Tíminn - 26.10.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 26. október 1988
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.- s
Framtíð fiskeldis
Sex þingmenn Framsóknarflokksins flytja á
Alþingi tillögu til þingsályktunar um eflingu fisk-
eldis. Fyrsti flutningsmaður tillögunnar er Guð-
mundur G. Þórarinsson, þingmaður Reykjavíkur.
í greinargerð fyrir tillögunni segir, að engin at-
vinnugrein búi yfir jafnmiklum og hröðum vaxtar-
möguleikum og fiskeldi, engin atvinnugrein geti
aukið þjóðartekjur jafnmikið á næstu árum og
fiskeldi, enda sé fiskur að verða húsdýr.
Fram kemur í greinargerðinni að Norðmenn
áætla að framleiða 100 þúsund lestir af eldislaxi á
næsta ári. Slík framleiðsla svarar til veiða á um 700
þúsund lestum af þorski eða u.þ.b. tvöfaldar
þorskveiðar íslendinga. Segja flutningsmenn að
þessar tölur gefi vísbendingu um, hvað Islendingar
gætu gert á sviði fiskeldis á næstu árum, ef rétt er
á haldið. Með skipulegri uppbyggingu gæti fiskeldi
gefið helmingstekjur á við sjávartekjur innan
fyrirsjáanlegrar framtíðar.
í greinargerðinni er á það bent, að fiskeldi sé
tiltölulega ung atvinnugrein hér á landi. Hún hefur
eigi að síður vaxið hratt síðustu ár, enda er áætlað
að framleiðsla á laxi 1988 verði um 1100-1200
lestir. Miðað við það, sem fyrr segir um möguleika
fiskeldis sem stórrar atvinnugreinar, eru þetta þó
lágar tölur. í þessum efnum eiga íslendingar
framtíðina fyrir sér.
Flutningsmenn segja, að aðstaða til fiskeldis sé
að mörgu leyti hin ákjósanlegasta hér á landi. Þar
kemur m.a. lega landsins til athugunar. ísland
liggur norður við heimskautsbaug úti í miðju
Atlantshafi, þar sem ætti að vera griðland fyrir
mengun, sem hrjáir önnur lönd. M.a. af þessum
sökum ætti ísland að geta lagt mikla áherslu á
matvælaframleiðslu í framtíðinni.
í greinargerðinni segir, að íbúar jarðarinnar
muni í vaxandi mæli leita eftir hollri fæðu, sem
framleidd er við bestu aðstæður án mengunar og
geislunar. Á íslandi er gnægð af fersku, góðu og
smitfríu vatni til fiskeldis. Sjór og loft eru hrein og
ómenguð. Jarðhitinn gefur möguleika til þess að
auka vaxtarhraða eldisfiska, og raforka er næg til
dælingar og annarrar orkunotkunar.
Þá benda flutningsmenn á, að það sé fiskeldi til
hagsbóta að ísland er stórt land en þjóðin fámenn
og segja, að mikið landrými og víðáttumikil
strandlengja séu landkostir í þessu tilliti. Einangr-
un landsins, fjarlægðin frá öðrum löndum, dregur
úr áhættu af sjúkdómum. Það er einnig ómetanlegt
hagræði að fóður til fiskeldis má framleiða innan-
lands og slík framleiðsla engum sérstökum vand-
ræðum bundin.
Ekki verður annað séð en að flutningsmenn
þessarar tillögu færi fullgild rök fyrir bjartsýni sinni
á framtíð fiskeldis á íslandi, enda skylt að minnast
þess, að það er stefna stjórnvalda að gera fiskeldi
að öflugum atvinnuvegi. En stefnumarkið eitt
nægir ekki. Án markvissra framkvæmda er það
lítils virði. Þingsályktunartillaga sexmenninganna
er áminning um, að orðum þurfi að fylgja gerðir í
fiskeldismálum.
