Tíminn - 15.12.1988, Blaðsíða 15

Tíminn 15
Fimmtudagur 15. desember 1988
llllllll MINNING llllllllllllllll
Margrét Árnadóttir
frá Gunnarsstööum
Fædd 28. september 1904
Dáin 2. nóvember 1988
Margrét móðursystir lést eftir
skamma legu á spítala vestur í
Kanada, 2. nóv. s.l. Minningarat-
höfn fer fram í dag.
Síðustu misserin dvaldi Margrét
hjá Kristínu dóttur sinni lækni í
Toronto í Kanada.
Margrét var fædd 28. sept. 1904 á
Gunnarsstöðum í Þistilfirði, dóttir
Árna Davíðssonar bónda og konu
hans Arnbjargar Jóhannesdóttur,
yngst átta systkina. Tvö þeirra eru á
Íífi, Guðbjörg og Gunnar. Margrét
missti móður sína þegar hún var
aðeins fjögurra ára gömul, en var
átta ára þegar faðir hennar féll frá.
Þuríður, systir Margrétar tók við
húsmóðurhlutverkinu á heimilinu
aðeins 20 ára gömul þegar móðir
þeirra dó. Margrét ólst upp með
systkinum sínum og kom Þuríður
henni í móðurstað. Mjög kært var
ætíð með þeim systrum.
Ung fór Margrét til Reykjavíkur,
gekk í Kvennaskóla og var í heimili
með Guðbjörgu systur sinni.
Árið 1935, 28. sept., giftist hún
Gísla Guðmundssyni frá Hóli á
Langanesi, alþingismanni Norður-
Þingeyinga. Þau eignuðust eina
dóttur, Kristínu, sem áðurer nefnd.
Margrét var mikilhæf mannkosta-
kona, dáð af öllum sem höfðu af
henni náin kynni. Þegar frændfólkið
að norðan kom til Reykjavíkur,
kom það að opnu húsi hjá Margréti,
þar sem hún fagnaði gestum eins og
umhyggjusöm og ástrík móðir. Þar
var ætíð nóg rúm fyrir alla, margir
áttu athvarf hjá henni lengur eða
skemur. Þá voru fréttir að heiman
kærkomið umtalsefni.
Oft þegar þannig stóð á efndi
Margrét til mannfagnaðar á heimili
sínu og bauð frændfólki og vinum,
með það í huga að efla frændsemi,
kynni og vináttu. Á þeim mannfund-
um ríkti mikil gleði og lífskraftur.
Margir fleiri en frændur og vanda-
menn áttu erindi á heimili þeirra
Margrétar og Gísla og urðu þar
heimilisvinir þar á meðal fjölmargir
kjósendur úr kjördæminu.
Gísli Guðmundsson varð alþingis-
maður 1934, en árið 1945 lét hann af
því starfi vegna vanheilsu, en tók
svo aftur við þingmennsku 1949.
Lengst af þennan tíma lá hann í gifsi
á heimili sínu og kona hans hjúkraði
honum. Lærði Margrét þá vélritun
og gerði það mögulegt að þau hjónin
gátu unnið saman að þýðingum. Á
þessum árum komu vinir og flokks-
bræður Gísla heim til hans og sátu
hjá honum og ræddu við hann um
vandamál líðandi stundar og sóttu til
hans ýms holl ráð. Við þessar
óvenjulegu og erfiðu kringumstæður
kom það best í Ijós hvað Margrét bjó
yfir miklum andlegum styrk og
skörungsskap. Margrét hafði sínar
ákveðnu skoðanir á þjóðmálum og
var manni sínum mjög samhuga í
þeim efnum og studdi hann dyggi-
lega á hans langa þingmannsferli.
Eftir að Gísli tók aftur við þing-
mennskunni 1949 fylgdi Margrét
honum oft á framboðsfundi og á
ferðalögum um kjördæmið, enda
Gísli þá ekki alltaf heilsusterkur.
