Tíminn - 26.10.1988, Blaðsíða 14

14 'Tíminn
Miðvikudagur 26. október 1988
AÐ UTAN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
lillillllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllH
Hong Kong:
Hvaða framtíð bíður báta-
fólksins frá Víetnam?
erfiðleika til að komast í vinnu og
þurfa ekki að leita til opinberra
aðila áður en árið er liðið.
Dæmi um slíkan árangur er Hoa-
vinh Hua, sem hóf ferðalagið til
frelsis með 15 daga bátsferð, þar
sem hvorki þurrt né vott var að
hafa og tveir ferðafélaga hans
létust. Fyrsta starf hans í London
var sem hreingerningamaður á
Hilton hótelinu. En hann fann upp
hernaðarlegan taflleik, sem fram-
leiðsla er nýhafin á og veitir honum
sjálfum, konu hans og ungum
breskum aðstoðarmanni vinnu.
Annað dæmi er Tran Minh Hai,
sem kom til Bretlands fyrir sex
árum og er saga hans sögð dæmi-
gerð. „Fyrst þegar við komum til
Englands vorum við ákaflega
einmana. En fólkið var mjög vin-
gjarnlegt. Við umgöngumst alla.“
Einn þeirra sem hann umgekkst
var Tyrki sem hann hitti á krá. Þeir
hafa nú sett eigið fyrirtæki á stofn
og eru farnir að framleiða fatnað í
verksmiðju.
Þessir tveir Víetnamar Hua og
Tran hafa notið góðs af starfi Le
sem rekur þjálfunarstöðina. Þar fá
flóttamennimir þjáifun í iðngrein-
um, ráðleggingar um viðskipti,
húsnæði í eigu sveitarfélagsins þar
sem leigan er felld niður í eitt ár,
ódýr lán og styrki um allt að 2.500
sterlingspund. Að sögn Le fer
opinber styrkur í formi launa,
skrifstofukostnaðar og styrkja upp
í 38.000 pund á ári en árangurinn
er líka glæsilegur. Á tveggja ára
tímabili hafa skjólstæðingar hans
opnað tvær stórar kjörbúðir, tvö
bílaverkstæði, tvær almennar
hreingerningarstöðvar, einn
matsölustað sem selur mat út,
bakarí, þrjár fataverksmiðjur og
framleiðsluna á hemaðarleiknum.
Þar að auki hafa þeir opnað veit-
ingastað og fljótlega fer á stúfana
flutningavagn sem seldur verður úr
víetnamskur matur. „Það væri ekki
skynsamlegt fyrir okkur að halda
áfram að vera á atvinnuleysis-
styrk,“ segir Le.
Svipað er að gerast víða annars
staðar í Bretlandi. í Leeds hafa
t.d. yfirvöld, eins og í Southwark,
lagt sig fram um að mæta þörfum
Víetnamanna og síðan hafa þeir
sjálfir gert það sem á hefur vantað.
í einum skólanum í Leeds hefur
t.d. verið rekið námskeið þar sem
sameinuð var fræðsla í matreiðslu
og enskri tungu og 16 flóttamann-
anna létu ekki á sér standa að taka
þátt í því. Einn þeirra var ólæs og
óskrifandi, jafnvel á sínu eigin
máli, og hafði ekki lært nein vinnu-
brögð sem hann gat notfært sér í
vestrænum heimi.
„Hann hafði verið fiskimaður og
gat jafnvel ekki borið fram nafnið
mitt,“ segir Kirsti Staindale sem
veitti námskeiðinu forstöðu. „En
það var sannkölluð ánægja að segja
honum til, hann var svo óðfús að
læra og hafði geysigott skopskyn."
Eftir fjögurra mánaða nám voru
6 þeirra sem það stunduðu komnir
í starf hjá bæjaryfirvöldum, aðrir
tveir voru búnir að setja á stofn
matsölu sem selur út, sex voru
famir að vinna í brauðgerðarhús-
um og einn þeirra hélt áfram námi
í menntaskóla.
