Tíminn - 13.08.1987, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
NíelsÁrni Lund
OddurÓlafsson
BirgirGuömundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síöumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 (tæknideild)
og 686306 (ritstjórn).
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 550,-
Dagskrárstefna
nýju útvarpsstöðvanna
í kjölfar nýrra útvarpslaga, sem nú eru u.þ.b.
tveggja ára gömul hefur orðið mikil aukning á
útvarps- og sjónvarpsstarfsemi í landinu. Fyrst og
frcmst eru það nýju hljóðvarpsstöðvarnar sem láta
að sér kveða, þeim hefur fjölgað mest, því að enn
hafa aðeins tvær sjónvarpsstöðvar tekið til starfa við
hlið hins gamla sjónvarps á vegum Ríkisútvarpsins.
Þessi aukning á ljósvakafjölmiðlun er meiri en við
var búist þegar útvarpslagafrumvarpið var til um-
ræðu á Alþingi, en á hinn bóginn hefur starfsemi
þeirra fallið í þann farveg sem ætla mátti. Ekki skal
úr því dregið að tímabært hafi verið að losa um
einkarétt Ríkisútvarpsins og gefa fleiri aðilum tæki-
færi til að stunda útvarpsrekstur. Frá almennu
sjónarmiði er það af hinu góða að ljósvakafölmiðlun
sé eins frjáls í framkvæmd og aðstæður leyfa. Um
það er enginn ágreiningur.
Svo virðist sem vel hafi tekist til um formlega
framkvæmd hinna nýju útvarpslaga. Útvarpsréttar-
nefnd hefur veitt starfsleyfi eftir almennum reglum
og í samræmi við umsögn og ráðgjöf af hendi póst-
og símamálastjóra að því er varðar tæknihlið leyf-
isveitinganna. Almennar reglugerðir hafa að sjálf-
sögðu verið settar um hina nýju útvarpsstarfsemi auk
þeirra ákvæða sem útvarpslögin sjálf hafa að geyma
um það efni. Ekki hafa hinar nýju stöðvar þurft að
kvarta undan áhugaleysi hlustenda, þannig að þær
hafa í öllu notið velvildar af hálfu stjórnvalda og
almennings.
Hinu er aftur á móti ekki eins auðvelt að svara,
hvernig stöðvarnar hafa valdið hlutverki sínu, hvort
þær hafi staðið við þær skyldur sem þær hafa tekið á
sig. Varla mun nokkur maður túlka útvarpslögin svo,
að þau veiti leyfishöfum algert frjálsræði um menning-
arstig dagskrárstefnu sinnar, þótt engum detti í hug
að leyfisveitingum fylgi hömlur á tjáningarfrelsi af
neinu tagi. Alvarleg umræða um starfseini útvarps-
stöðvanna er því ekki spurning um málfrelsi þeirra
eða athafnafrelsi, heldur um hitt, hvernig þær móta
dagskrárstefnu sína, hvaða efni þær flytja og hvernig
þær búa efnið til flutnings.
Hvað dagskrárstefnuna varðar og efnisval er
augljóst að hinar nýju útvarpsstöðvar eru hver
annarri líkar. Meginefnið er tilbreytingarlaus dæg-
urlagaflutningur, stutt fréttaágrip og fremur rýr
viðtöl. Talað orð er að jafnaði fátæklegt og það svo
að ástæða er til að spyrja stjórnendur þessara stöðva
hvort það sé stefna þeirra að afla sér vinsælda og gera
sig fræga af mállýtum, enskuskotnum orðaforða,
slöppum framburði og lélegum upplestri? Vonandi
er að forráðamenn útvarpsstöðvanna geti svarað
slíkum spurningum neitandi og láti annað á sannast.
Nýju útvarpsstöðvarnar hafa haslað sér völl í
fjölmiðlaheiminum, hvernig sem menn líta annars á
dagskrárgerð þeirra. En tilkoma fleira og tilvist
sannar fyrir mörgum, að aldrei hefur Ríkisútvarpið
haft jafnmikilvægu hlutverki að gegna sem nú, að
vera sá fjölmiðill, er sameinar þjóðina, en sundrar
ekki í menningarkima, flytur fjölbreytt og menning-
arlegt dagskrárefni og gerir kröfur til flytjenda urn
kunnáttu í íslenskuk máli, og virðingu fyrir móður-
málinu.