Æskuheimili Gísla, Hóll á Langa-
nesi, var kominn í eyði 1964. Gísli
átti jörðina. Þá létu þau hjónin
endurbæta íbúðarhúsið fyrir sumar-
bústað. Um þetta leyti fluttu þau
lögheimili sitt að Hóli, þar sem þau
dvöldu ásamt öðru vinafólki lengur
eða skemur flest sumur meðan Gísli
lifði. Margrét hélt því áfram að
halda til á Hóli einhvern tíma flest
sumur allt til 1984. Hafði þá sumar-
bústaðurinn gegnt hlutverki sínu
um 20 ára skeið.
Gestkvæmt var á þessum sumar-
dögum á Hóli ekki síður en á
Hringbraut 91, heimili þeirra í
Reykjavík, þangað komu fleiri eða
færri flesta daga eins og gestabók
þeirra hjóna ber með sér.
Heimilishaldið á Hóli og tíðar
mannaferðir þangað settu nýjan svip
á eyðibyggðina á Miðnesinu og ná-
lægar byggðir. Margrét og Gísli
undu sér vel á Hóli, nutu hvíldar og
hressingar í nánu sambandi við
landið, æskustöðvarnar og það fá-
menna samfélag sem þau báru alltaf
svo mikla umhyggju fyrir.
Frændfólk og vinir eiga Margréti
margt að þakka. Þess er sérstaklega
minnst á þessari kyrrlátu kveðju-
stund.
Minningarnar um hana lifa, hlýjar
og bjartar. Kæra frænka, Kristín
Gísladóttir, við sendum þér og öðr-
um aðstandendum hjartanlegar sam-
úðarkveðjur. Minningarnar um
góða og ástríka móður veiti þér
huggun og styrk.
Arnbjörg, Árni og Þórarinn í Holti.
Kynni mín af Margréti Árnadótt-
ur voru mikil og góð um langt árabil.
Þau hófust fyrir alvöru, þegar leiðir
okkar Gísla, eiginmanns hennar,
tóku að liggja saman í afar nánu
samstarfi sem frambjóðendur til Al-
þingis í fyrstu kosningum eftir kjör-
dæmabreytinguna 1959 ogsamþings-
menn á annan áratug. Ég held ég
ofmeti það ekkert, þótt ég segi sem
mér finnst, að þau hjón létu sér annt
um mig, sýndu mér einstaka vináttu
og traust alla tíð. Fyrir það er ég
þakklátur og hef talið mér til tekna.
Margrét var heilsteypt kona,
skynsöm, glaðvær og bjartsýn. Allt
víl var henni gjörsamlega fjarri.
Þrátt fyrir það hafði hún reynt ýmsa
erfiðleika allt frá bernsku. En Mar-
grét var svo mikil af sjálfri sér að hún
lét ekki hugfallast. Öðru nær. Það
sem ýmsir láta smækka sig, stækkaði
hana. Ég held hún hafi talið sig eiga
lífinu mikið upp að inna.
Við, sem kynntumst henni, mun-
um hana sennilega best fyrir rausn
hennar og vinsamlegt atlæti á heimili
hennar og það hversu einlæglega
hún tók þátt í áhugamálum og
störfum manns síns og öllu því
umstangi, sem þeim fylgdi. Síst vildi
ég verða til þess að halda því fram
að Gísli Guðmundsson hafi þurft
einhvern til þess að bæta sig upp eða
leiða sig. Hann stóð sjálfur fyrir sínu
og þurfti ekki mikið á handleiðslu að
halda. Hann var fastmótaður og
gjörhugull maður. Hins vegar jók
það gæfu hans og gerði honum svo
auðvelt að vera eins og hann átti að
sér, að Margrét var sem hugur hans
sjálfs og studdi hann í hverju því
sem einhverju skipti. Þannig kynnt-
ist ég Margréti og þeim hjónum
báðum. Hjá þeim ríkti jafnræði eftir
gömlu reglunni, að hún réði fyrir
innan stokk, en bóndinn því sem
utan húss var. Sameiginlega sáu þau
búi st'nu borgið.
Við þessi leiðarlok verða margir
til þess að heiðra minningu Margrét-
ar Árnadóttur. Við Auður sendum
Kristínu dóttur hennar innilega sam-
úðarkveðju, svo og eftirlifandi syst-
kinum hennar og frændfólkinu, sem
hún lét sér svo annt um og hún átti
að einlægum vinum.
Ingvar Gíslason.
