Tíminn - 11.04.1984, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 11. APRÍL 1984
17
menningarmár
Veðjað á músikal
í Þjóðleikhúsinu
Þjóðleikhúsið: GÆJAR OG PIUR.
Söngleikur byggður á sögu og persónum
eftir Damon Runyon. Tónlist og söng-
textar: Frank Loesser. Handrit: Jo
Swerling og Abe Burrows. Þýðing: Flosi
Olafsson. Hljómsveitarstjóri: Terry Da-
vies. Danshöfundur: Kenn Oldfield.
Leikstjórar: Kenn Oldfield og Benedikt
Arnason. Leikmynd: Sigurjón Jóhanns-
son. Búningar: Una Collins.
Þjóðleikhúsið endar leikár sem verið
hefur í rislægsta lagi á viðtekinn hátt,
með rúmlega þrítugum amerískum söng-
leik.. Gxjar og píur mun vera vinsælt
músíkal um allar jarðir, dans, skuggaleg-
ir fjárglæfrar og smáborgaralegir hjóna-
bandsdraumar, allt í einum kokkteil.
Sýningin er viðamikil, fjölmenn mjög,
tveir breskir kunnáttumenn fengnir til
að stjórna leik og tónlist, og fastalið
hússins að sjálfsögðu nýtt. Áhorfendur
á föstudagskvöld virtust kunna vel að
meta þetta sjónarspil. Sjálfur hafði ég
takmarkaða ánægju af sýningunni.
Leikhúsinu gef ég ekki sök á því. Það er
einu sinni svo að amerískir söngleikir
vekja yfirleitt ekki áhuga minn. Ég
viðurkenni fúslega að þetta er nokkur
annmarki á einum leikgagnrýnanda, en
kann best við að koma hreint fram og
játa að mér finnst mörg hlutverk Þjóð-
leikhúss brýnni en að sýna verk af þessu
tagi. Hefði þó betur mátt sætta sig við
músíkal að þessu sinni ef leikhúsið hefði
sinnt öðrum skyldum sínum af meiri
reisn í vetur.
Eins og vant er hefur rækilega verið
sagt frá leiknum fyrirfram í fjölmiðlum.
Slík kynningarstarfsemi er auðvitað
nauðsyn á vorri tíð. Það er hins vegar
stundum til lítils gagns - og hef ég þá
'ekki þetta verk í huga öðrum fremur -
þegar leiksýningar eru blásnar upp í
blöðum, útvarpi og sjónvarpi áður en
þær koma á fjalirnar. Þannig er reynt að
magna upp eftirvæntingu hjá áhorfend-
um, sem einatt snýst svo upp í vonbrigði
þegar á hólminn kemur: verkið stendur
ekki undir kynningunni. En þetta er böl
sem allt menningarlíf verður reyndar að
búa við.
Leikurinn fer fram í New York meðal
fjárglæframanna undirheima sem stunda
veðmál og dufl. Megninefnið er það
hvernig tveir gamblarar lenda í hjóna-
bandi. Annar, Natan Detroit, hefur í
fjórtán ár verið trúlofaður dansmeynni
Adelaide og komið sér undan að giftast
henni með alls konar vífilengjum, en
hún sækir fast á. Nú gerist það að Natan
þessi veðjar viðgamblarann Skæ Master-
son að hann geti fengið píu í hjálpræðis-
hernum, sem þarna berst ötullega gegn
syndinni, með sér til Havana. Sem vænta
má reynist Skæ það torsótt, en um það
er lýkur hafa slíkar ástir tekist með þeim
að Skæ er genginn í hjálpræðisherinn og
samtímis tekst Adelaide að þvæla Natan
í hjónabandið.