Fimmtudagur 13. ágúst 1987
'GAHRI 1III111111ÍIIIIIIIIIIIII1III1IIIÍI1I1IIIIIIIIHHI1
Árni Bergmann Össur Skarphéðinsson Þráinn Berteisson
Róbótinn frá Moskvu
Þá cr Þráinn Bertelsson, ritstjóri
Þjóðviljans, sprunginn á lininiinu
og tilkynnir að liann ætli að liætta
á blaði sínu. Fyrir sköniniu birtist
frétt í I)V þess efnis að Össur
Skarphéöinsson, ritstjóri Þjóðvilj-
ans, ætlaði að hætta. Þá vantar
bara að Árni Bergmann rísi upp úr
mcnningardoöa sínum eftir nokkr-
ar fjarvistir og tilkvnni aö hann sé
farinn. En niönnum vcröur ekki að
óskuni sínum í því efni. Árni er
einn af þessum ritstjórum, scm eru
ómissandi, af því þeir passa að
línan flækist ekki. Aftur á móti eru
þeir Þráinn og Össur órabelgir af
þeirri stærðargráðu aö þeir flækja
linuna og rugla nieð steðjann. Að
þeim brottgengnum kcmst aftur
normal ástand á Þjóðviljann. Hann
veröur aftur þetta góða blað, sein
maður lærir einu sinni utan að og
þarf síöan ekki að lesa meir.
Aftur í kvikmyndir
Þráinn Bertelsson var um skeið
einn af efnilegri rithöfiindum
ungum, en hvarf síðan ót í kvik-
myndir og hyggst að nýju snóa sér
aö þeim eftir ritstjórastarfið. Stefn-
ir hann á Kvikinyndasjóð, sem
hefur eflst mjög í þágu Iirafns
Gunnlaugssonar, sem nú er helsta
séníið í kvikmyndunum, og gerir
jafnvel graðhesta að kvikmynda-
stjörnum. Þráinn hcfur aftur á
móti notað bola, þótt ekki hafi það
verið með eins æsilegum árangri í
þágu menningarinnar og Hrafn
notaði graðhcstana. Þrátl fyrir að-
föngin úr dýraríkinu er mikið efa-
mál aö Þráinn fái nokkra fyrir-
greiðslu úr Kvikmyndasjóði. Sá
sjóður cr í öllu því skrítna, sem á
borðið berst, einskonar fímmtíu
ntilljónn poppblaðra, enda er hann
snauður að flestu þrátt fyrir fjár-
veitingar. Úthlutanir hafa ekki vcr-
ið vcittar í þágu Þráins Bertelsson-
ar. Kannski hefur hann vcrið með
skritnar hugmyndir, en það er ekki
nóg. Úthlutunarncfudiii sættir sig
ekki við hvaða skrítilegheit sem
eru. Þetta þarf að vera einhvern
veginn öðruvísi skrítið. En liclsti
ráðauiaður sjóðsins hcfur setið
festivala í Cannes og veit því allt
um þaö, hvað íslensk kvikmynda-
gerð þarfnast.
Verður Bergmann einn?
Fari þeir báðir af Þjóðviljanum,
Össur og Þráinn, veröur Árni
Bergmann einn ritstjóri. Hann fer
cflaust létt mað það, eins og annaö
sem bann tekur sér fvrir liendur.
Hann hefur hina skæðu tungu og
gcngur fram með allan sannleikann
að vopni í livcrju máli. Hann
frelsaðist ekkcrt sórstaklega í 68
umrótinu sem m.a. kom Össuri svo
í opna skjöldu að hann hefur ekki
náð sér síðan og cr nú að súpa
seyðið af því að hafa tekið bakter-
íuna. Þótt Árni sé ófrclsaöur og
sitji því áfram á ritstjórnarstóli eru
á lionuni ýmsir aiinmarkar aldur-
dóms, cins og sá að vera að fíkta
með ættfræði, sem hann vcit á
hvorki haus. né sporð. Hann er
jafnvei búinn að feðra Garra, scm
cr að verða einskonar Djúgasvili í
hans augum, alvondur af alvondum
koininn. En Árni Bergmann er
vanur þrasi og licfur sterkar sann-
færingar. Hann veit hvenær Reag-
an Bandarikjaforseti lýgur, sem að
hans mati er alla daga frá kl. 6 á
morgnana til kl. 2 e.m-. gott cf
hann lýgur ekki líka í draumum.
Þannig ritstjórí er auðvitað gúlls
ígildi á Þjóðviljanum. enda Iýgur
enginn eins og Reagan. jafnvel
ekki l.úðvik, þótt Björn hcitinn
Jónsson væri á annarri skoðun.
