Tíminn - 28.01.1988, Qupperneq 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 28. janúar 1988
FERÐALÖG

Tímamynd IGÞ
Þeir eru skegglausir þessir á barnum í Gíbraltar. En viskí hafa þeir til sölu.
Hreinar sálir
sungu að lokum
um aldanna skaut
Ronnie krímmi heldur upp á áramótin í Fuengirola. Borðdaman er með
fingraæfingar framan í blaðaljósmyndara. Sun
Costa del Sol 2. janúar 1988
Við Útsýnarfólk eyddum einum
degi á Gibraltar, þessum kletti við
mót Atlantshafs og Miðjarðarhafs,
sem Bretar hafa haldið frá árinu
1704. Með vissum hætti tengist Gi-
braltar sögninni um Atlantis eða
Nóaflóðið, hvort sem menn vilja
heldur. Þetta þrönga sund, sem
þarna skilur að Afríku og Evrópu
átti þá að hafa verið lokað svo
Afríka og Spánn voru tengd saman
af landi, sem skyndilega sökk í sæ
með ófyrirsjáanlegum afleiðingum
fyrir byggð á Miðjarðarhafssvæðinu,
þegar sjórinn flæddi inn. En veru-
leikinn og sagan eiga ekki alltaf
samleið, og menn hafa verið að leita
Atlantis alveg norður undir ísland,
komið hingað gamlir og gráskeggj-
aðir án þess að fara úr inniskónum
til að spyrjast fyrir um þetta horfna
land.
Fluttur heim í rommtunnu
Bretar tóku klettinn af hershöfð-
ingja frá Marokkó og er talið að
nafnið Gibraltar sé dregið af nafni
hans. Þessi klettur er þáttur af tilurð
breska heimsveldisins. Þarna bjó
Nelson lávarður og frá þessum kletti
hélt hann til Trafalgar til að berja á
Frökkum 1801. Hús hans í Gibraltar
er enn varðveitt, og þaðan var lík
hans flutt til Englands að orrustunni
við Trafalgar lokinni. Orðin: Eng-
land væntir þess að hver maður geri
skyldu st'na, eru höfð eftir honum og
voru lengi notuð síðan, enda vöktu
þau hvarvetna föðurlandsást og
hetjuhug meðal Breta. Það er tím-
anna tákn víðar en hjá Bretum, að
nú hlæja menn að svona orðum
nema helst í Bandaríkjunum og
Sovét. Og Bretar hafa raunar snúið
hvatningu Nelsons upp í gamansögu
af verðandi brúði, sem kvíðir brúð-
kaupsnóttinni og er að spyrja móður
sína hvað gerist eiginlega á slíkri
voðanótt. Þá á móðirin að svara:
Gerðu eins og ég: Lokaðu augunum
og hugsaðu um England. (Close
your eyes and think of England).
Lengra nær nú ekki sá gamli hetju-
hugur sem Nelson var að brýna fyrir
mönnum við Trafalgar. Bretar fluttu
lík hans í tunnu af rommi frá Gí-
braltar og heim til greftrunar. Nú
stendur stytta af honum á Trafalgar-
torgi í London og sýnist hann halda
heilu hendinni um ennið. Leiðsögu-
maður okkar hvað enga furðu þótt
timburmenn sæktu á sjóhetjuna eftir
að liggja langan sjóveg í romm-
tunnu.
Skegg og viskíhósti
Spánverjar hafa haft uppi nokkrar
kröfur um endurheimt á landi sínu
en Bretar vilja ekki laust láta og við
það situr. Ekki fer á milli mála að
Gíbraltar er breskt landsvæði. Kona
sem var með í hópnum og hafði
pólskt vegabréf með vísun á Spán
fékk ekki að fara með okkur í
gegnum hliðin. Nokkurt flatlendi er
norðanvert við klettinn, mest upp-
fylling, og þar og í norðurhlíðum er
byggingum komið fyrir.
Þarna búa um 35 þúsund manns
en af þeim fjölda eru 15 hundruð í
setuliðinu. Bærinn hefur nokkurn
spænskan svip og þar verður ekki
þverfótað fyrir Spánverjum í þröng-
um götum og enn mjórri stéttum.
