Tíminn - 14.10.1988, Blaðsíða 9

Föstudagur 14. október 1988
Tíminn 9
VETTVANGUR

llllllll
l!lillllllll!l!!!!llll!llllll!lll!ill!!!!llll
Guöjón V. Guöjónsson:
I tilefni af útvarpserindi
Nýlega var fluttur þáttur um ísrael í Ríkisútvarpinu í
samantekt Árna Sigurðssonar; ég held ég fari rétt með
nafnið. Ekki veit ég deili á manni þessum enda skiftir það
að sjálfsögðu ekki máli, en hitt skiftir máli og er reyndar
mjög alvarlegur hlutur, þegar gróflega er sneitt hjá
mikilvægum staðreyndum og þeir ofbeldismenn er ráða
ríkjum nú og fyrrum eru bókstaflega lofsungnir. Það er
brot á hlutleysisstefnu útvarpsins þegar svona áróður er
fluttur þar á bæ.
Það fór lítið fyrir þeirri sorglegu
staðreynd að Ísraelsríki var stofnað
með því að leggja annað ríki í rúst.
Það land er í dag nefnist ísrael hét
áður Palestína og íbúarnir Palest-
ínuarabar sem höfðu búið í þessu
landi mann fram af manni öldum
saman. Þegar Bretar, sem fóru
með stjórn mála þeirra, tóku þá
ákvörðun að heimila gyðingum að
hefja landnám í Palestínu þá voru
þeir ekki að hafa fyrir því að spyrja
íbúana álits á þessari ákvörðun.
Allt frá upphafi landnáms sýndu
gyðingarnir fádæma hroka og fyrir-
litningu á frumbyggjunum, þeir
vildu ekki blanda geði við þá,
meinuðu þeim atvinnu, þátttöku í
verkalýðsfélögum, samyrkjubúum
og stjórnmálaflokkum og versluðu
ekki við þá.
Palestínuarabar mótmæltu aftur
og aftur síaukunum innflutningi
gyðinga. Óeirðir voru tíðar milli
hópanna. Bretar gengu milli bols
og höfuðs á Palestínumönnum í
uppreisnum á árunum 1936-9 og
drápu að eigin sögn um 3000
þeirra. Samkvæmt öðrum heimild-
um féllu mun fleiri; allt að 30.000
segja sumar heimildir.
Barátta gyðinga fyrir stofnun
eigin ríkis í Palestínu snerist smám
saman gegn bresku umboðsstjórn-
inni. Hryðjuverkasamtökin Stern
og Trgun, er lutu foyrstu Menac-
hems Begin og Jitshaks Shamir,
sem seinna urðu forsætisráðherrar
ísraels, frömdu mörg ódæðisverk á
breskum her og lögreglumönnum
svo og óbreyttum borgurum t.d.
með því að sprengja hótelið Davíð
konungur og með morði á sátta-
semjara SÞ Bernadotte greifa árið
1946, en sá maður vann gott og
göfugt starf. Þegar seinni heims-,
styrjöldin geisaði bjargaði hann
mörgum föngum úr klóm nasist-
anna.
Þann 29. nóv. 1949 lögðu SÞ til
að Palestínu yrði skift milli að-
fluttra gyðinga og hinna arabísku
íbúa landsins. Menn gæti að því að
á þessum tíma átti stór hluti mann-
kynsins ekki fulltrúa hjá þessum
samtökum enda undir oki annarra
og réðu engu um sín eigin mál hvað
þá nokkru á alþjóðavettvangi. Þeg-
ar SÞ lögðu til þessa skiftingu á
landinu þá voru gyðingarnir ekki
nema rétt þriðjungur íbúanna þrátt
fyrir stanslausan straum til
landsins, eða um 600.000, en ar-
abarnir 1,2 milljónir og taki menn
nú vel eftir; gyðingarnir áttu að fá
rúman helming landsins. Hvílíkt
himinhrópandi ranglæti! Ekki sá
höfundur útvarpserindisins ástæðu
til að fjalla um þessa óhugnanlegu
staðreynd. Arabaríkin, sem þá
voru hinn opinberi málsvari Palest-
ínumanna, höfnuðu vitanlega al-
gerlega þessari yfirgengilegu
ákvörðun og lýstu því þegar yfir að
þau myndu grípa til vopna og
hindra að þetta óréttlæti næði fram
að ganga.