Nýlega lést í allhárri elli hjá dóttur
sinni í Toronto í Kanada heiðurs-
konan Margrét Árnadóttir frá
Gunnarsstöðum í Þistilfirði í Norð-
ur-ÞingeyjarsýsIu. I dag, fimmtudag
15. desember kl. 13.30, fer fram í
Dómkirkjunni í Reykjavík minning-
arathöfn um hana.
Gunnarsstaðir standa í þjóðbraut
við botn Þistilfjarðar, spölkorn frá
sjó. Áður en jörðinni var skipt niður
í fleiri býli á fyrri hluta þessarar
aldar, var hún tvímælalaust ein hin
landmesta í sveitinni, útbeit allgóð
og jarðsælt, trjáreki í fjöru og veiði-
von í Hafralónsá.
Margrét fæddist á Gunnarsstöðum
1904 og var yngst systkina sinna, en
átta þeirra komust til fullorðinsára.
Foreldrarnir voru Árni Davíðsson,
f. 1855, d. 1912, og kona hans
Arnbjörg Jóhannesdóttir f. 1861, d.
1908. Að Gunnarsstöðum bjuggu
þau frá árinu 1888 og var Árni
oddviti Svalbarðshrepps um skeið.
Systkini Margrétar votu þessi í
aldursröð: Ingiríður, húsfreyja í
Holti í Þistilfirði, kona Kristjáns
Þórarinssonar bónda þar; Þuríður,
húsfreyja á Gunnarsstöðum, kona
Halldórs Ólasonar bónda þar; Jó-1
hannes, bóndi á Gunnarsstöðum,
tvíkvæntur, átti fyrr Önnu G. Stef-
ánsdóttur, en eftir andlát hennar
Aðalbjörgu Vilhjálmsdóttur;
Davíð, starfsmaður Ríkisútvarpsins,
átti fyrr Þórhöllu Benediktsdóttur
en eftir lát hennar Þóru Steinadótt-
ur; Sigríður, húsfreyja að Grýtu-
bakka í Höfðahverfi, kona Ara
Bjarnasonar bónda þar; Guðbjörg,
lengi matráðskona við sjúkrahúsið á
Akranesi, gift Jóni Karlssyni lækni;
og Gunnar, skrifstofustjóri oggjald-
keri Búnaðarfélags íslands, giftur
Olgu Jenny f. Nygaard frá Noregi. -
Nú eru Gunnar og Guðbjörg ein á
lífi þessara systkina.
Margrét var fjögurra ára er hún
missti móður sína, og mundi vart
eftir henni. Fjórum árum síðar dó
faðir hennar. Margrét ólst síðan upp
hjá eldri systkinum sínum og má
segja að Þuríður hafi gengið henni í
móðurstað. Margrét fékk ung ofur-
litla tilsögn sem nægði henni til þess
að komast 16 ára inn í 3. bekk
Kvennaskólans í Reykjavík. Þá var
ekki venja að stúlkur, síst úr sveit,
væru til langframa í skóla, og að
afloknum þessum námsvetri vann
hún um skeið við afgreiðslustörf í
Reykjavík, bæði í hannyrðabúð og í
bakaríi.
Árið. 1935 giftist Margrét Árna-
dóttir Gísla Guðmundssy ni, ritstjóra
Tímans 1930-40 og alþingismanni
frá 1934, en hann var frá Hóli á
Langanesi, þannig að þau Margrét
voru því sem næst sveitungar. Þau
eignuðust eina dóttur barna, Krist-
ínu, sem er læknir, nú búsett í
Toronto í Kanada.
Þann skugga bar að laust fyrir
1940, að Gísli veiktist af berklum.
Um skeið var hann á Vífilsstöðum
og hlaut nokkurn bata, en síðan
tóku veikindin sig upp, og í fjögur ár
lá hann heima fyrir í gipsi. f veikind-
ununi hafði hann fádæma mikinn
styrk af Margréti konu sinni, sem
annaðist hann af stakri nærgætni.
Gísli lét af þingmennsku vegna veik-
indanna 1945 og tók í rúmlegunni til
við að þýða bækur, bæði úr ensku og
Norðurlandamálum, en Margrét vél-
ritaði eftir hans fyrirsögn. Þessi sant-
vinna hjónanna við crfiðar aðstæöur
var til mikillar fyrirmyndar.
