Tíminn - 31.05.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miövikudagur 31. maí 1989
Timinn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
___Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Aöstoðarritstjóri: OddurÓlafsson
Fréttastjórar: BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
Auglýsingastjóri: SteingrfmurGíslason
. Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
' Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð i lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Afvopnunarmál
Á undanförnum árum hefur sambúð risaveld-
anna í austri og vestri batnað mjög og farið inn á
heillavænlegri brautir en var um áratugaskeið.
Pessi samskiptabati er fyrst og fremst kenndur við
æðstu ráðamenn Sovétríkjanna og Bandaríkjanna,
Mikael Gorbatsjov og Ronald Reagan.
Augljóst er að eftirmaður Reagans á forsetastóli,
Georg Bush, er staðráðinn í að halda áfram
meginstefnu fyrirrennara síns í samskiptamálum
austurs og vesturs. Það er einnig sýnilegt að Bush
vill, þegar á reynir, taka tillit til skoðana forráða-
manna annarra NATO-ríkja um mikilvæg atriði í
samskiptum Vesturveldanna við Varsjárbanda-
lagsríkin.
Pjóðverjar hafa haft forgöngu um það innan
Atlantshafsbandalagsins að dregið sé sem örast úr
herbúnaði á meginlandi Evrópu og fækkað verði í
herjum beggja hernaðarbandalaganna í því sam-
bandi. Pessar hugmyndir Þjóðverja sættu í fyrstu
andstöðu Breta og Bandaríkjamanna, en hafa átt
stuðning flestra annarra NATO-ríkja. Nú hefur
Bandaríkjaforseti sett fram ákveðnar hugmyndir
af sinni hálfu um hvernig NATO-ríkin eigi að
standa að viðræðum við Varsjárbandalagslöndin á
Vínarfundi um samdrátt herbúnaðar í Evrópu. í
þessum tillögum tekur hann tillit til skoðana
Þjóðverja og annarra NATO-ríkja.
Pessar tillögur Bandaríkjaforseta komu fram á
leiðtogafundi NATO-ríkja í Brussel um og eftir
helgina. Var þeim vel tekið og setja þær svip sinn
á lokaályktun fundarins.
Ræða Steingríms
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra sat
leiðtogafund Atlantshafsbandalagsins í Brússel.
Hann flutti þar ræðu sem eftir var tekið, ekki síst
fyrir það hversu mikla áherslu hann lagði á
nauðsyn afvopnunar á höfunum. Hugmyndum
Steingríms eru að vísu ekki gerð skil í fundarálykt-
uninni, en þær eru bókaðar hjá Atlantshafsráðinu
og verða þar áfram til umræðu.
Því er ekki að neita að afvopnun hafanna er
nokkuð sérstætt mál í afvopnunarviðræðum. Stór-
veldin og meginlandsþjóðirnar hafa ekki sýnt
þessu máli áhuga. Það virðist viðtekin skoðun
innan Atlantshafsbandalags og Varsjárbandalags
að líta svo á að afvopnunarviðræður þessara aðilja
snúist um landheri og það sem þeim kemur við.
Þessu geta íslendingar ekki unað til lengdar.
Ræða Steingríms Hermannssonar á leiðtogafund-
inum var tímabært framlag til þeirrar umræðu að
afvopnun hafanna verði fljótlega tekin til um-
fjöllunar á afvopnunarfundum stórveldanna og
hernaðarbandalaganna. Sérstaklega þarf að halda
fram því sjónarmiði, sem Tíminn hefur ætíð lagt
áherslu á, að öll norðurslóðin og norðurhöfin verði
viðurkennd sem kjarnorkulaust svæði.
* - * . . i, ■ .... ■ ■ ■ ■ ..
GARRI ||
Menn hinna fremstu sæta
Sjálfstæðisflokkurínn í núver-
andi mynd er orðinn sextugur og er
ástæða til að óska honum til ham-
ingju með það. Flokkurinn efndi
til hátíðar í Háskólabíói, og birti
Mogginn myndir af fullu húsi - og
það í lit. Alþýðublaðið og Tíminn
birtu myndir af tómu húsi á sama
hátíðarfundi. Þessar myndbirting-
ar segja sína sögu. Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur alltaf setið á
fremstu bekkjum, enda hafa verið
þar við stjórnvölinn menn sem lutu
aldrei að smáu. Minna máli skipti
hverjir sátu aftar, enda ekki veríð
að hafa fyrír því að líta um öxl.
Þess vegna hélt Sjálfstæðisflokkur-
inn glaður og reifur upp á sextíu
ára afmælið sitt á meðan hægt var
að manna fremstu bekkina. Þannig
losna menn við að hafa áhyggjur af
hinu liðinu sem ekki mætir.
