Tíminn - 30.08.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn.
Þriöjudagur 30. ágúst 1988 •
Tjmirin
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Útvarpslög endurskoðuð
Ástæða er til að fagna því að Ríkisútvarpið heldur
ótvírætt stöðu sinni sem aðalútvarp landsmanna. Þótt
slakað hafi verið á hinum gamla einkarétti Ríkisút-
varpsins, þá er það kjami útvarpslaga að Ríkisútvarp-
ið sé öflugt og út frá því gengið að það sé landsútvarp,
útvarp allrar þjóðarinnar, sem leggur áherslu á
fjölþætta og menningarlega dagskrá.
Núverandi útvarpslög voru samþykkt vorið 1985 og
tóku gildi 1. janúar 1986. Lögin hafa afmarkaðan
gildistíma, því að í þeim er ákvæði sem segir að þau
skuli endurskoðuð innan þriggja ára frá setningu
þeirra. Endurskoðunartími laganna er því upp
runninn. Er naumast að efa að ráðherra mun leggja
fyrir næsta Alþingi frumvarp að nýjum eða endur-
skoðuðum útvarpslögum.
Ákvæðið um endurskoðun útvarpslaga er mikil-
vægt. Þegar ráðist var í að breyta útvarpslögum í þá
veru að takmarka einkarétt Ríkisútvarpsins, þá var
litið á það sem tilraunastarfsemi. Þessi tilraun hefur
nú varað fast að þremur árum og tímabært að Alþingi
fái tækifæri til þess að meta, hvernig sú tilraun hefur
gefist.
Það er auðvitað ljóst að útvarps- og sjónvarpsstarf-
semi utan Ríkissútvarpsins hefur sprottið upp á
grundvelli laganna og er orðin all umfangsmikil.
Endurskoðun útvarpslaga getur ekki fallið í þann
farveg að taka upp að nýju einkarétt Ríkisútvarpsins.
En þótt slíku sé haldið fram þá felur það ekki í sér
sérstaka viðurkenningu á því að vel hafi tekist til í
rekstri nýju útvarpsstöðvanna. Það sem segja má þeim
til hróss er það að þær hafa ekki orðið pólitískar á
þann hátt sem ýmsir óttuðust fyrirfram. Hins vegar
verður ekki hjá því komist að gagnrýna menningarvið-
horf og dagskrárstefnu nýju útvarpsstöðvanna.
Því fer t.d. fjarri að útvarpsefni í landinu hafi orðið
þeim mun fjölbreyttara sem útvarpsstöðvum hefur
fjölgað. Þvert á móti er dagskrárefni nýju útvarps-
stöðvanna einhæft og í höfuðatriðum eins á flestum
stöðvunum. Afþreyingarefni poppheimsins er í algeru
fyrirrúmi.
Eitt af stefnumarkandi ákvæðum útvarpslaga er að
útvarpsstöðvar skuli stuðla að almennri menningar-
þróun og efla íslenska tungu. Segja verður sem er að
nýju útvarpsstöðvarnar hafa fæstar uppfyllt þetta
skilyrði. Þar með hafa þær í raun og veru brotið þann
trúnað sem löggjafinn hefur sýnt þeim, nema það eigi
eftir að sannast að lögin setji þarna skilyrði sem ekki
sé hægt að framfylgja. Löggjafinn mátti vita það
fyrirfram að það er ekki auðvelt að beita viðurlögum,
þótt útvarpsstöðvar misbjóði menningarstefnu út-
varpslaganna.
Það verður eitt meginumræðuefnið við endurskoð-
un útvarpslaga, hvernig útvarpsstöðvar hafi framfylgt
menningarmarkmiðum laganna og hvort þær hafi
stuðlað að því að efla íslenska tungu. Þá verður m.a.
unnt að bera saman dagskrárstefnu Ríkisútvarpsins og
nýj u útvarpsstöðvanna og átta sig á muninum. Ríkisút-
varpið er að vísu ekki hafið yfir gagnrýni, hvorki um
dagskrárstefnu sína né fjármál og stjórnun, en augljóst
er að Ríkisútvarpið stenst ekki einasta samanburð við
nýju stöðvarnar, heldur er þeim fremra í öllu svo sem
vænta mátti. Löggjafi, stjórnendur og starfsfólk verða
að leggja sig fram um að Ríkisútvarpið haldi stöðu
sinni sem þjóðleg og lýðræðisleg menningarstofnun.
llliillllllllllllllllllllill GARRI
Olympíuhrotur í september
Landsfeðurnir keppast þessa
dagana við að uppfræða fáfróða
lóna og Siggur islensks verðbólgins
þjóðfélags um að allir verði nú að
taka á sig svo og svo miklar byrðar
til þess kveða niður verðbólgu-
draug og aðrar efnahagsvofur. All-
ir verða að leggja sín þungu lóð á
vogarskálir ef það mætti verða til
þess að ná þessum svokaUaða
„baUans“ í þjóðarbúskapnum.