Þetta er nú burðarás efnisins, en það
sem utan á hangir, og veitir leiknum líf,
eru karakterarnir sem hér stíga fram,
gæjarnir og píurnar sem of langt yrði
upp að telja. í liði gamblara kveður
einna mest að Næslí Næsli Johnson sem
Flosi Ólafsson leikur, en Flosi hefur
einnig þýtt leikinn á lipurt slangurmál,
enda þjálfaður í slíku. Án þess að hafa
borið saman við frumtexta, er ég hrædd-
ur um að söngtextarnir hafi látið nokkuð
á sjá. Flosi segir í viðtali að frumtextinn
sé alveg dýrlegur samsetningur, bæði í
söngvum og samtölum. Og kveðst hann
hafa reynt sitt besta til að gera söngvana
sönghæfa og textann talhæfan. Þetta
held ég reyndar að honum hafi tekist
bærilega.
Sýningin er mannmörg, og má nærri
geta að snúið hefur verið að koma henni
vel fyrir á sviðinu. Það verkefni leysa
leikstjórar vel af hendi og sýningin rann
áfram einkar greiðlega á frumsýningu.
Leikmyndin er vönduð og vel útfærð,
einkum götumyndir New York með
Ijósaskiltum sínum og iðandi mannlífi.
Ein nýlunda var hér sem ég kann illa við:
hljóðnemum stillt upp á sviðsbrún þann-
ig að söngur og tal magnast upp eins og
á argvítugum skemmtistað. Einkum
bitnar þetta á talinu og setur í það allt
falshljóm. Leikarar eiga vissulega að
geta sungið og talað svo að vel heyrist
um allt leikhúsið, hávaðinn sem hljóm-
sveitin framleiðir er alveg nægilegur.
Burt með þetta dót!
í hlutverkum Natans og Adelaide eru
tveir þrautreyndir þjóðleikarar, Bessi
Bjarnason og Sigríður Þorvaldsdóttir.
Þarf ekki að spyrja að því, þau leysa
verk sitt bæði fullvel af hendi og á þann
hátt sem við má búast. Sigríður fór vel
með ýmsa söngtexta, meðal annars
harmljóðið þar sem hún situr og les úr
sálarfræðinni um alla þá kvilla sem hrjá
hina ógiftu konu:
Semsagt, manncskja getur af
áhyggjum útaf
hvort brúðkaupid fari í steik
klikkað, orðið kvefuð og veik
Bessi fór léttilega með Natan, var þa'
eins og fiskur í vatni, og allir gamalkunn-
ir taktar hans nutu sín einkar vel. - Meiri
athygli beindist að hinu parinu, Söru
Brown hjálpræðisherspíu, Ragnheiði
Steindórsdóttur, og Skæ Masterson,
Agli Ólafssyni. Ragnheiður er nýkomin
úr mikilli frægðarför norður á Akureyri
að leika My fair lady. Ekki sá ég þá
sýningu enda höfðu Akureyringar ekki
fyrir því að bjóða gagnrýnendum
norður. En Ragnheiður er, eins og við
vissum fyrir, hin álitlegasta leikkona og
fór vel og smekklega með hlutverk Söru.
En af því vikið er að hjálpræðishernum:
persóna sú sem Bríet Héðinsdóttir skap-
aði í generálnum var úr samhengi við'
hina „hermennina" hefðbundin skrípa-
mynd af hjálpræðiskerlingu.
Egill Ólafsson er fremur söngvari en
■ Úr Gæjum og píum.
leikari, eða hefur verið fram að þessu,
þótt við séum nýbúin að sjá hann skila
góðum leik í Hrafninn flýgur. Hann
söng reyndar vel hér, einkar fallega fór
hann með lagið, já þetta fyrsta ást mín
er, þegar Skæ syngur nótt stórborgarinn-
ar lof sitt: það er reyndar snotrasta lagið
í leiknum, En Egill lék einnig skilmerki-
lega.
Engin leið er, enda ástæðulaust að
nafngreina alla aukaleikara. Helst er að
telja Rúrik Haraldsson, Branningan
löggu, Sigurð Sigurjónsson, Benna South-
street, og ekki síst Erling Gíslason í
hlutverki erkigamblarans Stóra Júlíusar,
það var útmetin manngerð. Af ein-
stökum atriðum var einna fyndnast það
er Skæ Masterson fær allt liðið með
veðmáli á bænasamkomu hjá hjálpræðis-
hernum, lætur þá meira að segja standa
upp og vitna.
