Tíminn - 11.04.1984, Blaðsíða 8

8
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm) og
Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, 105 Reykjavík.
Sími: 86300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 20 kr. en 22 kr. um helgar
(2 blöð). Áskrift 250 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: BlaSaprent hf.
Forseti íslands
í Finnlandi
■ í dag hefst heimsókn forseta íslands, Vigdísar Finn-
bogadóttur, til Finnlands í boði Koivistos forseta.
Heimsókn þessi gefur tilefni til að rifja upp samskipti
Finna og Islendinga, sem segja má að hafi byrjað fyrst að
ráði eftir að báðar þjóðirnar öðluðust sjálfstæði í lok fyrri
heimsstyrjaldar. Báðar höfðu þá búið við langvarandi
erlenda yfirdrottnun.
Fljótlega upp úr þessu hófst norræn samvinna ríkjanna
fimm. Hún hafði áður einkum verið bundin við eldri ríkin
þrjú. Þessi samvinna, sem oft er ekki metin að verðleikum,
hefur fært þjóðirnar saman.
Þrátt fyrir fjarlægðina, sem skilur að íslendinga og
Finna, hefur íslendingum fundist á ýmsan hátt, að þeir
ættu sitthvað meira skylt með Finnum en hinum Norður-
landaþjóðunum. Far kemur ekki sízt til greina hin langa
sjálfstæðisbarátta sem þjóðirnar eiga að baki. Báðar
byggja þær heldur harðbýl lönd, en hefur með framtaki og
þrautseigju tekizt að skapa sér sæmileg lífskjör. Báðar'
leggja þær kapp á að standa vörð um frelsi sitt og
sjálfstæði. Þær vita af reynslunni, að enginn veit hvað átt
hefur, fyrr en misst hefur.
Það hefur stundum verið sagt um Finna og íslendinga,
að þeir væru eins konar útverðir Norðurlanda, ísland að
vestan en Finnland að austan. Þeir eru meiri nábúar
risaveldanna en hinar Norðurlandaþjóðirnar og verða
vegna legu landa sinna að hafa margvísleg samskipti við
þau.
Þótt sambýli íslendinga og Finna við risaveldin sé með
ólíkum hætti, þurfa þjóðirnar báðar að gæta þess að halda
virðingu sinni og reisn. Sjálfstæðið getur glatazt með
ýmsum hætti. Stundum verður það að lúta í lægra haldi
fyrir beinum erlendum yfirgangi. Hitt er líka bæði gömul
og ný saga, að asni klyfjaður gulli getur reynzt sigursælli
en venjuleg vopn.
Þeir, sem ekki þekkja nægilega til Finna og finnskrar
utanríkisstefnu, láta stundum blindast af þeirri kenningu,
að Finnar séu smátt og smátt að láta undan síga vegna
nábýlisins við risaveldið. Vitanlega er það rétt, að Finnar
verða að taka tillit til þessa nábýlis, eins og líka flestar
þjóðir verða að taka til nágranna sinna. Hitt er eigi að
síður staðreynd, að Finnar hafa í þessum skiptum haldið
fullri reisn.
Finnar hafa með utanríkisstefnu sinni unnið sér álit
þeirra, sem þekkja til stöðu þeirra og hvernig þeir hafa
gætt hennar, án þess að gerast jábræður hins volduga
nábúa, eins og oft vill henda undir slíkum kringumstæðum.
Finnar hafa iðulega haft veruleg áhrif á þróun mála á
alþjóðlegum vettvangi, þegar reynt hefur verið að finna
meðalveg. Finnar eru í hópi þeirra smáþjóða, sem einna
mest er hlustað á, þegar mál eru rædd á alþjóðlegum
vettvangi.
Það er skoðun íslendinga, að það hafi verið til mikils
ávinnings norrænu samstarfi, þegar Finnar urðu þátttak-
endur þess. íslendingar telja það einnig ávinning að hafa
kynnzt Finnum náið og geta aukið við þá margvísleg
samskipti. Það var íslendingum fagnaðarefni, þegar
finnskt sendiráð tók til starfa í Reykjavík og þannig komið
á traustari tengslum milli hinna norrænu útvarða í austri
og vestri.
Heimsókn forseta íslands til Finnlands mun enn frekar
treysta þessi bönd, eins og heimsókn Koivistos forseta til
íslands gerði á sínum tíma.
Þ.Þ.