í stríðinu sem stóð 1947-8 fóru
arabaríkin halloka enda gyðing-
arnir mun betur þjálfaðir og höfðu
yfir ógrynni vopna að ráða - og það
sem réði úrslitum - með Bandarík-
in á bak við sig. Um ein milljón
Palestínumanna var hrakin úr landi
á þessum ógnartímum og gerð að
flóttamönnum og heimili þeirra
lögð í rúst.
í nefndu útvarpserindi fór höf-
undur mörgum orðum um Ben
Gurion fyrrum leiðtoga ísraels.
Hann hefði átt að vitna í eftirfar-
andi orð leiðtogans er hann við-
hafði eitt sinn sem oftar: „Væri ég
arabískur leiðtogi, myndi ég aldrei
undirrita samkomulag við Israel.
Það er eðlilegt, við höfum tekið
land þeirra. Það hefur verið gyð-
ingahatur, nasistarnir, Hitler,
Auswitz, en var það þeirra sök?
Þeir sjá aðeins eitt, við komum og
stálum landi þeirra, hví skyldu þeir
sætta sig við það." Svo mörg voru
þau orð. f títt nefndu útvarpserindi
var farið mörgum orðum um stuðn-
ing íslands við stofnun fsraelsríkis
og inngöngu þess í SÞ. Það er og
verður þeim íslendingum, er
studdu það ranglæti, til ævarandi
skammar. Þegar innganga ísraels í
SÞ var samþykkt var það bundið
þeim skilyrðum að þeir Palestínu-
menn, er þess óskuðu, fengju að
snúa heim. Ályktun þessa efnis
hefur verið samþykkt æ ofan í æ á
þingurn samtakanna. Ísraelsríki
hefur hundsað allar þessar ályktan-
ir, því markmið þess er og hefur
alltaf verið að tryggja full yfirráð
gyðinga í landinu. Með þessu
brýtur ísrael eina helgustu grein
mannréttindasáttmála SÞ þess
efnis, að hver maður á rétt til að
yfirgefa og að hverfa aftur til síns
heimalands.
Þegar samið var um vopnahlé
milli herja araba og ísraela árið
1949 hafði gyðingaríkið bætt við
sig 11% af flatarmáli Palestínu
umfram það sem SÞ úthlutuðu
gyðingum með ályktun sinni í nóv-
ember 1947 og var þá orðið 67% af
flatarmáli allrar Palestínu. Árið
1955 réðist Ísraelsríki á Ghaza-
svæðið, árið 1956 á Egyptaland.
Árið 1967 réðst Ísraelsríki aftur
fyrirvaralaust á nágranna sína og
hertók allt land Palestínu svo og
stór landssvæði í Sýrlandi, Jórdan-
íu og Egyptalandi.
f lok títt nefnds útvarpserindis
var viðtai við nokkra fsraelsmenn
og vitanlega viðurkenndu þeir ekki
að neitt ranglæti hefði verið
framið, en sem betur fer er allstór
hópur ísraelsmanna, sem viður-
kennir opinberlega að stefna
stjórnvalda og meginþorra lands-
manna sé röng og að Palestínu-
menn verði að fá að stofna sitt
eigið ríki. Þessi hópur vex hægt og
sígandi en hvort hann verður nógu
öflugur til að hafa veruleg áhrif
getur sjálfsagt enginn svarað á
þessu stigi, það eru meira að segja
þingmenn þar í landi sem berjast
gegn ódæðisverkunum sem stöðugt
eru framin á Palestínufólkinu.