Víetnamar fljótari að
aðlagast nýjum siðum
en aðrir flóttamenn
1 Bandaríkjunum hafa 500.000
víetnamskir flóttamenn fengið hæli
og þar er reynslan líka góð. Kann-
anir sýna að Víetnamar hafa verið
fljótari að aðlagast en flestir hópar
annarra innflytjenda. Þó að hlutfall
Víetnama á opinberu framfæri sé
hærra en með þjóðinni allri minnk-
ar munurinn með hverju árinu sem
líður.
Það er hins vegar óheillavænleg
þróun sem orðið hefur í Los Ange-
les þar sem víetnamskir unglingar
hafa tekið sér innfædda til eftir-
breytni og stofnað glæpaflokka.
að yfirvöld í Hong Kong hafa ein
verið látin um að leysa vanda
þessarar innflytjendabylgju, sem
ekki væri allur leystur, jafnvel þó
að farið verði að senda nýjasta
flóttafólkið tilbaka. Það eru yfir
15.000 manns strandaðir í Hong
Kong sem komu þangað fyrir dag-
setninguna mikilvægu, 15. júní sl.
Á tímabilinu frá janúar til sept-
ember á þessu ári, þegar metfjöldi
flóttafólks kom til Hong Kong,
veittu Bretar aðeins 166 víet-
nömskum flóttamönnum viðtöku,
Kanada tók á móti 907, Bandaríkin
579 og Ástralía 289.
Það eru ekki allir breskir áhrifa-
menn sáttir við lélega hlutdeild
Breta. ÞannigsegirsirPeterBlaker
íhaldsþingmaður að Bretar ættu að
taka á móti fleirum, það myndi
vera gott fordæmi fyrir aðrar þjóðir
sem á árum áður hafa tekið á móti
víetnömskum flóttamönnum.
Og talsmaður heimilis fyrir mun-
aðarlaus víetnömsk börn í Bret-
landi ber skjólstæðingum sínum
vel söguna en segir: „Vestræn ríki
taka ekki á móti nógu mörgum
Víetnömum. Þeir eru sérstaklega
duglegir að aðlagast nýja landinu
og gætu gert því mikið gagn.“
Duglegt og eljusamt fólk
Ef taka má mið af borgarhlutan-
um sem Quan-fjölskyldan hefur
sest að í hafa barnaheimilis-
mennimir mikið til síns máls.
Margir þeirra 2.500 Víetnama sem
hafa sest að í Lundúnahverfinu
Southwark, hafa verið fljótir að
laga sig að menningu og tungumáli
sem er allsendis ólíkt þeirra eigin.
Quan, kona hans Nguyen Thi
Lanh, Van dóttir þeirra og Phuong
frænka þeirra, tala enga ensku og
verða að lifa af félagslegum bótum
sem nema 90 sterlingspundum á
viku. En að sögn Kims Huong Le,
sem stjórnar þjálfunarverkefnum
fyrir flóttamennina í Southwark
yfirstígur meðalnýliðinn geysilega
Víetnamar í flóttamannabúðum í
Hong Kong bíða þess nú milli
vonar og ótta að ákvörðun verði
tekin um örlög þeirra.
Ekkert lát hefur enn orðið á fólksflótta frá Víetnam þrátt
fyrir þá erfiðleika og hættur sem slíkum flótta fylgja. Fólk
tekur sér far með meira og minna sjófærum bátum og
skipum og á á hættu að verða fyrir árásum sjóræningja.
Engum sögum fer af þeim sem ekki komast á leiðarenda,
en raunum þeirra sem aftur fá fast land undir fætur er síður
en svo lokið.
Að undanförnu hafa flóttamenn
flykkst til bresku nýlendunnar
Hong Kong, en þar leyfir hvorki
landrými né aðrir kostir slíka fólks-
fjölgun. Það er líka vandkvæðum
bundið að fá önnur vestræn ríki til
að veita þessu hrjáða fólki viðtöku.
Þess vegna hafa bresk yfirvöld
nýlega gert samkomulag við víet-
namska embættismenn um að
senda þá flóttamenn aftur til síns
heima, sem ekki geta fært óyggj-
andi sönnur á að þar sæti þeir
ofsóknum yfirvalda vegna skoð-
anna sinna.