Það ér m.a. í frásögur fært og
sýnir þann hug sem Þingeyingar
báru til þeirra hjóna, að Þingeyinga-
kórinn undir stjórn Ragnars H.
Ragnar gerði sér ferð að sjúkrabeði
Gísla á ferutgsafmæli hans til að
syngja fyrir hann.
Svo vel tókst til, að Gísli endur-
heimti heilsuna og var kjörinn á þing
fyrir Norður-Þingeyjarsýslu að nýju
1949. Þingmennskunni gegndi hann
síðan til dauðadags 1973.
Meðan á veikindunum stóð
bjuggu þau hjón að Eiríksgötu 27 í
Reykjavík. Síðar, eða frá því um
1956, var heimili þeirra að Hring-
braut 91. Ætíð stóð hús þeirra opið
öllum Norður-Þingeyingum, sem
komu til borgarinnar, svo og ættingj-
um hjónanna beggja, og var þar um
mikið fjölmenni að ræða. Ein frænka
Margrétar sem alloft kom í heim-
sókn, segist ekki muna eftir að hafa
komið þangað svo að ekki væru
aðrir gestir fyrir, og segir það sína
sögu. Að auki fékk venjulega á
hverju hausti inni í húsi þeirra
einhver frændi eða frænka - stund-
um fleiri en einn - kominn til náms
að norðan. Meðal þeirra sem þar
komu við sögu, voru systur þess er
þetta ritar.
Undirritaður kom oft að Hring-
braut91 áárunum 1962-70. Stundum
var haft við mig samband undir því
yfirskini að það vatnaði fjórða mann
í bridge eða - fyrir jólin - að skera
þyrfti laufabrauð. Þctta voru
ánægjulegar stundir, og var það ekki
síst fyrir tilstilli Margrétar frænku.
Sérstaklega skal hér minnst nteð
þakklæti prýðilegrar veislu, sem
Margrét stóð fyrir 12. febrúar 1963 í
tilefni af kandidatsprófi Kristínar.
Margrét Árnadóttir var yfirleitt
alltaf í góöu skapi. og hún vildi
öllurn vel. Hún var hófsöm kona og
búin flestum þeim dyggðum, sem
prýddu svonefnda aldamótakynslóö.
Heímilið einkcnndist af hinu góða
samkomulagi á milli hennar og
Gísla. Þeim var gefin sú gæfa að
kunna að umgangast hvort annað
með hæfilegri glaðværð og gagn-
kvæmri virðingu. Hjónaband þeirra
var því til óvenjulegrar fyrirmyndar.
Eftir andlát Gísla fyrir fimmtán
árum var Margrét stundum í Tor-
onto hjá dóttur sinni, en stundum
lieima á íslandi. Heilsu hennar hrak-
aði, og 1985 lamaðist hún að nokkru
leyti. Hún fór síðast frá íslandi til
Toronto í maí 1986.
Kristínu eru hér með sendar inni-
legar samúðarkveðjur.
Blessuð sé minning Margrétar
Árnadóttur.
Björn Teitsson
Kveðja frá Gunnarsstöðum
„ Verið ekki hálfvolgir í úhugnn-
uni, verið brennandi íandanum.
Þjónið Drottni. Verið glaðir í
voninni, þolinmóðir í þjáning-
unni og staðfastir í bæninni.
Takið þátt í þörfum heilagra,
stundið gestrisni. “
12. Rómverjabréfið,
versin 11-14
Margrét Árnadóttir, föðursystir
mín, verður kvödd hinstu kveöju í
dag. Hún hefur lokið löngu dags-
verki með sóma. Margrét var dóttir
Arnbjargar Jóhannesdóttur og Árna
Davíðssonar, sem hófu búskap á
Gunnarsstöðum á fardögum 1888.
Margrét var yngst átta barna þeirra
hjóna, en eftirlifandi systkini hennar
eru Guðbjörg Árnadóttir, fyrrum
ráðskona á Sjúkrahúsinu á Akra-
nesi, og Gunnar Árnason, fyrrum
skrifstofustjóri Búnaðarfélags
fslands.
Margrét giftist Gísla Guðmunds-
syni frá Hóli á Langanesi 28. sept.
1935. Hann sat á Alþingi fyrir
Norðurlandskjördæmi eystra, fyrir
Framsóknarflokkinn. Með þakklæti
og virðingu verður þeirra ávallt
minnst hér á Gunnarsstöðum. Sann-
arlega var jafnræði með þeim
hjónum. Þau stóðu saman í blíðu og
stríðu.
Eina dóttur eignuðust þau Mar-
grét og Gísli, Kristínu Gísladóttur,
sem fædd er 24. júní 1936. Hún er
geðlæknir og býr í Toronto í
Ontariofylki í Kanada.
Hún Magga frænka mín sat ekki í
neinum opinberum embættisstöð-
um, en hún skipaði sinn sess með
prýði. Á heimili hennar var tekið á
móti öllum af sömu rausn og hlýju.
Allir vildu til hennar leita, og hún
vildi hvers manns vanda leysa. Það
var því ávallt niargt um manninn á
heimili hennar. Mér er það minnis-
stætt um jól þegar ég var í Héraðs-
skólanum að Reykholti. Þádvöldum
við mörg frændsystkini hjá þeim
Möggu og Gísla á Eiríksgötu 27.
Sofið var í stofu og borðstofu og
hvar sem því var við komið. Hús-
bóndinn lá veikur í rúminu, en hann
var langtímum rúmfastur vegna
veikinda í baki. Við settumst hljóð
til borðs á aðfangadagskvöldið, hús-
bóndann vantaði viðborðið. Það var
hátíðlegt, þegar heyrðist frá honum
innan úr herbergi: „Gjörið þið svo
vel“. En Magga sat ýmist hjá okkur
eða honum. Það er áreiðanlegt, að
stóru systkinahóparnir að norðan,
sem áttu athvarf hjá Möggu frænku,
kveðja hana með einlægri þökk og
viröingu.
Það var tilhlökkunarefni á vorin
heima á Gunnarsstöðum að eiga von
á þeim hjónum til sumardvalar. En
þau komu norður þegar Alþingi var
slitið. Með smitandi lífsgleði gekk
Magga um gömlu staðina sína, og
henni þótti vænt um hverja laut og
hvern hól. Mylludalurinn og Röndin
grænkuðu og heilsuðu henni fagn-
andi. Ég held, að þau Magga og
Gísli hafi kennt okkur krökkunum
að meta örnefnin og landslagið.
Gísli stjórnaði útileikjum, og allir
tóku þátt í þeim. Mörg síðustu
sumrin þeirra dvöldu þau að Hóli á
Langanesi, en þar áttu þau lög-
heimili á eignarjörð sinni.
Ógleymanlegar eru heimsóknirnar í
Hól, Hólslummurnar og kaffið,
ásamt hressilegri þjóðmálaumræðu.
Þau Margrét og Gísli voru fólk
þeirrar gerðar, að vinir þeirra voru
úr röðum allra stétta og allra stjórn-
málaflokka, þau virtu skoðanir ann-
arra. Jafnvægi í byggð landsins var
þeirra hjartans mál.
Ég sendi Kristínu frænku minni
innilegar samúðarkveðjur við fráfall
móöur sinnar. Hún má með stolti og
gleði minnast hennar og þeirra for-
eldra sinna begpja. Blessuð sé minn-
ing Margrétar Árnadóttur frá Gunn-
arsstöðum.
Elsku manns á eigin reit,
enginn skyldi lasta,
ást við mína æsku sveit
ungur batt ég fasta.
(Jón i Garði).
Sigríður Jóhannesdóttir
Gunnarsstöðum, Þistilfirði.
t
Sonur minn
Ásmundur Gunnarsson
lést 2. desember. Útförin hefur farið fram í kyrrþey. Fyrir mína hönd
og annarra vandamanna.
Hanna S. Hannesdóttir
Þökkum auðsýnda samúð.
Afmælis- og minningargreinar
Þeim, sem óska birtingar á afmælis- og eða minningar-
greinum í blaðinu, er bent á, að þær þurfa að berast
a.m.k. tveim dögum fyrir birtingardag. Þær þurfa að
vera vélritaðar.