Tíminn - 23.09.1988, Síða 9

Föstudagur 23. september 1988
Tíminn 9
iiiimii
VETTVANGUR
ÍliillllMilii
llllflliilllllíl
Jón Kristjánsson alþingismaöur:
Persónulegur eða póli-
tískur ágreiningur
Sjálfstæðisflokkurinn hélt fund í minningu stjórnarsam-
starfsins miðvikudaginn 21. september í Súlnasal Hótel
Sögu. Tilgangur fundarins var að safna liðinu saman og
blása í herlúðra.
Það er greinilegt á fréttum af þessum fundi, að allt kapp
hefur verið Iagt á að Iáta líta svo út að ágreiningurinn í
stjórnarsamstarfinu hafi verið persónulegur, ekki pólitísk-
ur, og Steingrímur Hermannsson hafi verið óþokkinn í
þessu samstarfi, en Þorsteinn Pálsson hinn góði drengur.
Pað er ekki stórmannlegt og út í
hött að ræða þær deilur sem voru í
ríkisstjórninni á þessum nótum.
Fundurinn er reyndar ekki svara
verður hvað þetta snertir, því sann-
leikur málsins er sá að sennilega
hefur sjaldan slitnað upp úr ríkis-
stjórnarsamstarfi af eins ljósum
hugmyndafræðilegum ágreiningi
eins og þessu. Hins vegar vilja
sjálfstæðismenn breiða yfir þessa
staðreynd, og lái ég þeim það ekki.
Hvað bar á milli
Það er eðlilegt að menn spyrji,
Moldviðriö um Stein-
grím Hermannsson er
þáttur í þessari við-
leitni. Sjálfstæðismenn
eru að gefa upp bolt-
ann fyrir meira pers-
ónulegt skítkast en
verið hefur í áratugi í
stjórnmálum.
hvað bar á milli stjórnarflokkanna
áður en Þorsteinn kom með hina
dæmalausu tillögu um matarskatt-
inn, sem varð til þess að upp úr
sauð í samstarfinu. Sannleikurinn
var sá að mikið bar á milli. í stuttu
máli það að Sjálfstæðisflokkurinn
var ekki reiðubúinn að lækka fjár-
magnskostnað, samfara frystingu
launa, nema með almennum yfir-
lýsingum um að það ætti að gerast
í kjölfarið. Sama gilti um verð-
stöðvun. Þar voru aðeins inni al-
mennar yfirlýsingar um strangt
aðhald, en þær yfirlýsingar eru
gamalkunnar.
Það er ekki lengra síðan en í
maí, að þingflokkur framsóknar-
manna samþykkti tillögur í efna-
hagsmálum sem innihéldu gengis-
fellingu og launastöðvun, ásamt
almennum yfirlýsingum um verð-
lagsmál og stjórn peningamála.
Þessi plögg höfðu ekkert hald þeg-
ar til kastanna kom. Alls ófært var
að endurtaka slíkt.
Ekkert samkomulag var um með
hverjum hætti skyldi ráðast gegn
þenslunni svo um munaði, og rétta
hlut landsbyggðarinnar. Þetta var
eitt lykilatriðið sem bar á milli.
Fyrirstaðan bilaði
Sannleikurinn er sá að við Fram-
sóknarmenn höfum gengið í stjórn-
arsamstarfi með sjálfstæðismönn-
um í þeirri trú að þar færyi menn
sem vildu veg undirstöðuatvinnu-
veganna mikinn. Við trúðum því
lengi vel að forustumenn flpkksins
og þingflokkur hans gætu haldið
niðri þeim ójafnaðarmönnum í
bakvarðarsveit sinni, sem vill
stjórna eftirleiðum frjálshyggjunn-
ar og frumskógalögmálsins, kalla
kreppu yfir þjóðina sem sjálfkrafa
Það er ekki stórmann-
legt og út í hött að
ræða þær deilur sem
voru í ríkisstjórninni á
þessum nótum. Fund-
urinn er reyndar ekki
svara verður hvað
þettasnertir, því sann-
leikur málsins er sá að
sennilega hefur sjald-
an slitnað upp úr ríkis-
stjórnarsamstarfi af
eins Ijósum hug-
myndafræðilegum
ágreiningi eins og
þessu. Hins vegar
vilja sjálfstæðismenn
breiða yfir þessa stað-
reynd, og lái ég þeim
það ekki.
leiddi til samruna fyrirtækja og
breyttrar eignaskiptingar í þjóðfé-
laginu. Aðalvopnin í þessu tafli var
takmarkalaust frelsi í vaxta og
verðlagsmálum, meðan genginu
var haldið föstu við lækkandi gengi
dollars, sem er okkar aðalgjald-
miðill í útflutningsviðskiptum, og
lækkandi verðlags.
Það var dagljóst nú á síðustu
vikum að þessi fyrirstaða gegn
frjálshyggjunni hafði bilað, og þar
með var Ijóst að við framsóknar-
menn gátum ekki borið ábyrgð á
ástandinu nema hafa algjörlega
handfastar aðgerðir í þessum mála-
flokkum í stað yfirlýsinga. Kreppu-
kenningunni um að gera ekki neitt
óx stöðugt fiskur um hrygg.