„Klípa verður af kaupinu og draga
úr þenslu“, er alþekktur frasi
valdsmanna. Og fólkið trúir sem
aldrei fyrr, menn færa fram fórnir
til þess að samviskubitið kvelji
ekki og píni. AUir verða að hjálpast
að. Þjóðarsátt.
Menn kasta frá sér óteljandi
krónum i stríðssjóð til ötullar bar-
áttu við verðbólgudruuginn. En
ekkert skeður. AlUr verða fúlir og
hrópa vígorð. Svik og prettir, ald-
rei skai tekið þátt í slíkum leik
aftur.
Enn eina ferðina standa menn
frammi fyrir mikium efnahags-
þrengingum. Það þarf að sannfæra
landslýð um að færa fram stórar
fórnir og helst stærri en nokkru
sinni. „Þetta verður erfitt,“ segir
Þorsteinn ábúðarmikiU á skyrtunni
fyrir framan Fangahúsið í Lækjar-
götu. Ogglaust hafa nokkur prós-
ent landsmanna samúð með for-
sætisráðherra og gefa glaðir sínar
krónur i þrotasjóðinn. Meirihluta-
prósentin setja hinsvegar hncfa í
borð og öskra vígorð: „Upp risi
þjóðlíP' og „Fram, fram fylking,
forðum okkur háska frá!“
Það viU stjórvöldum til happs í
þetta skiptið að einmitt þegar
þunga efnahagshöggið mun dynja
á Jónum og Siggum þessa lands,
sitja þau í makindum heima í stofu,
glápandi á beinar sjónvarpssend-
ingar frá Ólympíuleikunum í Seo-
ul. Öllum áhyggjum og verðbólgn-
um fóbíum er ýtt til hiiðar um
stund á meðan fylgst er með ólymp-
íu- og heimsmetunum falla í hinum
ólíklegustu greinum í austurvegi.
Þetta væri kannski eklci í frásög-
ur færandi nema fyrir það að
landsmenn verða að gera sér að
góðu að fylgjast með öllum
VÍTTOG BREI'
ósköpunum, sem á ganga í Seoul,
að næturlagi. Þetta þýðir auðvitað,
eins og réttilega er bent á í úttekt
Tímans á málinu sl. föstudag, að
íslenska þjóðlífinu þarf að snúa á
hvolf í hálfan mánuð.
Það er deginum Ijósara að
áhugamenn um hinar og þessar
íþróttagreinar sitja stíft við skjáinn
þegar goðin birtast. Gildir þá engu
hvort klukkan er 12 á miðnætti eða
6 um morgun. Vinna í þágu þjóðar-
búsins verður að víkja á meðan.
Og mæti menn til vinnu er auð vitað
ekkert nema sjálfsagt að koma
fyrir sérstöku hrotuherbergi á
hverjum vinnustað. Þessu ættu
menn að huga að í tíma. Það er að
minnsta kosti betra að ieyfa mönn-
um að sofa í þartilútbúnum her-
bergjum á vinnustöðum, eftir erfiði
undangenginnar nætur, en að verk-
smiðjufólkið sofni fram á súkkul-
aðifæriböndin, ráðuneytismenn
velti út af í námunda við niður-
skurðarhnífinn eða bændur berist
steinsofandi með rafmagnsdrífnum
flórsköfunum niður i haughúsin.
Verkalýðshreyfingunni hefur
augljóslega yfirsést hrapallega í
síðustu kjarasamningum, því að
það þarf vitanlega engan sérfræð-
ing til þess að sjá það að verkafólk
kemur aldrci til með að ná 8 tíma
svefni í þann hálfa niánuð sem hinn
forni gríski ólympíuandi ræður
ríkjum austur í Seoul. En það er of
seint að iðrast.
Þessi ósköp hafa á sér margar
hliðar. Alkunna er að lyfjaát ís-
lendinga á sér akkúrat engin
takmörk. Sama gildir hvaða pillu-
tegund á í hlut. Nú kann lyfjaát
landans að breytast í hálfan
mánuð. í stað svefnpilla verða
menn sér alveg örugglega út um
eins örvandi lyf og frekast er unnt.
Gamli góði brennsinn verður auð-
vitað á vísum stað, Jóni Baldvin og
Höskuldi ÁTVR-kóngi til óbland-
innar ánægju. Og það skyldi nú
aldrei vera að meira að segja
Hjálparsveit skáta geti grætt á
öllum látunum. Ef við gefum okkur
það að Bogdan og handboltadreng-
ir aUra landsmanna lúberji Svía,
Júkka, Alsírbúa, Kana og ekki síst
geislavirka Rússa, er „næsta víst“,
eins og Bjarni Fel kemst svo
skemmtilega að orði, að opna verði
flugeldasölu í september.
En ekki má gleyma skuggahUð-
um Seoul-leikanna. Vegna sjón-
varpsgláps eiginmannanna Uggja
eiginkonurnar iUa haldnar og yfír-
gefnar í hjónarúmum víðsvegar
um land. Skilnuðum kann að
ijölga, rifríldi verða tíðari, heimiUn
í upplausn.
En aUt verður þetta Ól-umstang
til þess að létta undir með stjóm-
völdum í að sannfæra alþýðuna um
að láta af háværam kröfum. Menn
mega ekki vera að því að mótmæla.