GARRI
Landsfaðir vor
Hin faglegu viðhorf urðu ofan á
á þingi BSRB nú fyrir helgina,
þegar Ögmundur Jónasson var
kjörinn formaður bandalagsins
með yfirburðum. Einn af aðdácnd-
um hans álti við hann tal í DV á
laugardag og spurði á hátíðar-
stundu: „Sennilega leikur lands-
mönnum forvitni á að vita hvort þú
hvcrfur af sjónvarpsskjánum eftir
þctta?“ Og hátignin svaraði af
ulvöruþunga: „Formennska í
Bandalagi starfsmanna ríkis og
bæja er alveg fullt starf.“ Er þá
Ijóst, að faglegrar þekkingar Ög-
mundar nýtur ekki lengur við i
sjónvarpi, en Þjóðviljinn rómaði
hana mjög um það leyti sem Ög-
niundur sótti um að verða frétta-
stjóri fréttastofu Sjónvarps. Þá
töldu stefnubræður Ögmundar að
það ætti að ráöa úrslitum um
ráðningu manns í stað Ingva
Hrafns, að liann hefði faglega
þekkingu á fréttastjórn.
Las okkur textann
Þegar Ögmundur byrjaöi sem
fréttamaður á Sjónvarpi var hann
settur í eriendar fréttir, sem bárust
■ inyndum um klukkan fimin síð-
degis. Venjan hafði verið aö er-
lendir fréttamenn Sjónvarps sneru
sér að því að þýða tal erlendra
fréttamanna með þessum myndum
og texta þær, en ónci, ekki hann
Ögmundur. Hann settist við að
horfa á myndirnar og bjó síðan
sjálfur til sinn eigin texta og flutti
hann með sýningu myndanna.
Stundum var hann svo lengi að iðja
þetta, að komið var að útsending-
artíma, þegar hann Ioksins birtist,
og rifu tæknimenn í hár sitt út af
tímaþrönginni, sem þeir höfðu
ekki átt að venjast. En þetta var nú
Ögmundur, og Níkaragva og fleiri
staðir voru mikið í fréttum fyrir að
berjast fyrir kommúnisma. Þjóð-
viljanum var augsýnilega kunnugt
um faglegu vinnubrögð frétta-
mannsins.
Ekki félagi fréttamanna
Ögmundur er enginn nýliði í
félagsmálum. Nú síðast var hann
fréttamaður á Norðurlöndum og
sendi frá sér kynstrin af skandinav-
ísku félagsmálapípi. En þótt Ög-
mundur hafi verið fréttamaður
Sjónvarps þangaö til hann var
kjörinn forystumaður opinberra
starfsmanna, hefur hann ekki verið
í félagi fréttamanna Ríkisútvarps-
ins sem er i BHMR. Hann hefur
verið í einhverju sem heitir Starfs-
mannafélag Sjónvarpsins, en þar
eru félagar ásamt Ögmundi m.a.
sendisveinar, þvottakonur, síma-
stúlkur og dyraverðir. Þótt Ög-
mundur sé í þessu félagi naut hann
sömu réttinda og meðlimir í
BIIMR á fréttastofum. Þannig
komst hann í launum og kjörum
nokkuð upp fyrir scndisveina fyrir-
tækisins. Kosturinn fyrir Ögmund
að vera í Starfsmannafélagi Sjón-
varpsins er sá, að félagið er í
BSRB, en á formennskuna virðist
Ögmundur hafa stefnt lengi.
Fyrsti nefndarformaður
Í viðtalinu í DV var spurt hvort
hann væri ekki flokksbundinn. Þá
svaraði Ögmundur: „Ég er hvergi
flokksbundinn og mín pólitík er sú
að bæta lífskjörin í landinu... “
Vel má vera að ögmundur sé ekki
flokksbundinn, en Þjóðviljinn tók
kosningu hans með forsíðufögn-
uði, sem hann eyðir ekki á óvini
sína. Þá er vert að geta þcss, að
núverandi menntamálaráðherra,
fyrrverandi formaður Alþýðu-
bandalagsins, skipaði nefnd til að
skoða hvað væri til úrbóta fyrir
Ríkisútvarpið, og skipaði þá Ög-
niund formann nefndarinnar.
Hann varð þannig fyrsti nefndar-
formaður sem ráðhcrrann skipaði.