Þingmaður að nafni Yossi Sarid
sagði eitt sinn í ræðu á þinginu
meðal annars: „Sumir mótmæl-
enda eru barðir löngu eftir hand-
töku og aðrir rifnir út af heimilum
sínum og barðir án þess að hafa
nokkuð til saka unnið." Annar
þingmaður, Yari Tzaban að nafni,
heldur því fram að ísraelskum
menntaskólanemum hafi verið
boðið að misþyrma palestínskum
föngum á meðan nemarnir voru
við herþjálfun á landssvæði vestan
Jórdanárinnar; nokkrir hafi þáð
boðið. Þetta kemur ennfremur
fram í viðtali við pilt í dagblaðinu
Hadashot. Piltur þessi Yuval Afl-
alo segir frá: „Við komum auga á
þrjá araba sem voru bundnir á
höndum og fótum, einnig var
bundið fyrir augu þeirra. Við
spurðum hermann hvort við mætt-
um berja þá að vild og hann
svaraði vitaskuld „Hví ekki það“.
Eftir kvöldmat kom ég auga á
fangann... ég tók bindið frá augum
hans og kýldi hann í andlitið. Hann
grátbað mig að berja sig ekki og þá
fór ég og sótti kylfu og sló hann
með henni í andlitið. Annar fangi
æpti. Nú fauk í mig. Ég tók
járnstykki og barði hann í klessu.
Hann var eins og grautur, eiginlega •
kjöt og beinaklessa, þegar ég hafði
lokið mér af.“ Þetta er hluti úr
lýsingu hins ísraelska æskumanns.
Gyðingum víða um heim ofbýð-
ur framferði ísraelsmanna gagn-
vart Palestínufólkinu, t.d. segir
Sara Roy, sem er bandarískur
gyðingur og starfar við Harvard-
háskóla, meðal annars á einum
stað. „Við getum ekki varðveitt
okkar minni með því að afneita
minningu Palestínumanna. Um
leið og við neituðum að vera áfram
fórnarlömb sögunnar gerðum við
aðra að fórnarlömbum og þegar
við neitum að horfast í augu við
þetta þá gerist ekki annað en við
verðum fórnarlömb á nýjan leik.“
Gyðingurinn og skáldið Erich Fri-
ed sendi ísraelsmönnum kveðju í
ávarpi er hann kallar „Gyðingur
ávarpar stríðsmenn síonista“, en
þar segir meðal annars: „Viljið þið
nú beita aðra sömu gömlu pynting-
unum, blóði drifnum saurugu
brögðunum með ruddalegri nautn
pyndaranna sem feður okkar máttu
þola?“ Höfundur útvarpserindisins
forðaðist að vitna í þetta fólk eða
aðra gyðinga, sem ofbýður grimmd
ísraelsku dátanna og hún er ekki
orðum aukin.
íslenskur blaðamaður var á ferð
á svæðunum vestan Jórdan og í
Ghaza fyrir nokkrum mánuðum og
segir í blaðagrein m.a. „Ég hef
fylgst með þessu máli í gegnum
fjölmiðla um árabil og skrifað um
það fjölmarga fréttapistla og grein-
ar. Veruleikinn kom hinsvegar yfir
mig eins og köld vatnsgusa. Hvern-
ig var þetta mögulegt? Ég sá fórn-
arlömb barsmíðanna sem ísraels-
her beitir gegn aröbum. Ég hitti
limlest börn, ekkjur og sveltandi
flóttamenn. Ég sá hermenn beita
skotvopnum gegn börnum og ungl-
ingunt og ég sá táragasskýin leggj-
ast yfir flóttamannabúðirnar. Ég
sá heimili sem höfðu verið lögð
undir jarðýtur, ég hitti menn sem
höfðu sætt misþyrmingum í fanga-
búðum herstjórnarinnar og ég
heyrði óteljandi sögur af óhæfu-
verkum ísraelska hersins."
Þetta er í reynd ásjóna ísraels-
ríkis, þó margir reyni að sýna
annað.
IIIIIIIIIIIHHIll veidimahiihi- .;;iiiiiiiiii;;ii':' .:íí;:;;íi:ii:b"- ,.!|||II!II'- ............................... ................................................... ............................................................. ............................................................ .......................................- .................................. ........................................... ...............................................................................................
