Tíminn - 28.01.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Timiiin
MÁLSVARIFRJÁLSLYWDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686306,
íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild
Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr. 400 prdálk-
sentimetri.
Verð í lausasölu 55.- kr. og 65.- kr. um helgar. Áskrift 600.-
Samningarogsamráð
Eins og sagt var í forystugrein Tímans í gær ættu
Vestfjarðasamningarnir að öllu eðlilegu að losa um
þá stíflu sem verið hefur í kjarasamningum að
undanförnu. F*ótt mikið hafi verið rætt um samning-
ana og foringjar Verkamannasambandsins hafi
ferðast landshornanna á milli hefur nánast ekkert
gerst í þessum málum fyrr en samningsaðilar á
Vestfjörðum brutu ísinn.
í ljós hefur komið að ýmsir forystumenn innan
aðildarfélaga Verkamannasambandsins hafa gert
athugasemdir við Vestfjarðasamninginn og gagn-
rýnt hann í tilteknum atriðum. Slík gagnrýni þarf
ekki að vera á neinn hátt óeðlileg á þessu stigi
málsins, en gagnrýnendum Vestfjarðasamninganna
má ekki yfirsjást um það að í þessum samningum
eru mörg nýmæli, sem nauðsynlegt er að athuga
gaumgæfilega, ekki síst hið nýja kaupgjalds- og
vinnufyrirkomulag í frystihúsum sem ætlað er að
leysa gamla bónuskerfið af hólmi. Það er fullkom-
lega tímabært að reyna nýjar leiðir í þeim efnum í
þeirri von að þær létti vinnuálag og streitu og leiði
til tekjuaukningar hjá starfsfólki í fiskvinnslu.
Frá almennu sjónarmiði vekur það athygli að við
gerð þessara samninga hafa ríkt þau viðhorf að
samningarnir leiði ekki til verðbólguaukningar,
heldur þvert á móti. Hér ríkir sama viðhorf og kom
fram í febrúarsamkomulaginu milli aðila vinnu-
markaðarins og ríkisvaldsins fyrir u.þ.b. tveimur
árum. Vestfirðingar eiga lof skilið fyrir að halda
lífinu í þessum viðhorfum, þessari afstöðu til
skelfingar verðbólgunnar, sem aldrei getur tryggt
launþegum kjarabætur, heldur rýrir hag almenn-
ings og rústar um það er lýkur afkomu atvinnulífsins
og heimilanna. Ekkert hagkerfi þolir langvarandi
verðbólgu, sem er úr öllu samhengi við það sem
gerist í viðskiptalöndum. íslendingar geta ekki
lifað í þeirri trú að hægt sé að flytja út kostnaðar-
hækkanir sem verða til vegna innlendrar verðbólgu.
Öll áhrifaöfl þjóðarinnar verða að sameinast um að
kveða niður frekari verðbólguþróun.
Fullvíst má telja, að engir ábyrgir áhrifamenn í
þjóðfélaginu vilji láta skeika að sköpuðu varðandi
verðbólguhættuna. Ábyrgir menn vita m.a. að það
er ekkert hald í kjarasamningum nema verðbólgu
sé haldið í skefjum. í framhaldi af kjarasamningun-
um á Vestfjörðum og ljósi þess að nú er að losna
um stífluna í almennri kjarasamningagerð í land-
inu, ber forsætisráðherra að stuðla að skipulegum
viðræðum milli ríkisstjórnarinnar og allra áhrifaafla
þjóðfélagsins um samráð sem leitt geta til jákvæðrar
heildarlausnar á þeim víðtæka og flókna vanda sem
nú er við að glíma í almennum efnahagsmálum og
kjaramálum.
Ríkisstjórnin hefur margt það í valdi sínu sem
greitt getur fyrir lausn þessa vanda, m.a. með
breyttri stefnu í vaxtamálum og endurgreiðslu á
söluskatti í sjávarútvegi, en umfram allt að draga
úr þeirri þenslu og viðskiptaumsvifum, sem er
undirrót verðbólguþróunar síðustu missera.
Fimmtudagur 28. janúar 1988
GARRI

lllllllll
Skákáhugi Þjóðviljans
Þvi er ekki ao neita að alltaf
getur kontið fyrir blaðamenn, sem
skrifa fasta pistla í blöð sín, að
lenda í efnishraki. Líka getur það
hent þá í geðvonskuköstum að
lenda i því að agnúast út í eitt eða
annað sem í eðli sínu er kannski
hið besta mál.
Blaðamenn eru sem sagt menn
eins og aðrir, cn þeir sem reynslu
hafa í starfínu vara sig hins vegar á
þessu, reyna að hafa stjórn á skapi
sínu og vega og meta málefnin af
kaldri skynseini. Á þetta er minnst
hér vegna þess að einum kollega
okkar á Þjóðviljanum varð hált á
þessu svelli í gær.