Deilt um skattfrelsi
spariskírteinanna
M.inMV.I R rt ímum wff é auAi I mf fcitt njm
'Tfu Mfci I i»Mii> im é l.uéifcnluifcirtrMw— hmHWi. wrm biak
mmm
Tvelmur fyrlrtaokjum I Vtk tendur vörugjald*r®lknlngur
Ar aftur ( tlmann:
„Vlfi VERDUM AÐ
LOKA OG HÆTTA
V
u
Andi
skattalaganna
Eins og allir vita eru skatta-
lögin mikið réttlætismál. Þau
jafna rauntekjur manna, hin-
ir efnameiri greiða hærri
skatta en þeir sem minna
hafa á milli handa og útsvör
og tekjuskattar eru lagðir á
eftir tekjum og hinn mikli
jafnréttisskattur, tekju-
skatturinny gerir alla launa-
menn að lágtekjumönnum,
hvað svo sem um semst á
hinum frjálsa vinnumarkaði.
Þótt skattalögin séu stór-
góð er sífellt verið að betr-
umbæta þau og breytingar á
lögum um tekju- og eigna-
skatta rcnna gegnum Alþingi
á færibandi og ávallt eykst
réttlætið, enda kasta þing-
menn ekki höndunum til
slíkra verka fremur en ann-
arra.
Þótt nákvæmar og einstak-
lega greinargóðar leiðbein-
ingar fylgi nú orðið framtals-
blöðunum gctur samt vafist
fyrir einföldum sálum að telja
fram svo að skammlaust sé
og eiga það á hættu að hafa
fé af sjálfum sér eða hinu
opinbera.
Komið er upp hið nterk-
asta mál þar sem jafnvel ber
á góma svo hárfín skilgrein-
ing á skattafarganinu að farið
cr að tala um „anda skatta-
laganna". Þau eru þá ekki
andlaus eftir allt santan.
Skattfríðindum þeirra sem
eiga aura eru lítil takmörk
sett, enda er talað unt spari-
fjáreigendur í upphöfnum
umhyggjutóni og allir vilja
allt fyrir þá gera, bankarnir
og skattalögin leggja sig fram
um að vernda sparifjáreigend-
ur eins og sjaldgæfa dýrateg-
und. Nýlega fann Lands-
bankinn upp enn nýja vernd-
araðgerð og fór að bjóða út
sparisktrteini með einstak-
lega góðum kjörum fyrir þá
sem eru svo loðnir um lófana
að geta lagt inn í banka.
Aðrir bankar láta sitt ekki
eftir liggja. Eins og venja er
til þegar ríkið eða bankar fá
lánin hjá sparifjáreigendum
er mikil áhersla lögð á að
skattfríðindi fylgi. í auglýs-
ingafárinu sem Landsbank-
inn kom af stað til að draga til
sín spariféð var þessu atriði
ekki gleymt.
En nú kom „andi skatta-
laganna" til sögunnar. Ríkis-
skattstjóri sá að ekki var
farið að öllu í lögum um þessi
kostakjör og sendi Lands-
banka hraðskcyti og taidi
nýju spariskírteinin
skattskyld, hvað sem í aug-
•lýsingunum stæði. Nú varð
Landsbankinn aldeilis hissa.
Hann hafði meira að segja
spurt Seðlabankann hvort
það væri ekki allt í lagi með
nýju hagkvæmu innlánsvext-
ina og Seðlabankinn vissi
ekki betur en svo væri. Og
svo var rýnt í lagabálkana um
tekju- og eignaskatt.
Út úr eigna-
skattsgrunninum
En þarsem spariskírteina-
eignir fara einfaldlega út úr
„eignaskattsgrunninum, að
því marki sem þær væru um-
fram skuldir, en verðbrcfa-
eignirgera þaðekki",einsog
það er svo haglega útskýrt í
Mogga, ber að greiða tekju-
skatt af skírteinunum.
En þótt skattalögin eða
„andi skattalaganna" kveði
svo á að greiða eigi skatt af
bréfunum eða vöxtunum,
eða einhverju sem andinn
blæs ríkisskattstjóra í brjóst,
þarf Landsbankinn samt ekki
að ganga á bak orða sinna,
enda eru bréfin baktryggð af
Seðlabankanum. Enn síður
þarf bankinn að sæta ámæli
fyrir auglýsingaskrum sent
ekki stenst né þarf að svara
fyrir að hafa farið á skjön við
lög um óréttmæta samkeppni
og verslunarhætti.
Ándi
skattalaganna
Sá salomonsdómur er upp
kveðinn að ekki þurfi annað
en breyta orðalagi á skírtein-
unum og þá verða þau óvé-
ifengjanlega skattfrjáls.