Danskir fiskibátar við sjóræn-
ingjaveiðar á laxi í Atlantshaf i
Fyrir nokkru komst upp um töluvert umfangsmiklar laxveiðar á
alþjóðlegu svæði í Norður-Atlantshafi út af Noregi. Talið er að
þessar veiðar hafi verið stundaðar um langt skeið. Koma við þessa
sögu sex danskir fiskibátar með danska fiskimenn innanborðs, sem
höfðu veríð leigðir til þríggja félaga í Panama.
Það voru danskir tollverðir, sem
komu upp um þessar ólöglegu lax-
veiðar þegar „Panama“ laxinn var
fluttur til Danmerkur, sem hafði
verið landað í Þýskalandi. Er talið
að verðmæti aflans sé um 20 milljón-
ir danskra króna.
Kom þetta illa við dönsk yfirvöld,
sem líta þetta mál alvarlegum aug-
um. Á sínum tíma undirrituðu Danir
alþjóðlegan samning um verndun
Atlantshafslaxins í úthafinu.
Fyrr á þessu ári var uppi orðrómur
um, að stundaðar væru ólöglegar
laxveiðar á norðanverðu Atlantshafi
og mun íslenska landhelgisgæslan
hafa verið beðin um að huga að
þessu. En veiðislóðirnar, sem
dönsku fiskibátamir stunduðu sjó-
ræningaveiðar á, eru býsna fjarri
Islandi, enda í hafinu út af strönd
Noregs.
Algert laxveiðibann í
norðurhiuta Noregs eftir
miðjan ágústmánuð
Norsk stofnun sem fer með mál-
efni nýtingar náttúruauðlinda beitti
sér fyrir því seinni hluta sumars að
algert laxveiðibann kæmi á svæðið
frá Hörðalandi og norður til Finn-
merkur. Var gripið til þessa örþrifa-
ráðs til að bjarga laxastofnunum á
þessu svæði. En veiðin hafði verið
ákaflega rýr í sumar.
Eins og kunnugt er, hefur verið
ákveðið í Noregi að banna rekneta-
veiðar á laxi frá og með árinu 1989
og reyndar þurfa þeir sem stundað
hafa veiðiskap í svonefndar kílanæt-
ur við ströndina að sækja um leyfi til
áframhaldandi veiða. Það eru því
þeir landlausu sem missa atvinnuna
Talið er að danskir fiskibátar hafi
við laxveiðar í sjó.
Allt er þetta gert til þess að styrkja
laxastofnana í ánum, sem hafa orðið
veitt lax á svæði merkt X.
fyrir töluverðum skakkaföllum
vegna ofveiði, sníkjudýrsins, sem
hefur þegar náð til 32 norskra lax-
veiðiáa og drepið nær allan stofninn
og síðan kemur súrt regn við þessa
sögu. Þá er ótalinn kvíalaxinn, sem
sleppur úr kvíunum, en talið er að
13% af laxi í norskum ám séu komin
úr kvíunum. Óttast menn erfða-
mengun af þessum sökum, ekki síst
þar sem villti stofninn sé mjög veik-
ur. Ráðstafanir sem gripið hefur
verið til eru því til þess ætlaðar að
styrkja laxastofninn og draga þannig
úr erfðamengunarhættunni.
Töluverðar deilur hafa verið í
, Noregi vegna laxveiðibannsins og
telja landlausir laxveiðimenn sig
vera beitta órétti þar sem þeir hafi
haft þennan veiðiskap að atvinnu og
geti ekki horfið að öðru, þar sem
veiðar á öðrum fiskum í sjó séu ekki
í því ástandi að mikið sé þar að hafa.
Það er athyglisvert að fylgjast
með því sem er að gerast í Noregi í
laxveiðimálum. Þar hefur um langt
skeið verið tekið 85% af laxinum í
sjó eða við strendur landsins, en
aðeins um 15% í ánum. Nú eru
horfur á að breyting verði á þessu í
þá veru fyrst að styrkja stofnana í
ánum og síðan væntanlega að auka
hlutdeild ánna í veiðinni. Þetta gerist
ekki átakalaust, eins og reynslan
sýnir. En víst er, að þessi verðmæta
auðlind gefur meira af sér með
nýtingu í ánum heldur en að afli sé
tekinn í sjó eða við ströndina, eins
og dæmin sanna hér á landi. eh.