Tíminn - 14.10.1988, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Föstudagur 14. október 1988
AÐ UTAN
Kínverskur milljónamæringur sækir um inngöngu í flokkinn, en...
Hvernig Liu græddi milljón
með því að þræða f lokkslínuna
Nú eru æðstu menn Kína í klípu. Á Kommúnistaflokkur-
inn að veita manni sem er orðinn milljónamæringur vegna
eigin framtaks inngöngu?
Sá sem öllu fjaðrafokinu veldur er Liu Xigui, 33 ára
gamall, grannvaxinn og taugaóstyrkur. Reyndar hefur
hann ekkert breyst frá þeim tíma þegar hann var vörubfl-
stjóri. Á árinu 1987 voru eignir hans orðnar samsvarandi
einni milljón sterlingspunda og hann segist ætla að eignast
20 milljónir sterlingspunda í viðbót áður en hann hættir
störfum í vörubflafyrirtækinu, sem hann sjálfur kom á fót.
En þá ætlar hann líka að njóta lífsins og ferðast.
Lifnaðarhættir hans nú eru
íburðarmiklir á kínverska vísu.
Hann á sitt eigið heimili, tvo bíla,
litasjónvarp og ísskáp, og hann og
kona hans borða úti á hverjum
einasta degi. Það liggur ekki ljóst
fyrir hvað kom honum til að sækja
um inngöngu í Kommúnistaflokk-
inn á árinu 1985. Sjálfur segir hann
aðspurður að hraðferð hans frá
fátækt til auðæfa og velgengni
megi þakka nýrri stefnu kínverska
Kommúnistaflokksins og þar af
leiðandi væri ekki nema sjálfsagt
að hann yrði í forystusveit
flokksins.
En greinilega eru 'ekki allir á
sama máli. Áköf umræða hefur
farið fram um hann meðal þjóðar-'
innar og sýnir það hversu miklar
breytingar hafa átt sér stað í Kína
í kjölfar endurbótastefnu Deng
Xiaoping, leiðtoga landsins. Nú er
í Kína fjöldi fólks sem getur talið
persónulegar eignir sínar í svipuð-
um tölum og Liu. Flestir þeirra
leggja sig reyndar í líma við að
halda þessum auði leyndum, þar
sem milljónamæringar eru litnir
hornauga og af mikilli tortryggni í
landi þar sem meðalmánaðartekjur
eru um 1560 kr.
En Liu er ekkert á því að leyna
því að hann er stórauðugur. Hann
hefur gefið stórfé til góðra verka,
svo sem til skólans í þorpinu sínu
og annarra verðugra verkefna.
Það er helst að sjá að aðrar
Deng Xiaoping vildi koma á um-
bótum í Kína og Liu fór að ráðum
foringjans. Nú eru kommúnista-
forkólfarnir tvístígandi um hvort
Liu fái inngöngu í flokkinn.
ástæður liggi að baki hegðunar
hans, sem svo sannarlega er önnur
en fjöldans. Ein skýringin er sögð
sú að hann hafi sterkan vilja tii að
tryggja sinn eigin hag. Þar sem
stefna flokksins hafi umsnúist svo
oft á liðnum áratugum virðist Liu
hafa tekið þann pól í hæðina að
hann nyti betri verndar innan ráð-
andi stjórnmálaflokks en utan.
Enn mikilvægari er sú staðreynd
að mál hans er orðið að máli
þjóðarinnar allrar og gefur það til
kynna að hann eigi sér valdamikla
stuðningsmenn úr röðum umbóta-
sinna.
Engu að síður hefur tilraun hans
til að fá inngöngu í flokkinn ekki
borið árangur enn, eftir þrjú ár.
Flokksforingjarnir í Liaoning- hér-
aði, heimahéraði Lius þar sem eru
höfuðstöðvar iðnaðar í Kína, eru
ekki á einu máli um hvort hann sé
tækur í flokk öreiganna.
Sumir líta svo á að Liu sé
atvinnurekandi og mergsjúgi
verkamenn. Aðrir gætu vel hugsað
sér að komast í hóp yfirmanna hjá
fyrirtæki hans og þiggja þau laun
sem þar eru greidd, en 53 af 260
manns á launaskrá Lius fá yfir
110.000 yuan í árslaun, eða því
sem næst 10 sinnum meira en
meðalárslaun eru í Kína.