En flokkur sem hefur yfir 40%
fylgi í skoðanakönnunum hefði átt
að halda afmælisfund sinn í íþrótta-
höllinni, og hefði hún varla átt að
duga. Ekkert sýnir frekar hið pólit-
íska áhugaleysi í flokknum en auðu
sætin í Háskólabíói. Það bendir til
þess að ríflega 40% í skoðanak-
önnunum eru mestmegnis að mót-
mæla rikjandi stjórn. Þannig hefur
þetta alltaf veríð. Kjósendur eru á
móti stjómum og vilja engar
stjómir hafa, allt frá þvi að Danir
voru að ríða húsum á Bessastöð-
um. Það vantar því enn nokkuð á
að ríflega 40% kjósenda fylgi Sjálf-
stæðisflokknum. Hins vegar hepp-
naðist afmælisfundurinn vel.
Morgunblaðið tók mynd af fullum
sal, og flokkurinn brá ekki þeim
vana sínum að tylla sér ævinlega í
fremstu sætin, og láta sig engu
skipta þótt allt sé autt og tómt á
bak við hann.
Saga og sætaskipan
Saga Sjálfstæðisflokksins er
merkileg fyrir margra hluta sakir.
Þegar Island var í hvað mestrí
mótun varð það hlutskipti flokks-
ins að sitja í stjórnarandstöðu í
mörg ár. Hann gætti fremstu sæta
sinna í þjóðfélaginu, en þjóðfélag-
ið var svolítið þreytt eftir gengis-
hækkunina frægu, sem reyndist
þeim mæta manni Jóni Þorlákssyni
erfið pólitísk afturganga. Þegar
Framsóknarflokkur og Alþýðu-
flokkur mynduðu ríkisstjóm 1934
tók við nýtt tímabU þeirra sem
höfðu vanist því að vera hlédrægir
í hátíðarsölum og höfðu valið sér
sæti bakatU. AUt í einu gafst þeim
tækifærí tU að koma félagshyggju
sinni á framfærí, og þeir neyttu
færisins, og tókst að leggja grunn-
inn að því nýja íslandi, sem við
búum í nú til dags. Stjórnarand-
staða Sjálfstæðisflokksins hafði
engin áhrif á þá þróun, og heldur
ekki föndur kommúnista, sem
gerðu sig að flokki áríð 1930.
Þannig misstu bæði þessi öfl af
tækifærí tU að gera þjóðinni gagn,
en þeirra tími kom síðar og varð
nokkuð afbrigðUegur.
Nýsköpun og skömmtun
Þjóðstjómin, sem mynduð var
eftir að samstarfi Framsóknar og
krata lauk sprakk með nokkrum
hvelli árið 1942. Þá var komin
óðaverðbólga í landið og ekkert
samkomulag fékkst um að snúa
þeirri þróun við. Mennirnir í
fremstu sætunum horfðu fram tU
lýðveldisstofnunar 1944, og þeir
töldu eðlUegt vegna fremstu sæt-
anna, að þeir ættu að sitja í forsæti,
þegar lýðveldið var stofnað. Ekki
fékk Sjálfstæðisflokkurinn fylgi tU
þess. En vegna þess að flokkurinn
var skipaður mönnum hinna
fremstu sæta léðu þeir ekki máls á
því að styðja neinn annan. Úr
þessu varð utanþingsstjórn, sem
sat fram á lýðveldisárið.
En nú var mönnum hinna
fremstu sæta orðið verulegt mál að
gera fleira en gæta kjötkatlanna.
Forsætisráðherra utanþingsstjórn-
ar tUkynnti að verðbólga hefði
ekki hækkað um eitt stig á meðan
sú stjórn sat. Við vorum aUt í einu
orðin auðug þjóð með miklar inni-
stæður í erlendum bönkum, og svo
mikinn peningaburð í stofnanir hér
heima, að við lá að bankar vUdu
ekki taka við meiru. Þá var ný-
sköpunarstjórnin mynduð undir
forystu helsta manns hinna fremstu
sæta. Hann tók með sér í stjórnina
utangarðsmenn íslenskra stjóm-
mála frá 1930. Og kratar töldu að
þeir yrðu að vera með þegar ausið
yrði úr súpupottinum. Þegar ný-
sköpunarstjórninni lauk var svo
komið, að þjóðin var orðin ör-
bjarga og það varð hlutverk stjóm-
ar Stefáns Jóhanns Stefánssonar,
sem tók við 1947, að taka upp
skömmtun að nýju eins og á stríðs-
tímum. Menn hinna fremstu sæta
höfðu eytt peningum þjóðarinnar
án tUlits til þess sem var fyrir aftan
þá. Þannig var fundurinn í Há-
skólabíói spegilmynd af afmælis-
barninu og sögu þess. Garrí
VÍTT OG BREITT
ATVINNUBÆTUR
Mikið fjármagn er lagt til
menntunar þeirra sem landið eiga
að erfa og samkvæmt nýlegri könn-
un eru leikarar og búfræðingar
ríkinu dýrari en aðrir menntamenn
með próf. Tannlæknar standa þeim
ekki langt að baki hvað opinber
útgjöld snertir og síðan kemur
hver menntastéttin af annarri og
kostar námsvetur hver einstaks
nemanda ríkið hundruð þúsunda,
en upphæðirnar eru misháar eftir
skólum og námsleiðum.