Eins og menn muna kom Tíminn
með frétt í fyrradag um að fjárhag-
ur Skáksambands íslands væri
þannig að það hefði ekki tök á því
að óbreyttu að fjármagna fíeiri
einvígi á borð við það sem Jóhann
Hjartarson heyr nú í Kanada við
Viktor Kortsnoj. Hér var velt upp
nýju viðhorfí varðandi þennan
atburð, sem aðrir fjölmiðlar höfðu
ekki komið auga á. Ábendingin
var því þörf og góð frétt á ferðinni.
Þjóðviljinn, hins vegar, sá
ástæðu til þess að hnotabítast út í
það í pistlinum Klippt og skorið ■
gær að Tíminn hefði leyft sér að
minnast á þetta. Skynsamleg rök
eru hins vegar ekki sjáanleg á bak
við þann málflutning hjá blaðinu.
Er því líkast að þar sé á ferðinni ein
saman afbrýðisemi út af því að
Tíminn skuli hafa orðið á undan
Þjóðviljanum að ná í þessa frétt.
Áhyggjur
skákmeistarans
Það scm Þjóðviljinn sér við
málið er að hætta geti verið á.að
Jóhann Hjartarson láti áhyggjur af
Ijármálum Skáksambandsins trufla
sig við skákina vestra. Er svo að sjá
að blaðið haldi í alvöru að þessi
frétt Tímans geti orðið til þess að
trufla frammistöðu skákmeistar-
ans, og gott ef hún geti ekki orðið
til þess að hann tapi einhverjum af
þeim skákum, sem hann myndi
vinna elia. Mikil cr því vantrú
Þjóðviljans á sjálfstjóm skákmeist-
arans, og jafnframt trú hans á
áhrifamætti Tímans. Og er hið
síðast nefnda vitaskuld eitt saman
ánægjuefni fyrir Tímamenn.
Aftur á móti gleymir Þjóðviljinn
því að skilyrði þcss að hægt sé að
styðja Skáksambandið, ef það
lendir í erfiðleikum, er að fólk
almennt viti af því að þessir erfíð-
lcikar séu til. Þess vegna þarf að
vekja athygli á málinu til að hægt
sé að gera eitthvað í því. Það var
þetta sem Tíminn gerði og varð
fljótari til en Þjóðviljinn. Menn
mega ekki láta ergilegheit út af því
að hafa lent aftur af merinni í
samkeppni við aðra verða til þess
að þeir missi stjórn á skapi sínu. Á
Þjóðviljanum eru vafalaust skák-
menn góðir, en „skákáhugi“ af
þessari tegund á þó vægast sagt
lítið skylt við sannan íþróttaanda.
Draga þarf upp budduna
Jóhann Hjartarson hefur byrjað
mjög skemmtilega í þessu einvígi,
og varla er ofmælt að hér fylgist nú
hver maður af konu fæddur spennt-
ur með því hvernig honum vegnar.
íslenskir skákmenn hafa undanfar-
ið skilað hverjum glæsiárangrinuin
af öðrum á alþjóðlegum vettvangi.
íslenska þjóðin er stolt af frammi-
stöðu þessara manna, og þá vita-
skuld jafnfrumt vegna hins að
árangur þeirra eykur hróður henn-
ar allrar í erlendum löndum.
Það segir sig sjálft að enginn
sannur fslendingur vUl láta skort á
peningum verða til þess að tefja
fyrir framgangi íslcnskrar skáklist-
ar á alþjóðavettvangi. Þessir menn
eru á sinn hátt ambassadorar okkar
crlcndis, sem ekki gengur að
stöðva vegna peningaleysis. Enda
sannast sagna að mjög ósennilegt
verður að telja að til slíks myndi
nokkru sinni koma.
Ætli það sé ekki leitun að þeim
íslenska skattborgara sem myndi
telja það eftir að einhverjum krón-
um af opinberum gjöldum hans
yrði varið til að styrkja Jóhann
Hjartarson og aðra þá skákmenn
sem bestan árangur sýna erlendis?
Garrí heldur að þeir verði flestir
sem myndu samþykkja slíkt með
glöðu geði. Og ætli jafnt forráða-
menn fyrírtækja sem einstaklingar
yrðu ekki fljótir til að leggja eitt-
hvað af mörkum til þessa sama
málefnis ef eftir því yrði lcitað?
Garri hefur ekki minnstu trú á
öðru en að svo myndi reynast.
En frétt Tímans hefur vakið
athygli á málinu og komið því á
hreyfíngu. Nöldur Þjóðviljans út
af því að liafa orðið of seinn að sjá
fréttina breytir þar engu. Aftur á
móti þurfa menn núna að búa sig
undir að draga upp budduna. Fjár-
skortur hjá skákmönnum okkar,
þegar svona vel gengur, má ekki
ciga sér stað.
Garri
VÍTTOG BREITT

lllllllllllllllll
Ringulreið prósentukarpsins
Viðbrögð við Vestfjarðasamn-
ingunum eru blendin eins og búast
má við. Höfuðtalsmaður atvinnu-
rekenda telur fráleitt að samningar
svo hagstæðir launafólki gangi yfir
alla línuna og forsætisráðherra
kveður bogann spenntan til hins
ýtrasta og hefur þá verðbólguþró-
un í huga. Nokkrir verkalýðs-
leiðtogar snúast öndverðir gegn
samningunum og telja alltof
skammt gengið miðað við eigin
kröfur.
