Tíminn - 26.05.1988, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur26. maí 1988
lllllllllllllllll TÓNLIST II!1!1' ■liillllllllllllHHHHIII!:"'- ■.i!!lllllllllllllll|l|lil^::. "!!!!l!lllllllllllllllli'|,i i.iiillillllllllllllll|l!ll:!!" ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .......... .:ii;illlllllllllllllll!!IIH'" ...........................................................................................................................................................................................................................■Illlllllllilllllllllll.....................................................................................IIIIIIIIIIIllllllllll
Þúsund verk íslenskra
65 höfunda. Þetta eru stór hljóm-
sveitarverk, kammerverk, einleiks-
verk, konsertar alls konar og svo
fleira og fleira. Tónskáldin sáu sér
hag í að koma verkum sínum til
okkar og nú er svo komið að við
þurfum ekki að ganga eftir að fá þau
lengur.
Miklu erfiðara er að fást við það
sem eldra er. Margt af því liggur á
Landsbókasafni eða þá á hjá Ríkis-
útvarpinu, en annað er dreift í
vörslu ekkna og annarra afkomenda
látinna tónskálda og við höfum
áhyggjur af því að víða muni fólk
ekki hafa skilning á að meta þetta og
halda til haga. Já, við óttumst að
Bergljót með eitt nýju tónverkanna sem gefin voru út á afmælinu. Þetta er aðeins byrjun á miklu meira að hennar sögn.
undantekningarlaust um miklar
tóngersemar að ræða, heldur er
þetta þáttur í menningarsögu okkar,
sem hefur verið vanræktur. Þáttur í
þessum erfiðleikum er sá að þar sem
útgáfa íslenskra tónverka var mjög
laus í böndunum á fyrri tíð, brást oft
að fylgt væri prentskilaskyldu gagn-
vart Landsbókasafni, svo ekki er á
vísan að róa þegar til safnsins er
leitað eftir hlutum sem við vitum að
hafa verið til. Einnig er ljóst að
mikill hluti íslenskrar tónlistar hefur
aldrei verið gefinn út, svo aldrei
hefur á skilaskyldu reynt.
þær kynningu á verkum þeirra og
verða til þess að þau verða oftar og
víðar leikin, sem aftur mun verða
þeim nokkur tekjulind. Enn er að
nefna útgáfu á verkum fyrir tónlist-
arskóla, sem mikil vöntun hefur
verið á. f byrjun kemur út hefti með
léttum píanólögum, sem hlotið hafa
nafnið „Á tíu fingrum um heiminn,“
en höfundur laganna er Elías
Davíðsson.
Þá er útgáfa hljómplatna með
íslenskum tónverkum mikilvægur
liður hjá okkur, en á sl. þrem árum
höfum við gefið út átta hljómplötur
Kynning erlendis
„Ég hef eins og ég áður sagði verið
framkvæmdastjóri hér í eitt og hálft
ár. Ég lauk prófi sem píanókennari
frá Tónlistaskólanum og kenndi eftir
það um tíma tónlist í skólum á
Snæfellsnesi. Þá hélt ég til Banda-
ríkjanna, þar sem ég tók masterspróf
sem tónlistarkennari og kenndi er
heim kom bæði við Tónlistarskólann
og Tónmenntaskólann og um tíma í
æfingadeild Kennaraháskólans og
vann að gerð tónlistarnámsefnisfyrir
Námsgagnastöfnún/ En' nú. hef 'ég
(Tímamynd: Gunnar)
í september í haust mun leiðin svo
liggja til Póllands á hátíðina „Var-
sjárhaust“, sem er einn öflugasti
kynningarvettvangur nútímatónlist-
ar nú. Þar munu fulltrúar heims-
sambands tónlistarmiðstöðva þinga.
