Tíminn - 23.10.1983, Síða 9

Utvarpsumræður afhjúpuðu
ráðalausa stjórnarandstöðu
í anda
kerfisins
■ Umræðurnará Alþingi.semfylgdu
á eftir stefnuræðu forsætisráðherra,
virðast ekki hafa vakið mikla athygli.
Það mun heldur ekki rétt að segja, að
þær hafi valdið vonbrigðum.
Flokkar stjórnarandstæðinga áttu
drýgstan þátt í þessum umræðum eða
höfðu samtals tvo klukkutíma til um-
ráða, en stjórnarflokkarnir aðeins 40
mínútur. Hér er átt við umræðurnar,
sem fylgdu í kjölfar stefnuræðunnar.
Það verður þannig ekki annað sagt
en stjórnarandstæðingar hafi haft næg-
an tíma til að koma sjónarmiðum
sínum á framfæri. Tímaleysinu verður
ekki kennt um hver hlutur þeirra varð,
en óhætt er að segja, að hann var ekki
betri eftir en áður.
Hlustendur urðu þó ekki fyrir von-
brigðum. Langflestir höfðu átt von á
því, að frammistaða sjtórnarandstöð-
unnar yrði slæleg. Það rættist líka
fullkomlega.
Slæleg framkoma ræðumanna
stjórnarandstöðunnar fólst þó ekki í
því, að þeir væru ekki flestir sæmilega
máli farnir. Nýir þingmenn, sem þarna
komu fram í fyrsta sinn, stóðust þokka-
lega að því leyti. Þeir virtust meira að
segja vera búnir að tileinka sér þingleg-
an ræðustíl og er það út af fyrir sig
viðurkenningar vert.
Gagnrýni þeirra á ríkisstjórnina var
líka fullkomlega hefðbundin. Hún var
mjög til samræmis við gagnryni þá,
sem venja er að stjórnarandstæðingar
hafa haldið uppi við þetta tækifæri.
Það er hægt að rekja það í gegnum
þingsöguna eða þingfiðindi, að
stjórnarandstæðingar hafa reynt að
gera sem mest úr mistökum stjórnar-
innar og minnst úr því, sem vel hefur
tekizt, þegar forsætisráðherrann hefur
flutt stefnuræðu sína.
Þetta reybdu stjórnarandstæðingar
nú, eins og mest þeir máttu. Mikið má
vera, ef þeir hafa ekki haft hliðsjón af
eldri ræðum, sem stjórnarandstæðing-
ar hafa flutt við þetta tækifæri. Þeir,
sem um lengra skeið hafa hlýtt á slíkar
umræður, munu áreiðanlega kannast
við, að ekkert nýjabragð var á þessari
gagnrýni. Hún var hefðbundin endur-
tekning.
En stjórnarandstaðan nú komst al-
veg skammlaust frá þessum þætti.
Hann var hvorki betri né verri en
menn hafa átt að venjast. Hann var
alveg í anda kerfisins. Þjóðin þarf ekki
að óttast það, að hún haldi ekki áfram
að eignast kerfismenn.
Sameiginlegt
úrræðaleysi
Sá þátturinn mistókst hins vegar hjá
stjórnarandstæðingum, þegar þeir áttu
að skýra frá því hvað þeir hefðu viljað,
að gert væri, t.d. í efnahagsmálum á
síðastliðnu vori, eða hvað þeir vildu
láta gera nú. Þá komu hlustendur
vissulega að tómum moldarkofunum.
Þeir vissu jafn lítið eftir sem áður um
úrræði Alþýðubandalagsins, Alþýðu-
flokksins, Bandalags jafnaðarmanna
og Kvennalistans.
í þessum hluta af málflutningi þeirra
var ruglað saman loforðum, sem ekki
var sýnt fram á að væri hægt að standa
við undir ríkjandi kringumstæðum, og(
ráðagerðum um brkuframkvæmdir og
aðrar framfarir, sem ekki geta borið
árangur fyrr en eftir nokkur ár, og eiga
því ekkert skylt við efnahagsaðgerðir.
sem ekki þola bið.
Það fékkst engin önnur mynd af
þessum málflutningi stjórnarandstæð-
inga en sú, að verðbólgan hefði fengið
að 1 eika lausum hala, ef þeir hefðu
setið við stjórnvölinn,erlendu skuld-
irnar hefðu hlaðizt upp og fjöldi at-
geti sætt sig við, og miði að því að ná
taumhaldi á vcrðbólgunni.
