Tíminn - 12.01.1989, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 12. janúar 1989
Tíminn 9
VETTVANGUR
Halldór Kristjánsson:
Meiri skattar - Bætt lífskjör
Mér heyrðist einhver hafa það í flimtingum að Ólafur
Ragnar ætlaði sér að bæta lífskjörin með auknum sköttum.
Væri nú ekki rétt að reyna að glöggva sig á því til hvers
skattar yfirleitt eru? í hvaða tilgangi eru þeir lagðir á? Eiga
þeir einhvern tilgang?
Það mun sýna sig þegar mál eru
krufin til mergjar að skattar eru og
hafa alltaf verið lagðir á menn til
að bæta eða tryggja lífskjörin.
Það er upphaf skattheimtu að
konungar og hertogar öfluðu fjár
til að hafa her til að verja land og
halda uppi lögum og rétti. Þeir
skattar áttu að tryggja mönnum
frið og rétt.
Þegar við íslendingar höfðum
fengið heimastjórn á morgni þess-
arar aldar var eitt fyrsta verkið að
lögbjóða almenna skólaskyldu.
Það kostaði peninga og þeirra var
aflað með nýjum sköttum.
Gamlir menn muna þá tíð að
fyrir jólin ár hvert var gömlu fólki
úthlutað framlögum úr ellilauna-
sjóði sveitarfélagsins. Þetta voru
ekki háar fjárhæðir, kannske 10
eða 15 krónur. Þá sagði greindur
maður að gigtin og slitið væru
eftirlaun erfiðismannsins.
Svo komu lög um almannatrygg-
ingar, ellilífeyri og sjúkratrygging-
ar. Að vísu áttu þeir sem unnu fyrir
einhverju ekki að fá ellilífeyri með-
an svo var. Og sveitarfélögum var
í sjálfsvald sett hvort þau stofnuðu
sjúkrasamlag eða ekki. Og landinu
var skipt í verðlagssvæði því að
sveitafólki var ekki treyst til að
kaupa sér jafn dýrar tryggingar og
Reykvíkingar.
Allt kostaði þetta peninga og
þeirra var aflað með skattheimtu.
Þessu fylgdi mikill jöfnuður lífs-
kjara. Skattarnir voru til að bæta
lífskjörin. Þau voru bætt með nýj-
um sköttum, aukinni skattheimtu.
Þannig hefur þetta verið alla tíð
frá því sögur hófust og farið var að
koma einhverri skipun á mannfé-
lag. Skattar voru nauðsyn til að
veita öryggi. Fyrst var einkum
hugsað um öryggi gegn árásar-
mönnum, utan að komandi og
Meörhverjugeturrík-
ið borgað skuldir sínar
öðru en sköttum sem á
þjóðinaeru lagðir? Þar
er enn þörf fyrir skatta.
Hvort sem mönnum
líkar betur eða verr er
ekki um annað að
velja. Eigi að létta
skuldum af ríkissjóði
þarf hann tekjur.
innan félags. Nú er sleginn varnagli
við slysum og örorku svo sem
verða má og séð fyrir þörf til
fræðslu og menntunar.
Það er því ekki nýtt í sögunni að
lífskjör almennings séu bætt með
nýjum sköttum.
Laxveiðar í Englandi
og Wales
Hér má svo til viðbótar minna á
skuldir þjóðarinnar út á við. Öllum
virðist koma saman um að þær ætti
að létta. Borga þurfi af skuldunum.
Nú finnst flestum að of mikill hluti
þjóðartekna fari í greiðslur vaxta
og afborgana. Æskilegt væri að
heima í héraði valda þessum lélegu
skilunt.
Töluvert er vitað um göngur laxins
í Englandi og Wales í sjó. Þannig fer
hafa rýmri hlut til annars. Flestir
skilja að það fé sem fer úr landi
sem vextir af útlendum skuldum
verður ekki notað hér heima.
Með hverju getur ríkið borgað
skuldir sínar öðru en sköttum sem
á þjóðina eru lagðir? Þar er enn
þörf fyrir skatta. Hvort sem mönn-
um líkar betur eða verr er ekki um
annað að velja. Eigi að létta skuld-
um af ríkissjóði þarf hann tekjur.
Enn eitt dæmi: Mesti ójöfnuður
í lífskjörum í landinu liggur í því
hvað menn þurfa að borga fyrir
húsnæði. Hlutur hinna verst settu
verður ekki bættur með almennum
kauphækkunum. Þar dugar ekki
annað en niðurgreiðsla á nýju
húsnæði í einhverju formi. En til
þess að það sé hægt þarf að afla
skatta. ■ Enn sem fyrr þarf skatta
til að bæta lífskjörin og auka
jafnrétti.