Getur hver sem vill reiknað út af
hvaða ástæðum það var gert.
Ögmundur landsfaðir
Hinn hluti svarsins er þó forvitni-
legri. Ögmundur ætlar að bæta
lífskjörin í landinu. Fyrir ekki
löngu hafði kaupmátturinn aukist
um 9% og aldrei verið meiri. Nú
stefnir í að hann falli niður um 6%
og verða það mikil viðbrigði, sem
sprottin eru af margvíslegum
ástæðum og óviðráðanlegum. Heil
ríkisstjórn og ótal stofnanir, sem
reikna út líkur á stöðu hagvaxtar
eða samdráttar, getur oft og tíðum
litlar yflrlýsingar gefið. Hins vegar
getur formaður á borð við Ögmund
Jónasson lýst yfir að hann ætli að
bæta lífskjörin. BSRB er launþega-
félag og á allan rétt sem slíkt, en
það verður varla á færi þess að
„bæta lífskjörin í landinu“, og þá
ekki á færi formanns þess eins. Hér
er á ferðinni karlagrobb og drýldni
af verstu tcgund, scm ekki er með
ncinu móti hægt að skilja. Ætlist
Ögmundur eitthvað annað fyrir en
að sinna formennsku í samtökum
opinberra starfsmanna, og stefni
hann hærra en ríkisstjórnin, þá er
það alveg nýr flötur á málinu. Þótt
íslenskt samfélag sé fremur einfalt
í sniðum, þá lýtur það ekki enn
stjórn og geðþótta BSRB eða for-
manns þess, Ögmundar landsföð-
ur. Garri
llllllllllllllllllllllllllll VÍTT OG BREITT
Utvarpsráð og hinir vammlausu
Starfsmaður Ríkisútvarpsins var
nýverið kosinn formaður BSRB
við mikinn fögnuð. Það fer ekki á
milli mála að formaðurinn er úr
röðum ríkisstarfsmanna og hljóta
allir starfsmenn Ríkisútvarpsins að
vera ríkisstarfsmenn og njóta rétt-
inda og hlýta skyldum sem slíkir.
Að einu leyti skera útvarps-
starfsmenn sig úr öðrum starf-
smannahópum sem eru í ríkisþjón-
ustu, en það er að þeir sitja sig
sjaldnast úr færi um að úthúða
stjórn stofnunarinnar sem er kjör-
inn eftir þeim lýðræðisreglum sem
þingræði og fulltrúakjör lýðveldis-
ins byggir á.
Þeir ríkisstarfsmenn sem sitja á
Olympustindinum á Háaleiti mis-
nota alla þá aðstöðu sem þeim er
veitt af ríkisvaldinu til að ráðast að
útvarpsráði og kenna því allar
vammir og skammir sem upp koma
og yfirleitt allt það sem verr fer hjá
stofnuninni.
Ríkisstarfsmennirnir sem of-
mata þjóðina af hinu andlega fóðri
eru sífellt að heimta hlutleysi sér til
handa og eiga þá aldrei við annað
hlutleysi en það að lýðræðislega
kjörnir fulltrúar komi aldrei og
hvergi nærri neinu því sem ríkis-
starfsmennirnir sem eru ofar öllum
þingræðishefðum þóknast að taka
sér fyrir hendur og hverju þeir
dæla út úr áróðursmaskínunum.
Þeirra hugmyndir um hlutleysi
er aðeins flokkspólitískt hlutleysi,
en öll önnur skoðanamyndun á að
vera í höndum frjálsra fjölmiðla og
allra þeirra áróðursafla, sem þar
hafa hreiðrað um sig.
Velþóknun
Margir þeirra sem klifa á því í
tíma og ótíma að útvarpsráð sé til
mikillar óþurftar og sé kosið af
hinu ólýðræðislega Alþingi, og því
af hinu illa, hafa sjálfir gengið
álútir bónarveg að meðlimum sama
ráðs ti! að fá þá til að líta með
velþóknun á umsókn sína, þegar
þeir voru að komast í starf hjá
stofnuninni.