Verkalýðsfélag á Suðurnesjum
ætlar að senda fulltrúa vestur til að
fregna hvað í raun og veru var
samið um. Sú hlutaskiptauppbót
sem fiskvinnslufólk á Vestfjörðum
á að fá sem kjarabót er áður
óreynd leið og ekki auðskilin þeim
sem ekki hefur séð samningana
eða þekkir gjörla til hvernig verð-
mætasköpun fer fram í fiskiðnaðin-
um.
Samt eru menn furðufljótir að
mynda sér skoðun á samningunum.
Ágætir, segja sumir, ný þjóðarsátt
aðrir, verðbólgusamningar enn
aðrir, hvergi nærri nóg er álit
einhverra og Þjóðviljinn er allt í
einu orðinn verkalýðssinnaður
kallar þá afleita kratasamninga og
að þeir þýði kauplækkun. f leiðara
eru samningarnir túlkaðir svo:
„Eftir samningana fyrir vestan er
mánaðarlegt taxtakaup í lægsta
flokki 31.475 krónur. Undanfarið
hafa laun fiskvinnslufólks hinsveg-
ar verið uppundir 60 þúsund
krónur, ... “
Ljótt er ef satt er.
Fordsmi eða
fordæmanlegt
Eitthvað mun til í því þegar
haldið er fram að samningarnir séu
hagstæðir öllum aðilum fyrir vestan
vegna þess að atvinnulífið þar er
mestan part fiskur. En hlutaskipta-
uppbótin í fiskvinnslunni eigi ekki
við nema þar sem svipað háttar til.
Því sé Vestfjarðauppgjörið ekki
það fordæmi sem sjálfgefið sé að
önnur launþegasamtök taki mið
af. Hvað sem því líður munu
samningarnir hafa áhrif á það reip-
tog sem nú er að hefjast milli aðila
vinnumarkaðarins vítt og breitt
um landið.
Merkar stofnanir gefa út annað
slagið tap fiskvinnslunnar í pró-
sentum. Samkvæmt því er hún
núna öll á hvínandi hausnum og
ekki fær um að taka á sig launa-
hækkanir, en bág kjör fiskvinnslu-
fólks hafa nú forgang í kveinstafa-
umræðunni um kaupið.
Erlend óráðsía
Gengislækkun og verðbólga
blandast inn í barningstalið og
ávallt mcð þeim formerkjum að
allir tapi á þeim hremmingum. En
það eru alltaf einhverjir sem græða
á dýrtíð og eins því að krónunni sé
húrrað niður. Þeim þykir bara
óþarfi að hafa orð á því.
Fjárlaga- og viðskiptahalli í
Bandaríkjunum veldur falli dollar-
ans og það er einmitt verðlítill
dollar, sem eitt sinn var svo almátt-
ugur, sem leikur íslenskan fiskiðn-
að grátt þessa dagana. Krafan um
gengisfellingu er til komin vegna
þess hve fáar krónur eru í dollarn-
um sem er sá gjaldmiðill sem
borgað er fyrir fiskinn á þeim
mikilvæga Bandaríkjamarkaði.
Naum peningaráð fiskvinnslunnar
eru ekki heimatilbúin. Þau stafa af
óráðsíu í útlöndum.
Þetta vita þeir á Vestfjörðum og
eru raunsæir í sínum kjarasamn-
ingum.
Það breytir ekki hinu, að öll
umræða um kjaramál er í slíkri
ringulreið að illmögulegt er að
henda reiður á hvaða laun eru
greidd í aðskiljanlegum atvinnu-
greinum eða hvað verið er að fara
fram á að kaupið verði. VSÍ gefur
hiklaust út að laun hafi hækkað um
40% á síðasta ári og eru þar
viðhafðar einhverjar meðaltals-
kúnstir og getgátur um launaskrið.
Verkalýðsleiðtogar taka sér aldrei
í munn aðrar upphæðir en strípaða
lægstu taxta og ber þarna alltaf
mikið á milli.
Svo tala allir þrasararnir um
prósentuhækkanir án þess að geta
um hver sú upphæð er sem prósent-
an er reiknuð út frá. Drjúgan hluta
úr ári hverju standa samningar yfir
og eru þá allir fjölmiðlar fullir upp
með karp um prósentuna og yfir-
lýsingar um að málin séu á við-
kvæmu stigi. Hins vegar vita
launþegarnir og margir gjaldkerar
fyrirtæka aldrei um hvað þetta
prósentutal snýst fyrr en þeir fá
fyrstu launaumslögin eftir samn-
inga í hendur.
Þótt fæstir viti hvað Vestfjarða-
samningarnir fela í sér í raun og
veru eru margir til kallaðir að hafa
á þeim fast mótaðar skoðanir, með
eða móti. Suðurnesjamenn einir
viðurkenna að réttast sé að öðlast
skilning á hvað verið var að semja
um áður en þeir taka Vestfirðinga
sér til fyrirmyndar eða fordæma
gjörðir þeirra.
OÓ