Vitanlega ber að gæta hófs í
meðferð opinberra fjármuna.
Sparsemi er dyggð og hófsemi
borgar sig. En ríkisstjórn þarf
skatta og góð ríkisstjórn gætir þess
að skattpeningurinn verði gæfu-
peningur þjóðarinnar og bæti lífs-
kjörin.
hluti af laxinuni á uppeldissvæðin
norður af Færeyjum og 2ja ára fiskur
úr sjó hefur dvalið við Vestur-
Grænland. eh.
Samkvæmt skráðum skýrslum
seinustu 35 ára, hefur árleg laxveiði
í net í Englandi og Wales á heima-
svæðum verið frá 136 lestum upp í
444 lestir eða 29 til 130 þúsund laxa.
Mestur hluti veiðinnar, eða %
hlutar, fást í reknet á svokölluðu
norðaustursvæði. Auk þess er at-
vinnuveiði á laxi stunduð við strend-
ur landsins.
Aftur á móti er stangveiði í mörg-
um ám bæði í Englandi og Wales. Þó
er ekki lax í ám í Englandi frá
svæðinu frá Humberfljóti og suður
með strönd Englands allt á móts við
Wighteyju eða á móts við Southamp-
ton við Ermarsund. Árlegur breyti-
leiki í Iaxveiði á fyrrgreindu 35 ára
tímabili hefur verið frá 10 þúsund
löxum upp í 35 þúsund laxa, þegar
veiðin hefur verið best.
Á þessu má sjá, að skráð stang-
veiði í Englandi og Wales er rninni
en hér á landi, enda liggur lán okkar
í því, að nær öll iaxveiðin hér á landi
fer fram í ám og vötnum víðsvegar
um land.
Þess ber að geta, að mikið vantar
á að laxveiði skili sér á skýrslur og
hafa ábyrgir aðilar í veiðimálum í
Englandi látið hafa eftir sér að
aðeins komi fram á skýrslur helming-
ur veiðinnar. Þessu veldur margt,
m.a. að töluverður veiðiþjófnaður á
laxi er stundaður í Englandi og
Wales og lausatök á stjórn veiðimála
UM STRÆTI OG TORG
1111!
íiiiiiiiiii

-
1!
KRISTINN SNÆLAND
„Ókeypis útvarp“
Góðan daginn
í síðasta pistli fjallaði ég nokkuð
um efni næturútvarpsstöðvanna,
sem ég læt eftir mér, næturefnis
þeirra vegna, að kalla „sorprásirn-
ar“. Ég hafði talið mér trú um að
efni stöðvanna, nema Rásar 2,
væri mér óviðkomandi, þar sem
efni þeirra væri „ókeypis", ég legði
m.ö.o. ekkert til efniskostnaðar.
Ég fór loks að hugleiða málið
rækilega þegar einn ljósvíkingur-
inn á Bylgjunni talaði um hana sem
ókeypis útvarpsstöð í umræðum
um „ókeypis“ plastpokana. Ég
komst fjótt að þeirri niðurstöðu að
vissulega væru útvarpsstöðvarnar
ekki með neitt ókeypis fyrir mig,
ég borgaði allt efnið, hvort sem ég
vildi eða ekki, með auglýsingunum
sem stöðvarnar lifa á, því ég sem
neytandi hlyti endanlega að vera sá
sem greiðir auglýsingarnar. Ég
efldist þannig í því að láta mig
varða efni stöðvanna.
Sem næturmaður segi ég enn,
tónlistarval næturstöðvanna er
sorgléga fábreytt og áreiðanlega í
engu samræmi við tónlistarsmekk
næturhlustpnda. Mér er nær að
halda að stöðvarnar líti á næturút-
varp sem óþægilega skyldu, a.m.k.
örlar ekki á metnaði í þeirri
dagskrá sem þá er boðin, utan
lítilsháttar hjá Rás 2. Blönduð
tónlist úr öllum áttum frá öllum
tímum er ósk mín (diskó- og popp-
gengið er sofnað) auk þess að
endurteknir séu stuttir fræðslu-
eða skemmtiþættir frá deginum,
t.d. hjúin af Brávallagötunni svo
einhvað sé nefnt. Enn vil ég nefna
þátt Péturs Péturssonar „Góðan
daginn, góðir hlustendur“.
Þáttur Péturs sl. laugardag 7.
jan. var t.d. stórkostlega góður.