Það er einmitt þessi andi
skattalaganna sem gerir,
eignamönnum og þeim er
vinna á eigin vegum svo
prýðilega auðvelt að skjótast
undan að greiða skatta til
jafns við þá sem strita í sveita
síns andlits hjá öðrum. Þar
skal allt talið fram og ekki
dugir að fela tekjur á bak við
fjölda hugtaka sem fundin
eru upp til að veita undan-
þágur og afslætti.
Breytt orðalag
Og áfram streyma frum-
vörpin um breytingar á
lögum um tekju- og eigna-
skatt og beinast þau öll að
’sama marki, að réttlætið nái
fram að ganga. Þar að auki er
fjöldi annarra laga unt enn
aðra skatta og þeim er breytt,
undanþágur veittar, nýir liðir
teknir inn og öðrum sleppt.
í Tíntanum í gær er skýrt
frá tveim fyrirtækjum í Vík í
Mýrdal sent fengu reikninga
um að þau ættu að greiða
vörugjald fyrir framleiðslu
síðustu tveggja ára, og segj-
ast eigendurnir þar með vera
komnir á hausinn. Einhver
gjöld hafa ekki verið greidd
af tilteknum mjólkurvörum
eða ávaxtadrykkjum, sem
komið er í Ijós að kaupmenn
hefðu átt að greiða sl. sex ár
eða svo að sögn fjármálaráð-
herra og nú veit enginn
hvernig standa á að því máli.
Skemmtanaskattur eru ein
skemmtilegheitin, þar sem
ný lög skjóta upp kollinum á
nær hverju þingi og fjármála-
ráðherrar veita undanþágur
á undanþágur ofan. Þar er
svo um hnúta búið að ekki á
að greiða skattinn af menn-
ingu, líklega af því að út frá
því er gengið sem vísu að hún
sé leiðinlcg.AUir reyna því að
gera skemim.mnsínarmenn-
ingarlegar ul að losna við
skattinn.
Hér er aðeins gripið laus-
lega niður í þann frumskóg
laga og reglugerða um skatta
'Sem grúfir eins og myrkviði
yfir öllu fjármálalífi. En í
stað þess að greiða úr flækj-
1 unum eru aðeins nýjar
hnýttar.
Lítill vandi er að segja
með sanni að þessi skrif beri
mikilli vanþekkingu á skatta-
málum vitni. Það er auðvelt
að una því.
En þegar Landsbankinn og
Seðlabankinn geta ekki túlk-
að skattalög skammlaust
leyfist blaðamannsgreyi úti í
bæ að gera lítillega athuga-
semdir við þau.
En með breyttu orðalagi
virðist véra hægt að túlka þau
eins og okkur sýnist.
OÓ
■ ■
Oskubuska aft-
ur á f jalirnar
Auður Bjarnadóttir
dansar aðalhlutverkið
■ Ballettinn Öskubuska verður sýndur
tvisvar í Þjóðleikhúsinu í þessari viku, í
kvöld og fimmtudag, en sýningar hafa
legið niðri um nokkurn tíma. Auður
Bjarnadóttir mun dansa aðalhlutverkið
í fyrsta skipti á síðari sýningunni, en á
hinni fyrri dansar Ásdís Magnúsdóttir
sem fyrr.
Auður Bjarnadóttir hóf ung nám í
Listdansskóla Þjóðleikhússins, og hún
var ein af stofnendum íslenska dans-
flokksins. Á fyrstu árum hans kom hún
fram í fjölda sýninga, dansaði m.a.
hlutverk Svanhildar í Coppelíu og
Odette/Odile í atriðum úr Svanavatninu.
Auður stundaði framhaldsnám í
Kaupmannahöfn og London, og á árun-
um 1978-82 dansaði hún í ballettflokki
óperunnar í Múnchen og 1982-83 í Basel
í Sviss. Sumarið 1981 ferðaðist hún um
Þýskaland, Austurríki og Sviss með
farandballettflokki. Af hlutverkum
hennar erlendis má nefna sólóhlutverk í
Hnotubrjótnum, Svanavatninu, Þyrni-
rósuSerenade eftir Balanchine og Symp-
honie in D og Paganini eftir Jiri Kylián.
Auður hlaut fyrstu verðlaun í samkeppni
ungra norrænna listdansara á móti í
Kuopio í Finnlandi árið 1979. Hún sneri
heim á liðnu sumri og hefur dansað með
íslenska dansflokknum í vetur, m.a.
hlutverk Sumardísarinnar í Öskubusku.
-GB
■ Auður Bjarnadóttir dansar aðalhlut-
verkið í ballettinum Öskubusku í sýn-
ingu íslenska dansflokksins í Þjóð-
leikhúsinu á flmmtudag.