Með öðrum orðum verður tekin
afstaða til þess hvort það sé eftir-
sóknin eftir auðveldara lífi á Vest-
urlöndum sem hefur rekið fólk frá
heimaslóðum frekar en því sé ekki
vært þar vegna skoðana sinna.
I The Sunday Times er nýlega
rætt um þetta vandamál.
Órvæntingarfullt fólk
í 12.000 mílna ferðalag
Velkomin til Bretlands, nýja
fjölskyldan á númer 23. Veggfóðr-
ið er rifið, húsgögn fyrirfinnast
ekki og það er óviturlegt að hætta
sér út fyrir hússins dyr eftir að
skyggja tekur. En út frá póiitísku
sjónarmiði eru íbúarnir frjálsir.
Þau komu fyrir tveim mánuðum,
voru í hópi þess víetnamska báta-
fólks sem síðast hafa fengið leyfi til
að koma til Bretlands. Ferðalagið
þeirra, 12.000 mílna langt, hófst
með örvæntingarfullri ferð til Hong
Kong og lauk í fátækrahverfi í
London. En Quan Thien Bon og
fjölskylda hans eru ánægð. Eftir
eru í Hong Kong 25.000 landar
þeirra og komast hvergi úr ömur-
legum flóttamannabúðunum.
Að undanförnu hefur fólkið sem
Quan skildi við í Hong Kong verið
til ákafrar umræðu á alþjóðlegum
vettvangi. Er það réttlætanlegt að
þeir sem hafa flúið efnahagslegar
og félagslegrar þrengingar í Víet-
nam eigi að fá hæli á Vesturlönd-
um? Eða á einfaldlega að snúa
þeim aftur heim á leið?
Quan-fjölskyldan er í hópi meira
en einnar milljónar Víetnama sem
hafa flúið land sitt eftir að komm-
únistar komust þar til algerra valda
1975 eða vegna stríðsins við Kín-
verja fjórum árum síðar. Flestir
þeirra tóku áhættuna þrátt fyrir
hættuna á því að lenda í höndum
sjóræningja eða láta lífið í yfirfyllt-
um bátunum sem báru þá í leitinni
að tryggara lífi. Fleiri þessara
flóttamanna hafa tekið land í Hong
Kong, sem enn er bresk nýlenda,
en á nokkrum stað öðrum.
Loka Bretar dyrunum
fyrir flóttafólkinu í
apríl nk.?
Bretland hefur veitt viðtöku yfir
20.000 af þessu víetnamska flótta-
fólki á sl. 13 árum. En að undan-
förnu hefur hámarksfjöldi þeiria
sem fá að setjast þar að ekki verið
nema 20 á mánuði og í apríl nk. má
jafnvel búast við að dyrunum verði
harðlokað fyrir fullt og allt. Bresk
yfirvöld hafa komist að þeirri
niðurstöðu að flestir nýjustu
„flóttamannanna" hafi ekki orðið
að sæta ofsóknum heima fyrir en
séu einfaldlega að forða sér frá
sárafátækt og leiti betra lífs á
Vesturlöndum.
Nú nýlega hafa Bretar komist að
samkomulagi við víetnamska emb-
ættismenn um að hefja heimsend-
ingu nýkominna íbúa flóttamanna-
búðanna, þeirra sem hafa komið
eftir miðjan júní sl. Samkvæmt
áætluninni má nýkomið flóttafólk
gera allt eins vel ráð fyrir að vera
sent aftur til baka ef það getur ekki
gert óyggjandi grein fyrir því að
það sé raunverulega á flótta.
Þeir sem gagnrýna þessa ráða-
gerð benda á að ef ekki liggi fyrir
sannfærandi trygging fyrir því að
bátafólkinu verði ekki refsað þegar
það snýr aftur til heimila sinna og
starfa, sé líf þess í hættu.
Metfjöldi til Hong Kong
á þessu ári
Margir hafa líka áhyggjur af því