Sjónvarpið heltekur menn á nótt-
unni, en svefninn á daginn. Garri
Nauðsyn eða nýjungagirni?
Allt er á hverfanda hveli í henni
verslun og tískustraumar umbylta
klæðnaði, hugmyndafræði, skóla-
kerfum og guð einn má vita hvaða
mannanna verk og hugsun er ekki
háð síhverfulli tísku.
Einróma samþykkt landsfundar
Þroskahjálpar og Öryrkjabanda-
lagins um gjörbyltingu á vistun á
stofnunum, er ein af þessum tísku-
bylgjum sem ríða yfir jafnvel án
þess að neinn viti um upptökin. Nú
er það allt í einu orðið eitt höfuð-
hagsmunamál fatlaðra að vistast á
mörgum og smáum stofnunum,
eða sambýlum, en ekki á stórum
stofnunum. Því á að leggja niður
þrjár stærstu stofnanirnar sem
þroskaheftir eru nú á og þeim
dreift á smærri sambýli.
Þær stofnanir sem nú er lagt til
að verði lagðar niður eru í raun
enn í uppbyggingu. Ekki er ýkja
langt síðan að fram fór vel heppnuð
söfnun til að reisa íþróttahús í
Sólheimum í Grímsnesi og margs
konar framfarir eiga sér þar stað.
Sundlaugar og starfsmannabústað-
ir og fleira og fleira eru við vistun-
arstofnanirnar og er margt af því
tiltölulega nýtt af nálinni.
Skólinn á eyðimörkinni
Þessi snöggu sinnaskipti vel
meinandi félaga, sem vilja fötluð-
um allt hið besta, minna óneitan-
lega á allt það glapræði sem varð
til þess að Krísuvíkurbyggingin
mikla var reist að frumkvæði félaga
sem snéru við blaðinu í vistunar-
málum þegar það mikla hús var
fullgert á sandauðninni, og sömu
aðilar sem jörmuðu út fjármagn í
þá hít, lögðu blátt bann við að
unglingar yrðu sendir þangað,
vegna þess að upp voru komnar
nýjar hugmyndir um að ekki væri
boðlegt nokkrum unglingi að
stunda nám í byggingunni á Krísu-
víkureyðimörk. Hins vegar eru
einhver félög nú að reyna að fá
umráð yfir byggingunni til að senda
einhvers konar öðruvísi unglinga
þangað til uppbyggingar. Það er
greinilega háð einhvers konar ríkj-
andi tísku hverju sinni hvort Krísu-
víkurhöllin er talin brúkleg eða
fordæmd af þeim sem stofna til
félaga, sem hafa að markmiði að
styrkja stofnanir sem vista þá sem
minna mega sín í lífsbaráttunni og
koma þeim til nokkurs þroska.
Aðskilnaður kynslóðanna
Ef vistunarmál lamaðra og
þroskaheftra hafa verið á slíkum
villigötum undanfarin ár og áratugi,
að þar þurfi að byggja allt upp að
nýju með allt öðru sniði en til þessa
hefur tíðkast, má spyrja hvort ekki
er verið að gera reginskyssur á
sumum öðrum sviðum vistunar-
mála.
íbúðir fyrir aldraða er mikið mál
í dag. Um allt land er verið að reisa
slíkar íbúðir og á höfuðborgarsvæð-
inu eru mörg stórhýsi fyrir aldraða í
byggingu eða hverfi smáhýsa. Og
miklar framkvæmdir eru fyrirhugað-
ar til að koma enn fleira fullorðnu
fólki í húsaskjól.
Kvaðir eru á húsum fyrir aldraða,
svo sem að þar mega engir búa
nema hafa náð vissum aldri og
sveitarfélög eru skyld til að leggja fé
í svokallaða þjónustukjama, en
mikið er upp úr því lagt að fólk sé
orðið örvasa við 65 ára aldur og
leggist sjálfkrafa í kör þegar það
flytur út úr þjóðfélaginu og inn í alla
þjónustuna í samfélagi aldraðra.
Ekki kæmi á óvart þótt þetta
tískufyrirbæri, íbúðir og helst heil
bæjarhverfi fyrir aldraða, teljist óal-
andi og óferjandi einn góðan veður-
dag og að aðskilnaðarstefna kyn-
slóðanna heyri sögunni til, sem og
þjónustukjamar sveitarfélaganna í
fýrrum gamalmennablokkum.
Hluti af velferðarþjóðfélaginu eru
margar og mismunandi öflugar
stofnanir fyrir þá sem af heilusfars-
ástæðum eða einhvers konar heft-
ingu þurfa á umönnun að halda. Þær
stofnanir verður að reka af viti og
hagsýni og umfram allt með velfam-
að jjeirra sem þangað vistast að
leiðarljósi.
Vel má gera breytingar á velferð-
arkerfinu og aðlaga það nýjum sið-
um og hugmyndum. En ekki ætti að
hrapa þar að neinum stórbreyting-
um aðeins vegna þess að einhver ný
tískubylgja ríður yfir.
OÓ