Heimskulegt tiltæki
Þessi málefnaágreiningur
skyggði á allt annað á síðustu
dögum þessarar ríkisstjórnar, þótt
sjálfstæðismenn vilji nú tala um
annað. Þeir vilja fela þennan
ágreining, og reyna að telja sínum
mönnum út á landsbyggðinni trú
um það að þeir hafi verið til í
róttækar aðgerðir útflutningsat-
vinnuvegunum og landsbyggðinni
til styrktar. Moldviðrið um Stein-
grím Hermannsson er þáttur í
þessari viðleitni. Sjálfstæðismenn
eru að gefa upp boltann fyrir meira
persónulegt skítkast en verið hefur
í áratugi í stjórnmálum. Slíkt er
afar heimskulegt tiltæki og allra
síst greiði við Þorstein Pálsson. Ég
hef ekki tekið þátt í slíku, og ætla
mér ekki að gera það, en ég mun
ekki setja mig úr færi að benda á
hina mismunandi hugmyndafræði
sem bak við ágreining flokkanna
liggur.
Ekkert samkomulag
var um með hverjum
hætti skyldi ráðast
gegn þenslunni svo um
munaði, og rétta hlut
landsbyggðarinnar.
Þettavareittlykilatriðið
sem bar á milli.
Austfirðingar hafa mikinn áhuga
á jarðgöngum, sem vonlegt er, og
hafa skrifað um þau margar grein-
ar. í þeim efnum hafa Seyðfirðing-
ar verið drýgstir og er sú nýjasta,
eftir Þorvald Jóhannsson bæjar-
stjóra, birt í Tímanum 25. ágúst
síðastliðinn. Þorvaldur talar sér-
staklega um göng til Seyðisfjarðar
og Neskaupstaðar og spyrðir stað-
ina saman í röksemdafærslu sinni,
en þar er því miður nokkuð ólíku
saman að jafna.
í skýrslu nefndar um jarðganga-
áætlun frá því í mars 1987 er sýnt
á korti 12,3 km löng jarðgöng
undir Fjarðarheiði til Seyðisfjarðar
(í 200 m hæð) og svipuð heildar-
lengd á tvennum jarðgöngum um
Mjóafjörð til Norðfjarðar. Á sama
korti eru sýnd tvenn jarðgöng frá
tekur hann svo kostnaðartölur úr
áðurnefndri skýrslu. Því miðureru
þær tölur nú um 30% hærri vegna
verðbólgu.
Ef heildareigninni er skipt niður
á mannfjölda á þessum stöðum,
sem ekki ætti að vera Seyðisfirði í
óhag, þá koma 1,8 milljarðar króna
í hlut Seyðisfjarðar, en tæpir 3,2
milljarðar í hlut Neskaupstaðar.
Með vísitöluálagi á áðurnefndar
kostnaðartölur mundu göng undir
Fjarðarheiði kosta nær2,l milljarð
eða nokkru meira en heildarverð-

mæti fasteigna á Seyðisfirði, - í
öllu falli ekki minna.
Við Neskaupstað mundu styttri
göngin hins vegar kosta innan við
700 milljónir eða rúman fimmtung
af heildarverðmætum þar á bæ, en
lengri göngin rúman milljarð eða
tæpan þriðjung af heildareigninni.
(Sjálfsagt er rétt að miða við lengri
göngin, svo að ekki verði farið að
grafa í þriðja sinn í gegnum sama
fjallið). Þetta er mikill aðstöðu-
ekki minni á Norðurlandi og lík-
lega mestur á Vesturlandi. Auk
þess hafa Hvalfjarðargöng þá sér-
stöðu, að þau ættu að mestu að
geta staðið undir sér fjárhagslega
með veggjaldi.
Laus skot Þorvaldar á Kringluna
og Flugstöðina eru í takt við stíl
sumra landsbyggðarmanna. f
aldaraðir þurftu íslendingar að fara
til Kaupmannahafnar til að sjá
stæðileg mannvirki, liði Austfirð-
ingum betur ef svo væri enn?
Valdimar Leifsson:
Jarðgöng á Austfjörðum
Nokkrar tölur að gefnu tilefni
munur, sem hér er ekki sagður
Seyðfirðingum til hnjóðs, heldur
aðeins til þess að umræðan sé í
raunhæfum farvegi.
Þorvaldur nefnir athugun á
Hvalfjarðargöngum. Sumir halda
sjálfsagt, að þau séu eitthvað sér-
mál höfuðborgarbúa, en svo er
ekki. Vissulega hafa margir þeirra
áhuga á göngunum, en áhuginn er
Eskifirði til Norðfjarðar, er leystu
hin ófullnægjandi göng um Odds-
skarð af hólmi. Annars vegar 3,4
km löng í 400 m hæð og hins vegar
5,6 km löng í 200 m hæð.
Þorvaldur talar um 15-18 km
löng göng samtals fyrir þessa staði
og virðist samkvæmt lægri tölunni
geta sætt sig við göng í 400 m hæð
fyrir Neskaupstað, en fyrir Seyðis-
fjörð skulu þau vera í 200 m hæð.
Þá fer hann að ræða um hvaða
verðmæti séu í húfi og segir heild-
arverðmæti mannvirkja á Seyðis-
firði og í Neskaupstað vera um 5
milljarðar króna. Til samanburðar
Með vísitöluálagi á
áðurnefndar kostnað-
artölur mundu göng
undir Fjarðarheiði
kostanær2,1 milljarð
eða nokkru meira en
heildarverðmæti fast-
eigna á Seyðisfirði, -
í öllu falli ekki minna.