Tíminn - 29.06.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 29. júní 1988
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
Steingrímur G íslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Landsvirkjun lúti
ákvæðum bráðabirgðalaga
Erfiðlega virðist ætla að ganga að láta bráða-
birgðalög ríkisstjórnarinnar ná yfir opinber fyrir-
tæki. í lögunum er ákvæði um að hækkanir á
gjaldskrám opinberra fyrirtækja í eigu ríkisins séu
háðar samþykki ríkisstjórnar. Að því er Lands-
virkjun snertir virðist þetta ákvæði laganna eins-
konar ómark, og hefur verið leitað lögfræðiálits
því til stuðnings. Nú er ljóst að ríkið á 50% í
Landsvirkjun, en Reykjavíkurborg og Akureyrar-
bær hinn helminginn. Lað hlýtur að vera næsta
nákvæmt lögfræðilegt álit, sem kemst að þeirri
niðurstöðu að ákvæðið um samþykki ríkisstjórnar
nái ekki til Landsvirkjunar, þegar stjórn hennar
ákveður að hækka rafmagnsverð um 8% án þess
að spyrja kóng eða prest.
Að vísu stóð einn maður upp í stjórn Landsvirkj-
unar og lét bóka að hann væri andvígur því að
stjórnin tæki ákvörðun um hækkunina. Það var
Páll Pétursson, alþingismaður. Og síðan kom á
daginn á ríkisstjórnarfundi í gærmorgun, að skiln-
ingur Páls Péturssonar var réttur. Á ríkisstjórnar-
fundinum var staðfest, að með bráðabirgðalögun-
um hefði stjórnin átt við Landsvirkjun eins og
aðrar opinberar stofnanir. Það tókst því í þetta
sinn að feðra Landsvirkjun, þótt svo horfði í bili,
sem meirihluti stjórnar hennar ætlaði að taka sér
sjálfsstjórn í þessu máli.
Þannig vildi til við ákvörðun meirihluta stjórnar
Landsvirkjunar um verðhækkunina, að iðnaðar-
ráðherra var kunnugt um ákvörðunina án þess að
hann sæi á henni agnúa, eða gerði athugsemdir við
hana. Einnig situr núverandi menntamálaráðherra
í stjórn virkjunarinnar. Hann virðist ekki hafa gert
neinar athugasemdir, a.m.k. var ekki um neina
bókun að ræða eins og hjá Páli Péturssyni. Það
munu hafa verið þeir Steingrímur Hermannsson
og Jón Baldvin Hannibalsson, sem tóku af skarið
um að bráðabigðalögin næðu einnig yfir Lands-
virkjun, og verður því varla á móti mælt.
Bráðabirgðalögin voru sett til að hindra óhefta
launa- og verðþenslu á tíma þegar alls þarf við til
að halda aftur að verðbólgu. Þegar um 50%
eignarhlut er að ræða stoðar lítt að leita lögfræði-
legs álits um að Landsvirkjun sé heimilt upp á eigin
spýtur að ákvarða verðhækkanir. Málin ganga
einfaldlega ekki þannig fyrir sig. Þau gera það ekki
þótt tveir þeirra ráðherra, sem að samþykkt
bráðabirgðalaganna stóðu hafi látið lögfræðiálitið
villa sér sýn. Það er svo dæmi um hvar styrkurinn
liggur, að ríkisstjórnin skuli hafa samþykkt á fundi
sínum að ákvæði bráðabirgðalaga um opinberar
stofnanir skuli að sjálfsögðu ná yfir Landsvirkjun.
Tilraun meirihluta stjórnar Landsvirkjunar til að
afneita eignarhlut og afskiptum ríkisins af verðlags-
málum hefur verið hrundið.