Gæjum og píum var vel tekið á
frumsýningu sem fyrr sagði, þótt ekki
væri um stórfelld fagnaðarlæti að ræða.
Ekki er ólíklegt að lcikurinn eigi gott
gengi fyrir höndum á sviðinu í vor. Vel
get ég unnt leikhúsinu að fá dálitla
lyftingu íaðsókn ílokin. Hérhefurverið
ráðist í stórt verkefni, af ærnum tilkostn-
aði, og lögð í það kunnátta og alúð.
Gaman hefði verið að þeirrar alúðar
hefðu notið fleiri verkefni í vetur veiga-
meiri og safaríkari en þetta gamla yfir-
borðslega músíkal úr Vesturheimi.
Daglegt líf á Bretlandi
á millistríðsárunum
Gunnar (J!l
Stefánsson 1 w
skrifar
um leiklist
■ John Stevenson: The Pelican Social
Historv of Britain. British Society 1914-
45.
Penguin Books 1984.
503 bls.
Á undanförnum árum og áratugum
hefur áhugi á samfélagssögu aukist mikið
í Evrópu. í stað þess að leggja höfuð-
áherslu á rannsókn og ritun stjórnmála-
og hagsögu beina nú æ fleiri sagnfræðing-
ar sjónum sínum að hinum daglegu
þáttum samfélagsins, reyna að gera sér
grein fyrir því, hvernig einstök samfélög
voru byggð upp, hvaða breytingum þau
tóku, og hvernig lífskjör og lífshættir
fólks voru á hverjum tíma.
Þetta rit cr fjórða bindið í sex binda
ritröð um þróun bresks samfélags frá
upphafi 16. aldar og fram á vora daga.
Það hefst með athugun höfundar á
samfélagsgerðinni við lok fyrri heims-
styrjaldar, 1918 og lýkur með hliðstæðri
könnun á samfélaginu við lok seinni
heimsstyrjaldarinnar. Á þessum tíma
urðu miklar breytingar á Bretlandseyj-
um. Velferðarríkið hélt innreið sína,
opinber afskipti af þjóðlífinu færðust
mjög í vöxt, menntunaraðstaða batnaði
til muna, konur fengu kosningarétt,
fjölskylduformið breyttist, vísitölu-
fjölskyldan leysti gömlu stórfjölskylduna
af hólmi og þannig mætti lengi teija. í
tæknilegum efnum urðu einnig miklar
breytingar er samgöngur stórbötnuðu,
útvarpið breytti lífi manna, o.s.frv.
En ekki var allt gott, sem gerðist í
Bretlandi á þessum tíma. Heimskreppan
olli gífurlegu atvinnuleysi, sem þó var
ekki á bætandi, og í lok tímabilsins
dundi heimsstyrjöldin yfir með öllum
sínum hörmungum.
Frá öllu þessu skýrir höfundur á mjög
greinargóðan og skemmtilegan hátt og
veitir lesendum góða innsýn í daglegt líf
Breta á millistríðsárunum.
Þetta er einkar fróðlegt rit fyrir alla
þá, sem áhuga hafa á samfélagssögu
almennt og þó einkum sögu Bretlands.
Höfundurinn, John Stevenson er há-
skólakennari í Sheffield og hefur samið
allmörg rit um sögu Bretlands á síðari
öldum. Jún Þ. Þór.
MJGUSNGASUlfANHffi
verölækkuná
öli og gosdrykkjum
HF.ÖLGERÐIN EGILL SKALLAGRÍMSSON

Nlíföorfatnoöur
frá Sjóklœöageröinni:
i>róaður ill ad mæta kröfum ísienskra
Njómanna við erdðustu aðslæður.
POLYVINYL GLÓFINN
SEXTÍUOGSEX NORÐUR mi;ð sérstökum gripfleti sem gefur gott tak. Skúlagötu 51 Simi 11520