Eftir vinnu alla nóttina undir meira
og minna óbærilegu gargi nætur-
stöðvanna (að ósk drukkinna far-
þega) hlýddi ég á þátt Péturs, einn
á ferð sunnan úr Keflavík. Laga-
valið og kynningar Péturs urðu til
þess að ég hægði ferðina niður í um
70 km hraða og naut til fulls.
Þreyta næturinnar seytlaði úr
skrokk og huga og endurnærður og
hvíldur kom ég í bæinn eftir stór-
kostlega ánægjulegaökuferð. Fyrir
svona efni og efnistök er ég þakk-
látur. Meira af slíku og blessaðir
endurvarpið svona vönduðu efni
að næturlagi.
Að öðru leyti dettur mér í hug
að biðja ráðmenn næturstöðvanna
að eyða einni nótt í að hlusta á
Norska næturútvarpið, NRK natt
radio kanal p.l. á miðbylgju 1314.
Það yrði þeim lærdómsríkt -
þ.e.a.s. ef þeir gætu skilið að
áheyrendur næturinnar er blandað-
ur hópur á öllum aldri.
Ögrun
Stundum fer öðruvísi en ætlað
er. Hraðaskynjari var settur upp
fyrir nokkru efst í Árbænum. Sé
ekið hjá honum á of miklum hraða,
á leið í bæinn, kviknar gult blikk-
andi ljós nokkru neðar, en þar er
hóglega orðuð áminning. Kunningi
minn einn sem oft ekur þarna hjá
og kemur inn á veginn rétt fyrir
ofan hraðaskynjarann, sagði mér
svo einkennilegt sem það mætti
þykja, þá væri það árátta hjá sér að
rífa bílinn upp í ólöglegan hraða á
kaflanum að hraðaskynjaranum,
aðeins til þess að sannreyna hvort
hann væri í lagi. Kunninginn full-
yrti að hraðaskynjarinn hefði orðið
til þess að almennt æki hann nú á
meiri hraða vestur Bæjarháls en
áður en þetta apparat var sett upp.
Slæmt ef svo er einnig um fleiri og
var þá verr af stað farið en heima
setið.
Ósigur neytandans
Eftir langvarandi baráttu frjáls-
hyggjuaflanna var Bifreiðaeftirlit
ríkisins gert „frjálst". Gróðaöflin
sölsuðu það undir sig, nú skyldu
bifreiðaeigendur fá betri og ódýrari
þjónustu. Gjaldskrá Bifreiða-
skoðunar íslands hf. hefur verið
birt.
Gróðapungarnir hafa sigrað en
neytendur tapað einu stríði enn.
Annað ætlaði ég ekki að segja um
þessa ófögru sögu að sinni.
Glitaugu
Það mætti nú taka til athugunar
hvort ekki væri hægt að setja lítil,
sterk glitaugu inn í kant umferðar-
skerja, um leið og kanturinn er
steyptur. Með þessu fengju öku-
menn aðvörun um skerin í myrkri,
miklu fyrr en nú er. Ég er sann-
færður um að þetta er hægt og væri
auk þess auðvelt. Þó ekki væri
annað, þá væri til mikilla bóta ef
gatnamálastjóri léti menn sína
vefja endurskinsborðanuni gula,
neðst um fót umferðarskiltanna í
skerjunum. Þessi guli borði hefur
býsna gott endurskin. Við slíka
notkun þyrfti að sjálfsögðu að
hreinsa borðann reglulega, sama á
vitanlega við um glitaugun í kant-
steininum. Umferðarskiltin sum
hver þarf einnig að hreinsa reglu-
lega, á því er sorglegur misbrestur.
Almennt varðandi notkun endur-
skinsefna við gatnamerkingar
virðist mér sem starfsmenn gatná-
málastjóra geri sér lítt grein fyrir
gerð bílljósa, því atriði sérstaklega
hversu lítt þau lýsa upp á við. Þetta
þarf að hafa vel í huga þegar skilti
eða sker eru sett þar sem hætt er
við að á þau sé ekið. Góð og
yfirveguð notkun endurskinsefna
sem allra næst yfirborði götu gæti
komið í veg fyrir mörg óhöpp og
slys. Athugið það.
Setberg
í landi Setbergs við Hafnarfjörð
er komin allmyndarleg byggð.
Sumar göturnar í hverfi þessu eru
stórkostlega krókóttar með mörg-
um kvíslum oggreinum. Göturnar
í hverfinu eru vel merktar en
merkingu húsanna er mjög ábóta-
vant, ekki síst vantar við hverja
kvísl, rangala eða grein, spjald
sem gefur upp hver númer húsanna
við rangalann eru. Ég vona að
Hafnfirðingar bæti úr þessu í
sumar. Með fyrirfram þakklæti.