Garra verður eftirsjá í þeim Össuri
og Þráni. Það brá fyrir mannlegu
,.glimti“ í skrifum þeirra. Nú á
róbótinn frá Moskvu að taka við
ritstjórninni og það er fyrirkvíðan-
legt. Garri
VÍTTOG BREITT
llllllllllllllllll
11

illlllllllllllllililli
Rólega kirkju og enga stæla
í Tímanum í gær er að finna
heilsteyptustu fjölmiðlaúttekt sem
frant hefur komið á ofsatrúarvakn-
ingunni íslensku. Eins og alþjóð
hefur orðið vör við hefur athygli
fjölmiðla nokkuð beinst að þessum
hópuin að undanförnu eftir grein
sem birtist í tímaritinnu Þjóðlíf og
sjónvarpsþætti sem sýndir hafa ver-
ið í ríkissjónvarpinu.Það sem eink-
um hefur vakið athygli við þessa
hópa er hversu fjölmennir þeir
virðast vera, nokkur hundruð
manns, og þá ekki síður að þessir
hópar hafa talsverð fjárráð.
Öfgalaus kirkja
íslendingar hafa lengi unað sín-
um hag nokkuð rólegir í öfgalausri
trú innan þjóðkirkjunnar. Þangað
hafa þeir getað leitað þegar þeir
hafa þurft á að halda til að gifta sig,
láta skíra, ferma eða jarða, og þar
er alltaf hægt að fá huggun í sorg
ef þannig stendur á. Þannig á það
líka að vera. Einhverntíma var
gerð könnun á trúarlífi íslendinga,
gott ef háskólinn stóð ekki að
henni. Þar kom fram að þrátt fyrir
að íslendingar væru upp til hópa
talsvert trúaðir lýsti sú trú sér ekki
í mikilli og strangri kirkjurækni
eða bókstafstrú. Menn væru al-
mennt opnir fyrir því yfirnáttúrlega
og tilvist almættisins án þess þó að
sú trú þvældist fyrir þeirn í dagsins
önn og stjórnaði lífsmynstrinu með
harðri hendi. Það má teljast farsælt
þjóðarmenningu okkar og stuðlar
að umburðarlyndi að svo skuli vera
og að svo verði áfram.
Er nema von að mönnum bregði
þegar í Ijós kemur að hundruð
manna hafi á síðustu árum gengið
til liðs við ofstækisfulla bókstafs -
trúarmenn. Menn hafa vitað af
slíkum trúflokkum erlendis, en að
þeir blómstruðu við bæjardyrnar
höfðu menn ekki hugmynd um.
Látið okkur
ífriði
Vissulega verða þessir trúflokk-
ar að hafa sinn rétt til að starfa eins
■«g aðrir, engu að síður er ástæða
til að ætla að þeir geti veríðvara-
sainir, eða öllu heldur sú vakning
sem þeir eru hluti af.
Eins og fram kom í fréttaskýr-
ingu Tímans í gær eru þessir hópar
flestir sprottnir út úr samtökunum
Ungt fólk með hlutverk, en sá
flokkur hefur þá stefnu að starfa
sem mest innan Þjóððkirkjunnar.
Hins vegar eru klofningshóparnir
sem lúta leiðsögn „karismatískra"
(að eigin áliti) leiðtoga eða smá-
kónga utan kirkjunnar. Nokkur
kennilegur munur er á trú allra
þessara hópa, en aðaldeilurnar
snúast hins vegar um smákóngana.
Það sem okkur þjóðkirkjumönn-
um fyrst og fremst kemur við, er
að þetta vakningarfólk, sem er
vissulega aðeins lítill minnihluti
nái ekki að troða sér í áhrifastöður
innan einstakra safnaða í krafti
trúarinnblásinnar atorku sinnar.
Dómharka og þröngsýni þessa
fólks gæti eyðilagt starf heilu safn-
aðanna ef það kæmist til einhverra
áhrifa. Því miður eru þess þegar
dæmi að „venjulegt" fólk hafi gefist
upp á safnaðarstarfi einmitt vegna
yfirgangs þessara vakningar-
manna.
Ný lög skapa
aukna hættu
Þetta vandamál verður enn ógn-
vænlegra þegar haft er í huga að
samkvæmt nýjum lögum, sem enn
fylgir engin reglugerð, eru prestar
ekki kosnir í kosningum heldur
valdirafsafnaðarnefndum. Atorka
og mikið starf vakningarmanna
innan safnaða, á sama tíma og
almennir safnaðarmeðlimir starfa
lítið. hefur komið þessu fólki inn í
safnaðarnefndirnar og því er nauð-
syn að vera vakandi yfir því að
ofstæki og bókstafstrú verði ekki
troðið inn á fólk áður en það hefur
áttað sig. Að þessu leyti eru klofn-
ingshóparnir þó skömminni skárri,
því þeir hafa sín eigin hús og sínar
eigin samkomur. Ekkert er að því
að fólk tali tungum og framkalli
kraftaverk hvert á öðru ef það er
ekki að troða slíku upp á fjöldann
sem vill hafa sínar kirkjur og sína
trú í þeim öfgalausa farvegi sem
svo vel fellur að almennum trúar-
skoðunum landsmanna. -BG