Saga Lius er alger andstæða þess
sem gerðist þegar kínverskt þjóð-
félag var undirorpið menningar-
byltingunni. Þá leyfðist engum ein-
staklingi að eiga eigið fyrirtæki.
Fjölskyldur í Liaoning-héraði, sem
er í norðausturhluta landsins, unnu
sér inn „vinnupunkta" á hrís-
grjónaökrunum og hlutu laun sem
nægðu til að skrimta og smámatar-
skammta.
Þegar kom fram á árið 1977 var
ástandið ívið betra. Þá var fjöl-
skyldum leyft að eiga nokkurn
bústofn. Liu seldi blóð 30 sinnum
til að geta keypt svín.
Þegar Deng hófst handa um
endurbætur rétt fyrir 1980 með því
að losa um samyrkjubúaformið og
leyfa einkarekstur, var Liu ekki
seinn að nota tækifærið. Þegar
hann lét til skarar skríða var það
gegn ráðum bræðra hans og for-
eldra. Eina manneskjan sem studdi
hann var kona hans, segir hann.
Fyrst keyrði Liu lítinn vörubíl
og það tók hann skamman tíma að
vinna sér inn nógu mikla peninga
til að kaupa bílinn. Síðan eignaðist
hann annan bíl, og enn einn.
„Þetta hlóð utan á sig eins og
snjóbolti,“ sagði hann.
Nú á Liu 48 vörubíla og bræður
hans 4 eru meðal yfirmanna við
fyrirtækið. Hann rekur fyrirtækið
með því kapitalistafrumkvæði sem
umbótasinnaða forystan í Kína vill
örva en gengur illa að koma ríkis-
fyrirtækjum í skilning um.
Hungursneyð í Súdan:
Hjálparstofnanir hafa þagað þunnu
hljóði af pólitískum ástæðum
Alþjóðlegar hjálparstofnanir og stjórnvöld í vestrænum
ríkjum hafa haft lágt um hve umfangsmikill sorgarleikurinn
í suðurhluta Súdans er, þar sem tugir þúsunda manna hafa
orðið fórnarlömb hungursneyðar og borgarastyrjaldar.
Þessi þögn hefur ríkt í meira en ár að sögn ýmissa
starfsmanna hjálparstofnana.
Nú er augljóst að fólksfækkunin í suðurhéruðum
landsins, þar sem borgarastyrjöld hefur geisað í meira en
áratug, er jafnvel enn meiri sorgarsaga en hungursneyðin
í Eþíópíu 1984.
Stjórnvöld í Eþíópíu voru
gagnrýnd - hvers vegna
ekki stjórnin í Súdan?
En hjálparstofnanir hafa þagað
þunnu hljóði af ótta við að þær
yrðu reknar úr landi eða yrðu að
sæta öðrum refsingum sem gætu
hindrað stórlega starf þeirra til
aðstoðar sunnanmönnum. Stjórn-
völd á Vesturlöndum voru fljót að
grípa til gagnrýni á marxisku yfir-
völdin í Eþíópíu fyrir hvernig þau
stóðu að lausn á hungursneyðinni.
En þau hafa verið treg til að setja
út á stjórnvöld í Súdan, sem eru
hliðholl Vesturlöndum.
Starfsmaður hjálparstofnunar í
Khartúm segir að starfsbræður
hans hafi þagað um hversu stór-
kostlegur harmleikur eigi sér stað í
landinu „vegna stjórnmálalegrar
hentistefnu" og vegna þess að þeir
skömmuðust sín fyrir að takast
ekki að koma hjálparvarningi til
þeirra staða þar sem hans er mest
þörf.
Þessir starfsmenn hjálparstofn-
ana segja að sú aðstoð sem hefur
borist frá Vesturlöndum á þessu
ári hafi ekki komist til þeirra sem
mest þurfa á henni að halda. Og nú
hafa talsmenn hjálparstofnananna
loks tjáð sig opinberlega um um-
fang neyðarinnar.
í yfir eitt ár hafa þeir komið sér
undan því að draga athygli að þeim
hörmungum sem eiga sér stað í
suðurhéruðum Súdans og eiga að
miklu leyti rót sína að rekja til
borgarastríðsins milli stjórnarhers-
ins og uppreisnarmanna af Dinka
ættbálki.