Samt sést einstöku dæmigerðurEng-
lendingur með sitt efrivararskegg,
viskíhósta og langan trefil vafinn um
hálsinn. Á skrifstofutíma eru þetta
eflaust starfsmenn Maggíar
Thatcher. Hún hefur staðfest nýlega
að Bretar séu ekki á förum frá
Gíbraltar. Enginn skilur af hverju
verið er að kosta því til að hafa
herstöð þama. Á meðan Bretar
réðu Súesskurði og Möltu og áttu
mikið undir því að ráða siglingaleið-
um til olíuríkja og Austurlanda var
aðstaðan á Gíbraltar nauðsynleg frá
þeirra bæjardyrum séð. Gíbraltar
var hlekkur í þeirri keðju sem hélt
nauðsynlegri siglingaleið heimsveld-
is undir réttum yfirráðum. Nú er
þessi herstöð ekkert annað en sögu-
leg kergja, eins og svo margir aðrir
staðir, sem þjóðir telja sig þurfa að
halda dauðahaldi í löngu eftir að
hlutverkinu er lokið.
Búseta apa og stórstjarna
Annars hafa margir farið hér um
hlöðin. Fyrstir komu Fönekíumenn
og Grikkir. Áður hefur verið minnst
á norrræna menn samkvæmt upplýs-
ingum Heimskringlu. Grikkir komu
með kýpurtréð sem grær enn á
Spánarströnd. Rómverjar komu og
reistu varðturna sína á leiðinni til
Gíbraltar, og svo komu Márarnir og
Winnie situr bísperrtur á garðs-
veggnum, æðstur manna í hlíðum
Gíbraltar. Tímamynd IGÞ
gerðu sér títt um Gíbraltar allt fram
til 1704. Nú eru nýir höfðingjar á
ferð á þessari strönd. Konungur
Saudi-Arabíu á höll og bænahús í
Marbella. Og niður við ströndina
hafa Arabar (Márar) að nýju numið
land í byggingum, sem virðast hafa
verið fluttar í heilu lagi frá olíuríkj-
um. Hér t' grenndinni býr auk þess
frægðarfólk á borð við Sean
0‘Connery (James Bond) og Övu
Gardner, svo eitthvað sé talið. En
mesta staðfestu hafa þó aparnir á
Gíbraltar.
Fara með síðasta apanum
Það mun hafa verið hernaðarað-
allinn í Marokko sem flutti apana til
Gíbraltar á miðöldum. Síðan hafa
þeir verið eitt helsta einkennið á
staðnum, grábrúnir á lit og smávaxn-
ir, þjófgefnir og aðgangsharðir við
gesti geri þeir sér dælt við þá. Nú um
stundir eru apamir um sextíu að
tölu. Þeir skiptast í tvo hópa. Heldur
annar hópurinn sig upp undir efstu
brún klettsins, en hinn dvelur í miðri
hlíðogkynnistferðamönnum. Opin-
berlega heyra aparnir til setuliðinu á
staðnum. Fyrrum héldu þeir í flokk-
um niður í bæinn og stálu grænmeti
og ávöxtum svo kaupmönnum lá við
áföllum. Þá var sú krafa gerð til
setuliðsins, að það tæki að sér forsjá
þessara ómaga. Síðan ber setuliðið
kostnaðinn af fæðu þeirra og lætur
gefa þeim dag hvern upp í klettinn.
Verði aparnir veikir eru þeir fluttir í
FJÓRÐI HLUTI
hersjúkrahúsið, þar sem þeim er
hjúkrað eins og öðrum sjúklingum.
Það er engin furða þótt Bretar vilji
halda lífi í öpum sínum, af því líf
þeirra er orðið nátengt yfirráðum
Breta á Gíbraltar. Frú Thatcher
hefur lýst því yfir að Bretar fari ekki
frá Gíbraltar fyrr en síðasti apinn er
dauður. Þeir virðast eiga langt líf
fyrir höndum, og það var eins og
Winston Churchill hefði fundið á
sér, að apamir kæmu til með að
snúast á sveif með hinu gamla heims-
veldi. Hann varð mjög hrifinn af
þeim.
Nafni Churchills
Brattir og mjóir vegir liggja upp
höfðann, en með jarðgöngum og
verkfræðilegum kúnstum er hægt að
aka gestum hátt upp í klettinn, m.a.
til að skoða helli frá Cro-Mangon
tíma. Helli þessum hefur verið
breytt í hljómleikasal, sem er engin
furða því hljómburðurinn er eins og
í hundrað þúsund baðherbergjum.
Hins vegar minntu einstigin í hlíðum
klettsins frændkonu mína úr Suður-
Þing. á gamla veginn yfir Vaðla-
heiði, og er þó allt hér sýnu krappara
og brattara.