Sumt af því, sem gert er, getur
valdið nokkurri óánægju hjá Sjálf-
stæðisflokknum og annað hjá Fram-
sóknarflokknum. Um sum atriðin get-
ur verið ágreiningur innan flokkanna
sjálfra. Það getur því reynzt örðug-
leikum bundið að finna meðalveginn.
Góðar horfur eru nú á, að þetta hafi
stjórnarflokkunum tekizt, þegar þeir
sömdu um efnahagsstefnuna á síðast-
liðnu vori. Vcrðhólgan er á hraðri
niðurlcið og vextirnir fylgja á eftir.
■ Frá Alþingi.
vinnufyrirtækja hefði lagt upp laupana
með tilheyrandi atvinnuleysi.
Kjósendur eiga áreiðanlega eftir að
krefjast skýrari svara af stjórnarand-
stæðingum um þetta efni. Það er
sjálfsagt að gagnrýna, þótt það sé ekki
alltaf gert af sanngirni, en hitt er
óafsakanlegt að gagnrýna, án þess að
geta bent á og færa rök að því að betur
hefði tekizt til, ef öðrum ráðum hefði
verið fylgt.
Utilokað er að gera upp á milli
stjórnarandstöðuflokkanna að þessu
leyti. Þeir virtust nokkurn veginn jafn
neikvæðir og jafn úrræðalitlir.
Stjórnarandstæðingar hefðu áreiðan-
lega ekki bætt hlut sinn í skoðana-
könnun, ef hún hefði farið fram daginn
eftir þessar umræður.
Verkfallsórar
Alþýðubanda-
lagsins
Það er augljóst mál, að róttækari
leiðtogar Alþýðubandalagsins dreymir
nú mjög um að koma á verkföllum í
einni eða annarri mynd.
Þeir gera sér grein fyrir, að efnahags-
ráðstafanir ríkisstjórnarinnar eru á
góðum vegi að heppnast. Niðurfærsla
verðbólgunnar hefur tekizt betur til
þessa en menn þorðu yfirleitt að vona.
Þetta veldur leiðtogum Alþýð-
ubandalagsins hugarangri og ótta. Þess
vegna megi það ekki dragast að bregða
fæti fyrir ríkisstjórnina.
Launafólk er hins vegar ekki á sama
máli. Það sér hættuna, sem vofir yfir
atvinnuvegunum, ef nú yrði efnt til
stórra átaka. Það myndi veikja
atvinnuöryggið og skerða kjörin, eins
og nú er ástatt. Dræm þátttaka í
undirskriftasöfnuninni er verulegt vitni
um þetta. Atkvæðagreiðslan á þingi
Verkamannasambandsins um tillög-
una, sem setti 15.000 kr. lágmarkslaun
á oddinn, er ekki síður athyglisverð.
Aðeins 27 fulltrúar af 133 greiddu
henni atkvæði. Hinir sátu hjá.
Þessi hjáseta stafaði ekki af því, að
fulltrúarnir teldu tillöguna um 15 þús-
und króna lágmarkslaun ósanngjarna.
Þeir munu hins vegar hafa gert sér
Ijóst, að þetta er illa framkvæmanlegt,
eins og ástatt er hjá atvinnuvegunum
um þessar mundir.
Það, sem veldur mörgu launafólki
mestum áhyggjum nú, er ef atvinnu-
öryggiðbrestur.Það má ekki mikið út
af bera, ef mörg atvinnufyrirtæki á
ekki að reka upp á sker. Þá er
atvinnuleysið komið til sögunnar. Það
er nú mesta hagsmunamál launþega,
að því verði haldið utan landsteinanna.
Undirþessum kringumstæðumgetur
orðið erfitt fyrir leiðtoga Alþýðu-
bandalagsins að koma á verkföllum.
En viljann skortir þá ekki.
Leiðarljós í
kjaramálum
Þá gætni, sem launafólk sýnir nú í
launamálum, má ekki misskilja á þann
veg, að það hafi ekki fullan hug á að fá
kjörin bætt. Það vill hins vegar koma
því fram með friðsamlegum hætti og í
samræmi við efnahag þjóðarinnar.