GARRI l!!ill

Mynd aldarinnar
Forsetakosningamar hlutu að
eignast eftirmála, eins og aiiar
aivörakosningar. Ekki er þessi
eftirmáli þó á þann veg, að upp-
hefjist langvarandi þras um stjórn-
armyndun, eins og venjan er, enda
kemur forsetaembættið hvergi
nærrí slíkum athöfnum nema til að
raða forystumönnum flokka upp í
mjólkurbúðabiðröð, svo að hver
og einn fái að reyna stjórnarmynd-
un svona í fyrstu umferð. Eftirmál-
inn varð hins vegar stórkostleg
mynd, tekin af Ara Jóhannessyni á
Þjóðviljanum, sem blaðið birtir á
forsíðu í gær. Þar er kosningastjóri
Vigdísar Finnbogadóttur, frú
Svanhildur Halldórsdóttir, að klípa
í nefið á forsetanum. Ekki skal hér
sagt að frúin hafi barist harðrí
baráttu í tvennum kosningum til að
fá loks tækifærí til að ná taki á nefi
forsetans, en svo mikið er víst að
vel barðist frúin fyrir frambjóð-
anda sinn í fyrri kosningunum, og
í þetta sinn, þegar þjóðin var
reiðubúin að hylla forsetann með
94% greiddra atkvæða stóð frúin í
slíkri kosningabaráttu, að hún
kvaðst ekki hafa sofið í 24 tíma.
Hyllingin fór engu að síður fram,
og mótframbjóðandi fékk yfir 5%
greiddra atkvæða, en hafði verið
spáð 3% í skoðanakönnunum eða
minna.
Einsdæmi
og frægðarverk
Uppákoman á forsíðú Þjóðvilj-
ans verður með réttu að kallast
mynd aldarinnar. Aldrei í saman-
lagðri sögu Vesturlanda og þótt
víðar væri leitað hefur vitnast að
hægt værí að klípa þjóðhöfðingja í
nefið. Verið getur að slíkar barna-
gælur hafi átt sér stað þegar verð-
andi þjóðhöfðingjar voru í æsku,
en þá hefur ekki borið mikið á því.
Og að ná slíkum atburði á mynd er
einsdæmi. Að birta slíka mynd er
líka einsdæmi. Aldrei hefur slíkt
frægðarverk verið unnið á íslandi,
og óefað hefur þá hjá heimsmeta-
bók Guinness ekki látið sig dreyma
um möguleikann. Eina myndin,
sem nokkurt umtal fékk á Vestur-
löndum á sinni tíð var myndin af
George Brown, utanríkisráðherra
Breta, þegarhann steig danssporið
fræga með nefið á milli brjóstanna
á fjallmyndarlegri blondínu.
Myndatökur eru til þess að gera
nýjar af nálinni. Þær voru að
hefjast um það leyti sem menn
leituðj að upptökum Nílar. Þær
hafa þróast síðan í að verða hið allt
sjáandi auga. Um myndavélina er
hægt að segja, að með tilkomu
hennar máttu „fuglene fara at vare
sig“, eins og þekktum konsúl varð
að orði.
Hann þarf að krossa
Til að fullkomna það verk, sem
Ari Jóhannesson Ijósmyndari
Þjóðviljans, hóf á forsetasetrinu á
Bessastöðum á kosninganótt, er
aðeins eftir að sæma hann Fálka-
orðunni. Hún er veitt ríflega um
þessar mundir, og slíkur „konung-
legur hirðljósmyndari“ á heiðurs-
merki skilið fyrir það afrek að ná
einstæöustu mynd af kosningasigri
sem um gctur. Það er ekki á
hverjum degi sem slíkt afrek vinnst
í sigursjúku landi.
Við íslendingar megum glaðir
una við okkar hlut að loknum
þessum kosningum. Enn kátari
hljótum við að verða, þegar við
sjáum hvað stuðningslið forsetans
er hehnilislegt í athöfnum sínum á
Bessastöðum. Yfirleitt eru em-
bætti þjóðhöfðingja heldur stíf í
meðförum. Menn eru kallaðir til
við meiriháttar athafnir. Ákveðnar
reglur gilda um borðhald og fram-
komu alla. Alþýðlegir þjóðhöfð-
ingjar gerast nú fleiri með hverju
árinu sem líður, en mitt í öllu
tilstandinu, þegar borðsiðir og
prósessíur eru þandar til hins ýtr-
asta verður að segjast eins og er,
að „allt verður með öðrum róm“,
þegar vitað er að þar fer þjóðhöfð-
ingi sem hefur verið klipinn í nefið.
Garri
VÍTTOG BREITT

„Upplausn og ringulreið“
Þorsteinn Pálsson, forsætisráð-
herra, sagði í sjónvarpsfréttum s.l.
föstudagskvöld, að í ríki því senr
hann stjórnar ríki upplausn og
ringulreið. Var hann eitthvað að
svara upp á tíðar gengisfellingar og
háværar kröfur um meira af sama..