í umræðuþætti á Stöð 2. voru
útvarpsráði ekki vandaðar kveðj-
urnar af fyrrum starfsmanni. Fjöl-
miðlarýnir Mogga tekur upp um-
mælin í gær með mikilli velþóknun,
þar sem haldið er fram að útvarps-
ráð, sem sé pólitísk nefnd, vinni
beinlínis gegn hagsmunum Ríkis-
útvarpsins. Talað er um fráleita
afskiptasemi pólitíkusanna í út-
varpsráði og moggarýnir endar mál
•sitt með frómri ósk: „Það er ekki
hægt að bjóða hinu ágæta starfs--
fólki Ríkisútvarpsins öllu lengur
að vinna undir eftirliti austantjalds-
nefndar."
Útvarpsráð og stjórnmálaflokk-
arnir hafa ávallt setið þegjandi
undir ávirðingunum og grófum
ásökunum um að vera að skipta sér
af því sem þeim kemur ekki við.
En hvað á að koma í stað
útvarpsráðs hefur aldrei komið
fram skynsamleg tillaga um. Að-
eins það að pólitískt kjörið ráð
hlýtur að vera ósamboðið öllum
þeim hlutlausu snilldarverum sem
fylla stöðurnar hjá Ríkisútvarpinu.
Aldreispurtogengusvarað
Frjáls og hlutlaus fjölmiðlun er
eitthvað sem er utan og ofan við
allt það stjórnkerfi sem lýðveldið
byggir á.
Frjálsu útvarpsstöðvarnar eiga
sér náttúrlega enga stjórendur og
enn síður eigendur, sem starfs-
menn þurfa að taka tillit til.
Hægt er að bera upp spurningu
eins og þá hvernig stjórn Stöðvar 2
eða Bylgjunnar tækju því ef starfs-
menn færu að úthúða allri yfir-
stjórninni og kenna þeim um léleg-
an rekstur og lélega dagskrá og að
ekkert sé hægt að gera vegna
ofríkis þeirra og hve naumt pening-
ar séu skammtaðir.
Það fæst ekkert svar við slíkri
spurningu.
Það fást heldur engin svör við
spurningum um hlutleysið gagn-
vart auglýsendum og þeim sem
borga útsendingar lengri og
skemmri dagskrárliða.
Samkvæmt kokkabókum þeirra
sem hæst garga um hlutleysið,
frelsið og óhæðið, eru það ein-
göngu stjórnmálaflokkar landsins
og fulltrúar þeirra sem sitja yfir
hlut frjálsrar hugsunar og skoðana-
myndunar í landinu.
Svo lengi er búið að japla á
þessari tuggu að hún hlýtur að vera
orðin sönn.
Hins vegar er aldrei rætt það
vald sem fréttamenn og dagskrár-
gerðarmenn taka sér með fréttavali
og efnistökum sem oft eru beinlínis
skoðanamyndandi á einn hátt eða
annan. Þeim er t.d. í sjálfsvald sett
hvaða stjórnmálamenn fá að koma
frm í ljósvakamiðlunum, hvenær,
um hvað þeir tala, hve lengi og
hvernig mál þeirra er klippt niður
og sent út eftir höfði einhverra
klippara og stjórnenda, sem ýmist
eru á launum hjá ríkinu eða hluta-
félögum.
Svo kvarta sömu aðilar yfir ofríki
stjórnmálamannanna.
Vel má vera að útvarpsráð sé
dragbítur á Ríkisútvarpinu og eigi
ekki að vera að skipta sér af
fréttaflutningi ættuðum frá
Tangen, eða öðrum snilldartöktum
hinna hlutlausu.
En ósköp er linnulaus áróður
gegn útvarpsráði og þar með full-
trúalýðræðinu orðinn þreytandi.
Það er þó huggun að til eru
frjálsar stöðvar sem stjórnir hluta-
félaga ráðskast með og heilu dag-
skrárliðirnir eru seldir hæstbjóð-
anda. Það eru draumavinnustaðir
hinna vammlausu, enda hlutleysið
í hávegum haft. OÓ