Loks birt skýrsla
Fyrir rúmum tveim mánuðum
voru birtar niðurstöður úr fyrstu
rannsókninni á manndrápum og
hungursneyð í Suður-Súdan. Hún
er unnin úr gögnum vestrænna
manna og nokkurra Súdana sem
heppnaðist að rjúfa þann leynd-
armúr sem súdönsk yfirvöld hafa
byggt um ástandið í suðurhluta
landsins. En að mati hjálparstofn-
anastarfsmanna er umfang neyðar-
innar slíkt að 80% íbúa landshlut-
ans, sem áður töldust 6 milljónir,
hafa flúið heimili sín og gengið
mörg hundruð mílna leið í leit að
skjóli í bæjum norðar í Súdan, og
einnig í Eþíópíu og Úganda.
í fyrstu voru talsmenn alþjóð-
legra stofnana tregir til að ræða
innihald skýrslunnar þar sem þeir
óttuðust að starfsmenn þeirra yrðu
þá fyrir árásum. Ekki dró það úr á
þessum ótta þegar 5 Bretar, þ.á m.
2 starfsmenn hjálparstofnana, voru
drepnir í sprengjuárás á hótel í
Khartúm í maí sl.
Dinka-menn hafa
orðið verst úti
Mest hefur mannfallið verið
meðal Dinka ættbálksins, en stríðs-
Það er ekki óalgengt að súdanskar
mæður selji syni sína til að geta
keypt mat fyrir aðra í fjölskyld-
unni. En þá er hungurvofan orðin
ískyggilega nærgöngul.
menn úr þeirra hópi voru liðsmenn
í nýlenduherjum Breta á sínum
tíma. Þeir eru nú meginstyrkur
Frelsishers súdönsku þjóðarinnar
(SPLA), sem nú hefur 40.000
menn innan sinna vébanda og berst
fyrir aðskilnaði suðurhluta landsins
frá súdanska ríkinu.
1. maí sl. birtist í The Sunday
Times viðtal við sænskan trúboða
sem skýrði frá því að hann hefði
séð flóttafólk við landamæri Eþí-
ópíu sem „liti út eins og gangandi
beinagrindur". Á þessum slóðum
sagði trúboðinn að væru saman-
komnir 266.000 grindhoraðir
Dinkar í fernum búðum og rétt
utan búðanna væru hraukar af
líkum félaga þeirra.
Hann sagði líka að fréttir væru á
sveimi um að vopnaðar sveitir
hefðu drepið 20.000 manns í
Dinkahéraðinu Bahr el Ghazal og
að yfir 50.000 stúlkur hefðu verið
hnepptar í þrældóm. Hann sagðist
álíta að 20.000 af 60.000 drengjum
á aldrinum 5 til 15 ára, sem hefðu
komist undan fjöldamorðinu,
hefðu dáið á göngunni til Eþíópíu.
Sagt er að mæður af Dinka
þjóðflokki selji bændum eldri syni
sína til að kaupa mat og fargjald á
öruggari stað fyrir aðra meðlimi
fjölskyldunnar. Söluverð drengj-
anna er að meðaltali 37 ensk sterl-
ingspund fyrir hvern þeirra.
Vonir um úrbætur
vöknuðu í vor
- eru farnar að kulna
Vonir vöknuðu í þessum hrjáðu
héruðum í maí í vor um að gripið
yrði til aðgerða til að draga úr
þjáningum fólksins, en þá sam-
þykkti Sadiq al Mahdi, forsætisráð-
herra Súdans, að leyfa tveim
læknasveitum frá Rauða krossin-
um að heimsækja suðurhéruðin.
En enn í dag bíða læknarnir eftir
því að fá endanlegt leyfi til farar-
innar.
Hið gífurlega umfang neyðar-
innar hefur orðið til þess að hjálp-
arstofnanimar eru nú farnar að
íhuga að hafa samskot á þeim
úrræðum sem þær hafa yfir að ráða
og taka upp loftflutninga til neyð-
arsvæðanna.
Fæðuskortur er líka gífurlegur.
Þó liggja birgðir af neyðarvarningi
í lestarvögnum sem sitja fastir
nokkrum mílum austar neyðar-
svæðanna.
Og enn heldur fólk áfram að
hrynja niður, 270 á viku við E1
Meiram í héraðinu Kordofan, og
100 á dag í Aweil í Bahr el Ghazal.
Flestir hinna látnu eru mjög ung
börn.