Að Póllandshátíðinni lokinni er ætl-
unin að ég haldi til Svíþjóðar á
árlegan samstarfsfund norrænu tón-
Tistarmiðstöðvanna, en milli okkar
er mikil samvinna, og í desemberfer
ég til Bandaríkjanna. Boð sem þessi
eru mörg og þátttakan ræðst ein-
gpngu atþví Jtve miklu.Qkk.ur lekst
að.sinna.
hætt öllum kennslustörfum og sný
mér alfarið að þeim miklu verkefn-
um sem hér eru fyrir hendi. Framan
af þurfti ég að gera allt ein og ganga
í alls konar sérfræðingsstörf, ef svo
má segja. Jú, það var að vísu
uppörvandi að sjá að maður gat'
valdið þessu, en of mikið má af öllu
gera. Nú hef ég tvo aðstoðarmenn
og get komið verkefnum yfir á aðra
og um ieið helgað mig í meiri mæli
því sem mér helst þykir knýjandi.
Það er spennandi að vinna hér á
grundvelli breyttra og betri starfsað-
stæðna og við hyggjumst gera mikið
átak í að kynna íslenska tónlist
erlendis.
Nú í maí mun ég fara til Bremen,
þar sem haldin verður kynning á
norrænni tónlist á hátíð sem nefnist
„Pro Musica Nova“. Þar verður flutt
verk eftir Atla Heimi og tveimur
kvöldum verður varið f almennari
kynningu á hverju landi fyrir sig, þar
sem flutt verða brot úr óperum,
kvikmyndum og flytjendur og tón-
skáld tjá sig með ýmsum hætti.
Þessu öllu er svo ætlað að enda í
allsherjar fagnaði á götum úti. ís-
lensku tónlistinni mun verða mikill
gaumur gefinn þarna, þar sem hún
hefur ekki verið eins í forgrunni og
verk tónskálda frá hinum Norður-
löndunum til þessa og er ætlunin að
á blaðamannafundi sem haldinn
verður í tenglsum við hátíðina muni
gott tækifæri bjóðast okkar fólki. Þá
er ég að reyna að ná athygli v-þýskra
sjónvarpsmanna, sem auðvitað yrði
þýðingarmikið ef tækist.
Hugsjón íslenskra
tónskálda
Já, það voru islensk tónskáld sem
áttu frumkvæðið að því að koma
Tónverkamiðstöðinni á stofn og hún
var raunar rekin fyrir þeirra fé lengst
af. En það gekk auðvitað ekki - það
var eins og rithöfundar rækju Lands-
bókasafnið. En markmiðið var að
fjölfalda og veita upplýsingar um
íslensk tónverk. Áður var ekki um
neinn aðila að ræða sem hægt var að
vísa á og þegar beiðni kom til
tónskálda um afrit af verkum þeirra,
urðu þau jafnvel að vísa slíku frá sér
vegna mikils fjölföldunarkostnaðar
með þeirra tíma tækni. Úr þessu
reyndi Tónverkamiðstöðin að leysa
og segja má að fyrirtækið hafi lengi
verið til í kring um eina ljóritunar-
vél. En þetta bar árangur og brátt
fjölgaði verkum sem hægt var þar
með að benda á á einum samastað.
Nú áætlum við að hér séu saman-
komin um 1000 íslensk tónverk eftir
tónhöfunda söfnuð
á einn stað
í séríu. Þetta hefur verið unnt vegna
sérstaks velvilja Sinfóníuhljómsveit-
arinnar og Ríkisútvarps, sem gefið
hefur alla upptökuvinnu og flytj-
enda, sem tekið hafa smánarlega
lágt gjald fyrir sína vinnu. Þetta
vonum við að fari að breytast til
batnaðar. Nú er von á geisladisk
með Hamrahlíðarkómum undir
stjórn Þorgerðar Ingólfsdóttur og
hljómsveitarverk í flutningi S.í. und-
ir stjórn Petri Sakari. Verkin sem
þar verða flutt em eftir Jón Nordal,
Hafliða Hallgrímsson. Magnús
Blöndal Jóhannsson og Leif Þórar-
insson.
En útgáfa okkar spannar fleiri
svið, því í haust er von á íslenskri
tónlistarsögu eftir Göran Bergendal,
sem fjallar um íslenska tónlistarsögu
á þessari öld fram til ársins 1986. Þar
verður að finna umfjöllun um tón-
skáld og verk þeirra ásamt almennri
umfjöllun um stefnur og strauma.