Ekki þótti ástæða til að spyrja
ráðherrann nánar um þá einkunn
sem hann gaf stjórnarfari sínu.
Upplausnin og ringulreiðin er
víða einkennandi i þjóðlífinu en
fátt hefur komið eins á óvart og
þegar upp kernur allt í einu að
Landsvirkjun er orðin munaðar-
laus. Stjórn þess mikla og skulduga
fyrirtækis hefur komist að þeirri
niðurstöðu að það sé ekki ríkisfyr-
irtæki, en eigi sig sjálft og geti
Landsvirkjun gert það sem henni
sýnist og stjórn hennar samþykkir.
Ef þurfa þykir getur stjómin
sjálfsagt samþykkt að hún hafi
kosið sig sjálf, eða að minnsta kosti
að enginn annar aðili hafi vald til
að mynda Landsvirkjunarstjóm,
eða svoleiðis.
Ráðherrar bæði með
og á móti
Landsvirkjun þarf að eigin áliti
ekki að fara að lögum, að minnsta
kosti ekki bráðabirgðalögum. í
trausti þess ætlar Landsvirkjun að
hækka rafmagnstaxtann, þótt ríkis-
stjómin hafi gefið út lög um að
fyrirtæki í eigu ríkisins megi ekki
hækka gjaldskrár sínar.
Þessi upplausn og ringulreið
brennur heitast á Sjálfstæðismönn-
um og sér í lagi þeim sem sitja
jöfnum höndum í ríkisstjórn og
hafa ítök í stjóm Landsvirkjunar.
Birgir ísleifur stendur bæði að
bráðabirgðalögum ríkisstjórnar-
innar og gjaldskrárhækkun Lands-
virkjunar, því hann situr bæði í
ríkisstjórn og stjórn munaðarleys-
ingjans. Hann hlýtur einnig að
leggja blessun sína yfir þá lagatúlk-
un að raforkufyrirtækið sé ekki
ríkisrekið.
Þá hefur Friðrik iðnaðarráð-
herra lagt blessun sína yfir gjald-
skrárhækkun Landsvirkjunarþvert
ofan í ákvæði bráðabirgðalaganna
um að ríkisstjómin veiti ekki slíka
blessun.
Ekki hlustað á rugl
Það er ekki nema von að for-
sætisráðherra lýsi yfir að upplausn
og ringulreið ríki. Ráðherrar úr
hans eigin flokki samþykkja bráða-
birgðalög í ríkisstjórn og sam-
þykkja svo annars staðar að þau
lög skuli að engu höfð og er það
gert í skjóli þess að fyrirtækin sem
lögin eiga að ná til eru úrskurðuð
utan opinbers rekstrar. En vera má
að það sé aðeins einhver misskiln-
ingur að Landsvirkjun sé í eigu
ríkisins og sveitarfélaga sem reka
rafveitur, sem vænta má að enginn
viti hver hefur eignarhald á.
Svona ringulreið er vel til þess
fallin að rugla hvaða forsætisráð-
herra sem er svo í ríminu, að hann
fari að lýsa því yfir opinberlega, að
upplausn einkenni stjómarfarið í
ríki hans.
En það getur forsætisráðherra
alltaf huggað sig við að ein er sú
ríkisstofnun sem ekki hefur orðið
upplausn og verðbólguhugsunar-
hætti að bráð. Það er Þjóðhags-
stofnun.
Hún heldur fast við sína verð-
bólguspá, 22% yfir árið og hiustar
ekki á rugl.
Aðrar opinberar stofnanir kepp-
ast við að hækka allt hjá sér til að
verða ekki undir verðbólgubylgj-
unni, sem allir sjá nema Þjóðhags-
stofnun. Ríkisbankarnir hækka'
vexti og allar gjaldskrár era á
hraðri uppleið og auðvitað rífur
allt þetta verðbólguna upp en fyrir-
tæki þjóðarinnar þurfa aldrei að
hugsa um þjóðarhag, helduraðeins
að bjarga eigin skinni hvernig sem
allt annað veltist.
Upplausnin og ringulreiðin mun
ekki ná til Þjóðhagsstofnunar fyrr
en ef einhvern tíma vildi svo undar-
lega til að hún birti rétta þjáðhags-
spá. Þá geta líka ríkisreknu mun-
aðarleysingjarnir farið að biðja
guð að hjálpa sér. OÓ