Könnunin náði til menntabrauta
á hástigi, en ekki hefur verið
reiknað út eða gefið upp hvað
kostar að koma hverjum nemenda
gegnum vetrarlangt nám í grunn-
eða framhaldsskólum. En talsverð-
ar munu þær upphæðir vera.
Hér er víst við hæfi að taka fram
að undirritaður er ekki hatursmað-
ur mennta og að ekki sé nokkru til
kostandi að mennta æskuna. Eða
jafnvel að endurmennta kennara
hennar svo þeir geti fengið hærra
kaup vegná menntunar sinnar og
ábyrgðar.
Einhverjir borga
Þeir sem menntunar njóta eru
furðu fúsir að auglýsa að þeir fórni
sér í þágu samfélagsins með því að
mennta sig kauplaust og fá því enn
hærra kaup þegar stigið er af enda
menntabrautarinnar inn í atvinnu-
lífið. Það sjónarmið á fyllilega rétt
á sér.
Hins vegar heyrir það til undan-
tekningar að minnst sé á að það er
þjóðfélagið í heild og ekki síst
framleiðsluatvinnuvegirnir sem
standa undir kostnaði við skóla-
hald og menntun og er ekki kvartað
yfir þeim fjárútlátum, enda eru
þau sjálfsögð.
Hitt er annað að það gerir ekkert
til þótt æskan fái af því einhverjar
fréttir, þótt lauslegar séu, að ein-
hverjir þurfa að vinna fyrir viða-
miklu skólakerfi og að uppspretta
auðsins er ekki í ríkissjóði þótt
þangað séu auramir sóttir til að
standa undir báknum og kerfum
opinberra umsvifa.
Hvað skal gera?
Það hefur verið aðalsmerki ís-
lenskra skólanema að vinna á
sumrum, lengstum við framleiðslu,
siósókn, fiskvinnslu og landbúnað.
A síðari tímum hafa unglingarnir
unnið við enn fjölbreyttari skilyrði
og sem betur fer hefur ávallt verið
nóg að starfa yfir hábjargræðistím-
ann, sem sumarið er og verður á
íslandi.
Nú bregður svo við að þúsundir
unglinga fá ekki atvinnu og keppast
nú ríki og sveitarfélög við að
hlaupa undir bagga og reyna að
finna upp atvinnubótavinnu fyrir
skólafólk.
Þegar BSRB gerði jafnlauna-
samningana við ríkið var ákveðið
að veita nokkmm milljónum til að
unglingar fengju vinnu við
skógrækt. Sýnt er að þar er aðeins
dropi í hafið og umsjónarmenn
ríkissjóðs og borgar- og bæjasjóða
Teppast við að veita fé til ung-
mennavinnu.
Þá kemur upp vandinn, hvað
eiga krakkamir að gera. Ljóst er
að mikið vantar á að nægar trjá-
plöntur séu til svo hægt verði að
fullnægja atvinnuþörfinni við
skógrækt. En sjálfsagt er hægt að
finna einhver verkefni handa ungl-
ingunum, þótt sum hver teljist ekki
beinlínis arðbær, en atvinnubóta-
vinna er það sjaldnast og ekki til
þess ætlast.
Auðvitað er atvinnuleysi slæmt
og atvinnubótavinna neyðarbrauð,
sem ekki er gripið til fyrr en um allt
þrýtur. En miklu er til kostandi að
sú venja leggist ekki niður að
skólafólk starfi úti í þjóðfélaginu í
sumarfríum, einhverjum til gagns
og sjálfu sér til uppbyggingar og
jafnvel einhvers skilningsauka á
margbreytileika mannlífsins.
Hitt mega krakkamir líka vita
að vinnandi fólk leggur nokkuð að
sér til að kosta skóla með kennara-
launum og tilheyrandi. Og ein-
hverjir standa líka undir atvinnu-
bótavinnunni yfir sumarmánuðina.
OÓ
■■ ■ I’.VV;
iV vwvw
•.y'vt
'r'

V)l.fíj