Bók þessi mun innihalda mikið af
upplýsingum sem ekki hafa verið
aðgengilegar á einum stað til þessa.
Hún mun koma til með að hafa
mikið gildi fyrir leikmenn er fræðast
vilja um tónlistarlíf okkar á þessari
öld og þá sem vinna við hana dags
daglega."
- rætt viö Bergljótu Jónsdóttur, framkvæmdastjóra, á 20 ára
afmæli Tónverkamiðstöðvarinnar.
Tónverkamiðstöðin er nú 20 ára. Sjálfsagt kannast fáir við þetta
fyrirtæki, því það hefur ekki verið mikið inni í hinni daglegu umræðu
og algjörlega utan við hávaðasaman auglýsingaheim nútímans, enda
er þetta stofnun sem ekki er ætlað að skila arði í eiginlegum skilningi.
Þess merkari er sá arður sem vonir stofnendanna fyrir 20 árum stóðu
til að Tónverkamiðstöðin skilaði - sem var sá að halda til haga, gefa
út og kynna íslensk tónverk frá eldri sem nýrri tíð. Tónverkamiðstöð-
in hefur lengst af starfsævi sinni ekki átt upp á annað rekstrarfé að
hlaupa en hugsjón og sjóði aðstandenda sinna og velunnara, en nú
hefur sem betur fer birt talsvert upp. Miðstöðin hefur fengið ný og
rúmgóð húsakynni að Freyjugötu 1 og fengið þrjá starfsmenn í tvær
stöður. Það er Bergljót Jónsdóttir, píanóleikari, sem veitt hefur
henni forstöðu síðasta eitt og hálft áríð og til hennar leituðum við í
því skyni að fræðast um hvernig miðar.
Efling útgáfustarfs
Útgáfustarf hefur frá upphafi ver-
ið á dagskrá Tónverkamiðstöðvar-
innar, en það hefur því miður verið
afar slitrótt. í kring um 1970 voru þó
nokkur verk gefin út, en eftir það
varð hlé. Nú á 20 ára afmælinu hefur
okkur hins vegar tekist að gefa út sex
hefti með íslenskum kammer og
einleiksverkum, sem eru eftir Þorkel
Sigurbjörnsson, Atla Heimi, Jónas
Tómasson, Jón Nordal og Áskel
Másson og átta sálmforleikir eftir
Leif Þórarinsson, Gunnar Reyni
Sveinsson, Ragnar Björnsson, Jón
Nordal, Atla Heimi og Þorkel Sigur-
björnsson. Von er á fleiru innan
tíðar, enda vonum við að hér sé
aðeins um að ræða byrjun á miklu
og öflugu útgáfustarfi. Ekki hafa
tónskáldin fengið greiðslur fyrir
þessar útgáfur. Hins vegar auðvelda
„Já, ég er fyrsti framkvæmdastjór-
inn, sem Tónverkamiðstöðin hefur
haft tök á að ráða,“ segir Berljót.
„Áður hvíldi starfsemin mest á herð-
um einnar manneskju, Kristínar
Sveinbjörnsdóttur og stjórnarinnar
og allt var unnið meira og minna
launalaust. Þetta var, eins og við
höfum stundum sagt, rassvasafyrir-
tæki, sem var rekið sem slíkt, alveg
þar til gat kom á vasann! Þá var sýnt
að ekki þýddi annað en reyna það
sem aldrei hafði verið nægilega unn-
ið í - að fá opinbera aðila til að
styðja þetta starf. Og það reyndist
mögulegt. Bæði menntamála og
fjármálaráðuneytið hafa sýnt okkur
góðan skilning, en því miður er ekki
hægt að segja það sama um Reykja-
víkurborg til þessa. Vonandi verður
þar þó breyting á. Hið opinbera
leggur nú í fyrsta sinn meira til en
tónskáldin.
eitthvað muni týnast í vorhreingern-
ingum einn daginn og aldrei finnast
aftur. Það tekur mikinn tíma hjá
okkur að leita slíka hluti uppi og
reyna að bjarga þeim frá glötun.
Ekki svo að skilja að þarna sé