hljómskálinn. Eina húsið sem byggt hefur verið fyrir tónlist á íslandi. Það er
Lúðrásveit Reykjavíkur sem stóð að því á árunum 1922-1923. Teikning Árna Elfars