Winston Churchill kom til Gí-
braltar á stríðsárunum til að leggja á
ráðin um innrás Bandamanna í
Norður-Afríku. Reyndar segja
heimildir að áætlun um innrásina
hafi verið unnin' í þessu útvígi
Breta. Það fylgir sögu að við þetta
tækifæri hafi forsætisráðherrann
breski komist í kynni við apana og
áhugi hans á þeim hafi leitt til þess,
að þeir hafa verið hafðir í miklum
hávegum síðan. Þjóðverjar gerðu
miklar loftárásir á Gíbraltar, en
hella og gjarðgangakerfi var notað
jöfnum höndum fyrir sjúkrahús og
íverustaði. Mannfall varð því ekki
teljandi og aparnir kunnu að forða
sér. Skömmu eftir stríðið byrjuðu
rnenn að kalla foringja apanna í
neðri hópnum, þessum sem tekur
móti ferðamönnum, Winnie í höfuð-
ið á Churchill. Og þegar Útsýnar-
hópurinn kom vildi svo til að Winnie
var að spóka sig á steinvegg, næsta
svipmikill og hreppstjóralegur. Ein
af kellum hans var þar skammt
undan. Hann var heimaríkur eins og
svona höfðingjar eiga að vera og
sýndi á sér sjálfsagðar hliðar. Áður
en Danir lögðu helstu kaupgötu
sína, Strikið, undir sérstakar sýning-
ar í kynlífsbyltingunni miklu, létu
þeir nægja að fara í dýragarðinn og
standa hjá apagryfjunni. Svo út-
færðu þeir þetta með rúmstokks-
myndum, uns kaupmennskuvit
þeirra lagði Strikið undir það, sem
þeir kölluðu „Live show“ á hinni
móðurtungunni. Á íslandi kallar
einn borðfélagi minn í hádegi á
Hótel Borg sömu athafnir “númer“.
Nú brá Winnie á það ráð að sýna
stutt og laggott númer. Leiðsögu-
maður var þá einmitt að enda ræðu
sína um að þessi api héti í höfuð
Winstons Churchill, eins og forverar
hans í apahjörðinni allt frá stríðsár-
unum. Winnie vék sér á næsta stein-
garð og hvessti sjónir á viðstadda.
Svo brá hann við eins og upptendr-
aður af orðræðu leiðsögumanns og
fékk sér annað númer. Þá virtist
kella hans orðin leið á þessu brölti
og hundskammaði hann fyrir
mannalæti á almannafæri.
Feliz Ano Nuevo
Nú líður að áramótum, þegar
maður segir Feliz Ano Nuevo við
dyravörðinn í rauða frakkanum og
annað starfsfólk í Kastala heilagrar
Klöru. Hótelið stendur á klettahöfða
við sjóinn, sem heitir Punta del
Torremolinos. Hér hafa gestir notið
sólar yfir jólin og átt sitt jólafrí í
kyrrðum. Hér hefur verið hlustað á
útvarp frá London um fall dollarans
og fámenni í Betlehem vegna átaka
Palestínumanna, skip í logum á
Persaflóa og mannfall í Afganistan.
Heldur dökkur heimur það. En
þetta ástand í útvarpinu hefur verið
næsta fjarlægt íslendingum, sem
hafa verið að halda jól sín við
andvara frá bláu hafi. Auðvitað
kostar svona áreynslulaus ferð mikla
skipulagningu. Hún fer fram í skrif-
stofum Útsýnar í Reykjavík. Við
héldum upp á áramótin með gleð-
skap og söng. Þar var sungið: Nú
árið er liðið í aldanna skaut svo allt
væri líkt og heima.
Ronnie krimmi
En þeir voru fleiri aðkomu-
mennirnir sem héldu upp á áramót-
in. Breskir krimmar sungu: Hin
gömlu kynni gleymast ei, í útlegð frá
réttvísinni í Fuengirola nokkru vest-
ar á ströndinni. Þar stóð flótta-
krimminn Ronnie Knight fyrir ára-
mótaveislu og bauð til hennar öðrum
krimmum í útlegð ef þeir borguðu
57 pund í aðgangseyri. Ronnie er
sagður hafa stolið sjö milljónum
punda. Þrjátíu spænskir leynilög-
reglumenn munu hafa dreift sér
meðal veislugesta, sem flestir litu út
eins og þeir væru nýsloppnir frá Old
Bailey. Þeir voru að athuga hvort
Ronnie krimmi hagnaðist á veisl-
unni. Hefði hagnaðurinn numið einu
penný hefði Ronnie verið vísað frá
Spáni. Ekki vannst tími til að fylgjast
með úrslitum í því máli. Útsýnarfólk
hélt heim 3. janúar. Ensku blöðin
minntust ekkert á áramótaveislur
yfirleitt nema þessa sem Ronnie hélt
landflótta á Fuengirola. Eitt blaðið
var svo miður sín, að það nefndi
hina margrómuðu sólarströnd
„Costa del Crime". Fæstir virðast
hafa afþakkað að sitja krimmaboð-
ið, á meðan hreinar sálir sungu um
aldanna skaut og fóru að sofa.
IGÞ.