Hins vegar ætti að vera hægt að bæta
eitthvað hlut þeirra lægst launuðu. í
þeim viðræðum um kjarasamninga,
sem ættu að fara að hefjast milli
vinnuveitenda og launþega, ætti það
að vera leiðarljósið, eins og forsætis-
ráðherra sagði í stcfnuræðu sinni, að
jafna kjörin. Þá er fyrst og fremst átt
við að bæta hlut láglaunafólksins.
Frjálsir samningar milli vinnuveit-
enda og launafólks eiga að gilda frá 1.
febrúar. Þá fellur lögbindingin úr gildi.
Reynslan hefur sýnt, að undirbúningur
kjarasamninga þarf rúman tíma. Það
er því orðið tímabært fyrir umrædd
samtök að hefja viðræður og stefna að
því að hafa kjarasamninga tilbúna 1.
febrúar.
Vinnuveitendasambandið hefur
þegar gert Alþýðusambandinu tilboð
um að hefja þessar viðræður og verður
því vafalaust tekið.
Grundvöllur
stjórnarsam-
starfsins
í málgögnum stjórnarandstæöinga
bryddir öðru hverju á þeirri óskhyggju
að stjórnarsamstarfið muni rofna
vegna ágrcinings áður en tekizt hefur
að ná fullum árangri í baráttu við
verðbólguna.
Vitanlega gætir alltáf nokkurs
ágreinings í samstarfi ólíkra flokka.
Það er engin ástæða til að bcra á móti
því, að viðhorf Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins cru ólík á
mörgum sviðum. Flokkarnir hafa hins
vegar eitt sameiginlegt markmið undir
núverandi kringumstæðum. Þctta
markmið er að ná tökum á vcrðbólg-
unni og koma henni í viðráðanlcgt
horf, svo að atvinnulífið eflist og
styrkist.
Viðnámið gegn verðbólgunni er
þannig sá grundvöllur, sem stjórnar-
samstarfið byggist á. Það cr líka mál
málanna hjá þjóðinni um þessar
mundir. Stjórnarflokkarnir hafa vegna
skoðana sinna mismunandi mat á því,
hvað sé vænlegast til árangurs. Sam-
starfið byggist á því, að þeir nái
samkomulagi um aðgerðir, sem báðir
Batamcrkin eru þannig augljós og eiga
cftir að koma fleiri í Ijós, ef haldið
verður áfram markaðri stefnu. Ekki
skal þó gert lítið úr því, að erfiðleikar
bíða enn framundan.
Batamerkin eru aukin trygging þess,
að það er óskhyggja hjá stjórnarand-
stæðingum, að slíks ágrcinings sé að
vænta á sjtórnarheimilinu, að það leiði
til samvinnuslita. Það, sem ræður úr-
slitum, er hiö samciginlega markmið -
að vinna bug á vcrðbólgunni og skapa
efnahagslífinu traustari grundvöll.
Mikil
verkefnaskrá
Þótt efnahagsmálin séu helztu við-
fangsefni ríkisstjórnarinnar. bar
stefnuræða forsætisráðherra þess
glöggt vitni, að ríkisstjórnin undirbýr
breytingar og umbætur á nær öllum
sviðum þjóðmála.
Sumar miða til sparnaðar, svo að
hægt sé að láta það ganga fyrir, sem
nauðsynlegast er. Annað miðar að
endurbótum og nýjungum, sem hafa
dregizt, en eru orðnar aðkallandi.
Þetta sýnir glöggt, að ríkisstjórnin •
ætlar ekki að verða kyrrstöðustjórn,
þótt efnahagsástandið setji henni
þrengri skorður en fyrri ríkisstjórnum
eftir síðari heimsstyrjöldina.
Meðal þeirra mála, sem unnið er að,
eru breytingar á stjórnkerfi ríkisins.
Þegar cr að vænta á þessu þingi
nokkurra frumvarpa, sem lúta að
breytingum á -því sviði. M.a. er að
vænta frumvarps að nýjum lögum um
Stjórnarráð Islands, frumvarps um að
ríkisendurskoðun verði færð undir Al-
þingi, frumvarps um að rekstrarlegt
eftirlit með ríkisfyrirtækjum verði eflt
og að aukin verði útboð í sambandi við
opinberar framkvæmdir.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar