Tíminn - 03.01.1989, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 3. janúar 1989
Tíminn 15
Steingrímur
Hermannsson
forsœtisráðherra.
Ég er sannfærður um að slík leið er vel fær en
jafnframt veit ég að hættur eru margar. Því er
nauðsynlegt að vera stöðugt á varðbergi.
Góðir íslendingar.
Á annan í jólum fékk ég mér góða gönguferð um
Vífilsstaðahlíð í Heiðmörk. Eftir stutt áhlaup á jóladag
var runninn upp bjartur og fagur vetrardagur.
í þessari hlíð renndi ég mér á skíðum sem strákur og
gekk til rjúpna. Nú er hún friðuð, kjarrið er orðið
kröftugt og greni- og furutrén, sem þarna voru
gróðursett fyrir nokkrum áratugum, eru orðin há og
falleg.
Dásamlegt er að eiga slíkan stað svo nærri, og þeir
eru reyndar um land allt. Þarna má finna frið, kyrrð og
hreinleika, sem ísland eitt fárra landa á. Loftið var
silfurtært og svo langt mátti sjá sem augað eygði. Ólíkt
er það meginlandinu, þar sem varla grillir í enda
götunnar eða næstu hæð í gegnum mettað, mengað loft.
Á þessum fagra degi lögðu margir leið sína í
Heiðmörkina. Þarna voru bæði fjölskyldur og einstakl-
ingar á gangi og götuna utan girðingar riðu hópar
hestamanna. Stórkostlegt er hvað útivist hefur færst í
vöxt. Þeim fjölgar stöðugt, sem kunna að meta þennan
fjársjóð, landið okkar. ~
Þegar ég gekk þarna um hlíðina varð mér hugsað til
þess, sem Stephan G. Stephansson orti vestur við
Klettafjöll um aldamótin síðustu. í hinu mikla kvæði
Bræðrabýti segir frá bræðrunum tveim, sem erfðu
landið nakið af aldanna notkun.
„... bræðurnir tveir hrepptu börðin
og blámel og flóðeyrar skörðin
og urð, sem við háfjallið hékk“
„Og annar kvaðst björg mundi brjóta
og brúnir þess öræfadals,
því víst lægi gull milli grjóta“
„En hinn vildi landspellin laga
um langeydda fjárbeit og tún
oggróandann hæna inn á haga“
Þessi íslenski bóndi, Stephan G. Stephansson, sem var
fátækur af veraldlegum auði en því ríkari af andlegri
hugsjón, var langt á undan sinni samtíð. Fyrst nú á
síðustu árum kunnum við almennt að meta þann
boðskap, sem kvæði hans flytja.
í þessu sama kvæði, Bræðrabýti, segir Stephan:
„Að hugsa ekki í árum en öldum,
að alheimta ei daglaun að kvöldum
því svo lengist mannsævin mest. “
Eigum við ekki, íslendingar góðir, að láta þessi orð
skáldsins frá Klettafjöllum ráða gerðum okkar á nýju
ári. Þá mun okkur vel farnast.
Ég þakka íslendingum öllum það ár sem er að líða.
Guð gefi íslensku þjóðinni hamingju og farsæld á nýju
ári.
menningu. Við slíku ber að bregðast með uppeldi og
menntun, þar sem feimnislaust er horfst í augu við
framtíðina og hætturnar.
Þessi þróun krefst þess einnig að vandað sé til þess
efnis, sem íslenskir fjölmiðlar bjóða. Vel þótti mér
takast á jóladag, þegar önnur sjónvarpsstöðin sýndi
æviferil Halldórs Laxness en hin Jóns Sveinssonar,
Nonna. Því miður þó á sama tíma.
í raun er hér um svo stórt atriði að ræða, að ekkert
má til spara, hvorki hugsun né fjármagn, ef af hagsýni
er gert.
Það er jafnframt staðreynd að menningarlegt sjálf-
stæði verður illa varið án efnahagslegs sjálfstæðis. Þótt
setja beri manngildið ofar auðgildinu, er það svo, að
fjármagn þarf til flestra hluta.
Ég er sannfærður um að mjög er orðið nauðsynlegt
að huga vel að efnahagslegum grundvelli þjóðarbúsins,
bæði til þess að stuðla að eðlilegum og sem áfalla-
minnstum hagvexti. Fiskstofnarnir munu ekki lengi
enn færa okkur aukinn auð. Þeim eru eðlileg takmörk
sett. Orkulindirnar verða einnig innan tíðar fullnýttar.
En við eigum marga aðra góða kosti. Til dæmis mun
fiskeldið eflaust verða þjóðarbúinu ný og öflug stoð.
Enn verðmætara hygg ég þó að þekking og hugvit muni
reynast þjóðinni, ef það er ræktað með góðri menntun
og stuðningi við vísindi, rannsóknir og þróunarstörf.
Góður orðstír getur einnig verið dýrmætur. Ég efast
um að önnur þjóð hafi á síðustu árum hlotið rneiri og
að flestu leyti betri kynningu en við íslendingar.
Landið er þekkt fyrir leiðtogafundinn í október 1986
og ekki síður fyrir þá mörgu íslendinga, sem skara fram
úr á erlendum vettvangi fyrir andlegt og líkamlegt
atgervi. Menn vilja kynnast framleiðslu þess lands og
því landi sjálfu, þar sem loftið og vatnið er hreint, þar
sem umhverfið er fagurt, þar sem fámenni er og kyrrð,
þar sem meðalaldur verður hvað hæstur og heilbrigð
þjóð unir við sitt. Þetta kann að hljóma sem öfgafull
lýsing, en þeir eru ótrúlega margir erlendir menn, sem
hafa slíka mynd af eyjunni okkar, og hún getur verið
sönn, ef við viljum.
Við ísíendingar eigum að nota okkur það góða álit,
sem land og þjóð nýtur, og kappkosta að allt, sem
íslenskt er, verði viðurkennt sem það besta, sem völ er
á, hvort sem um er að ræða sjávarafurðir, ullarvörur
eða aðra framleiðslu eða landið sjálft til ferðalaga og
heilsubótar.
Ég hef stundum haft orð á því, að ísland gæti orðið
fundarstaður þeirra sem leita lausna á þeim fjölmörgu
vandamálum sem mannkynið hrjá. Það væri ánægjulegt
hlutskipti.
Kostirnir eru margir og þeir geta tryggt efnahagslegt
sjálfstæði þessarar þjóðar og orðið henni til góðs ef
fyrirhyggja og forsjálni ræður gerðum okkar. Allt er
þetta háð því, að við kunnum sjálf fótum okkar forráð.
Loks vil ég nefna þær miklu breytingar, sem eru að
verða í Vestur-Evrópu. Evrópubandalagið verður
innan fárra ára stærsti markaður og ein voldugasta
samsteypa heims. Því geta fylgt hættur fyrir sjálfstæði
smáþjóðar, sem er í næsta nágrenni og er viðskiptalega
háð þessum markaði. Sem betur fer virðist breið
samstaða með þjóðinni um þá stefnu sem tvær
ríkisstjórnir hafa boðað, að einangrast ekki en aðlagast
þeim breytingum sem eru að verða í Evrópu, án þess
að leita aðildar eða fórna nokkru af auðlindum landsins
eða rétti sjálfstæðrar þjóðar.