Tíminn - 10.10.1989, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 10. október 1989
Tíminn 5
Guðmundur J. Guðmundsson um „vaxtaverki“ í ASÍ vegna tillögu Dagsbrúnarmanna í miðstjórn:
VILDUM VAXTAUEKKUN
FENGUMILLYRDIEIN
vaxtamál sem ekki fékkst samþykkt.
Þeir hafa síðan ákveðið að sækja
ekki fundi miðstjórnar fram að ára-
mótum.
Þeir Halldór og Leifur sögðu í
yfirlýsingu sem þeir sendu frá sér s.l.
fimmtudag að þetta hefðu þeir
ákveðið vegna óskammfeilinna að-
dróttana frá Erni Friðrikssyni öðrum
varaforseta ASÍ um að þeir væru
með tillöguflutningi um vaxtamál að
ganga erinda ákveðinna aðila til að
ófrægja forseta ASÍ, Ásmund Stef-
ánsson.
„Hér munu ekki vera neinar deilur
heldur eru menn ósáttir við ummæli
sem ég á að hafa viðhaft. Ég hef hins
vegar aldrei sagt að viðkomandi
menn væru að ganga erinda ein-
hverra. Mér hefur aldrei dottið í hug
að þeir hefðu ekki sínar eigin
Alvarleg deila er komin upp innan miðstjórnar ASÍ um
vaxtamál. Hún hófst s.l. fimmtudag er Halldór Björnsson
varaformaður Dagsbrúnar flutti ásarnt Leifi Guðjónssyni
ályktunartillögu um vaxtalækkun sem var felld. Ágreiningur-
inn hefur síðan gerjast og orðið tilefni hvassrar gagnrýni og
átaka innan verkalýðshreyflngarinnar í bankamálum. Tíminn
ræddi í gær við Ásmund Stefánsson forseta ASÍ, Guðmund
J. Guðmundsson formann Dagsbrúnar og Örn Friðriksson
varaforseta ASÍ um þessar deilur.
„Dagsbrúnarmennimir tveir í
miðstjóm ASÍ héldu að þeir fengju
ekki illyrði ein og fúkyrði þótt þeir
væru á móti vaxtahækkun á sama
tíma og við horfum á hvert fyrirtækið
á fætur öðm birta sína reikninga þar
sem fjármagnskostnaður er meiri en
launakostnaður og eru nú laun ekki
há,“ sagði Guðmundur J. Guð-
mundsson formaður Dagsbrúnar.
Guðmundur sagði að það væri
ljóst að vextir og vaxtakostnaður
væri svo mikil byrði að bæði fram-
leiðslufyrirtæki og heimili, einkum
hjá ungu fólki, væru að sligast og
sama mætti segja um lífeyrissjóðina.
„Á þessum tímum þegar fjöldi
fólks, einkum ungs fólks, berst
vonlítilli baráttu við að halda íbúð-
um sínum vegna hárra vaxta skuli
tekið á móti mönnum sem mótmæla
vaxtahækkunum í sjálfum höfuð-
stöðvum alþýðusamtakanna með
hálfgerðum fúkyrðum og skætingi.
Ég hef hingað til haldið að verka-
lýðssamtökin væru á móti þessu
gegndarlausa vaxtabrjálæði,“ sagði
Guðmundur J. Guðmundsson enn-
fremur.
„Axli menn ábyrgð á einhverju
sviði þá er líklegt að verk þeirra geti
orkað tvímælis og valdið deilum. Ég
er hins vegar ekki vanur því að vísa
málum frá mér þannig að sé eitthvað
óþægilegt fyrir mig sjálfan þá sé best
að setja einhvern annan í málið,“
sagði Ásmundur Stefánsson formað-
ur bankaráðs Alþýðubankans og
forseti ASÍ er hann var spurður um
deilur sem urðu á miðstjórnarfundi
ASl í síðustu viku.
Ásmundur sagði síðan: „Það
standa engin rök til þess að hagstæð-
ara skuli að taka óverðtryggð lán en
verðtryggð og hjá Alþýðubankanum
er einungis verið að samræma vexti
á verðtryggðum og óverðtryggðum
lánum en ekki verið að hækka raun-
vexti á verðtryggðum lánum. Hér er
því efnislega ekki um stórt mál að
ræða vegna þess að þunginn 1' vaxta-
byrðinni er auðvitað í verðtryggðum
lánum.
Á miðstjórnarfundi ASÍ þann 5.
október s.l. lögðu Dagsbrúnar-
mennirnir Halldór Björnsson og
Leifur Guðjónsson fram tillögu um
skoðanir og væru að koma þeim á
framfæri," sagði Örn Friðriksson í
gær.
Örn sagði að í síðasta hluta álykt-
unartillögu þeirra Halldórs og Leifs
á miðstjórnarfundinum hefði að sínu
mati verið vegið að formanni banka-
ráðs Alþýðubankans og forseta ASÍ
og að sér hefði fundist óþarft og
óæskilegt að gera það með opinberri
ályktun.
Tillaga Halldórs og Leifs hefði
borið keim af samþykkt í verkalýðs-
félaginu Jökli þar sem skorað var á
Ásmund að kalla á sinn fund for-
menn bankaráða allra banka.
„Þarna var verið að bergmála sömu
afstöðuna og jafnframt sagði ég að
formaður Verkamannasambandsins
hefði tekið undir þá afstöðu sem
kom fram í ályktun Jökuls," sagði
Örn.
Viðmælendur Tímans innan
verkalýðshreyfingarinnar sögðu að
þessar deilur væru í raun óhjákvæmi-
legar því að það gengi einfaldlega
ekki upp að Ásmundur Stefánsson
gegndi samtímis tvennum áhrifa-
stöðum þar sem hagsmunir stönguð-
ust gersamlega á. „Það er ekki hægt
að ætla nokkrum manni að að hann
geti þetta enda er það augljóst að
Guðmundur J. Guðmundsson, formaður VMSÍ segist hafa haldið að
verkalýðshreyfingin stæði gegn vaxtabrjálæðinu ■ þessu þjóðfélagi, þar sem
jafnt ijölskyldur sem fyrirtæki séu að sligast undan fjármagnskostnaði.
vextir hafa hvað mest áhrif á fjár-
hagslega afkomu heimila og fram-
leiðslufyrirtækja," sagði einn við-
mælenda.
Um þetta sagði Ásmundur Stef-
ánsson í gær að hann vildi endurtaka
að hjá Alþýðubankanum hefðu ekki
verið hækkaðir raunvextir á verð-
tryggðum lánum heldur aðeins verið
um að ræða samræmingu vaxta af
verðtryggðum og óverðtryggðum
lánum.
Vildu menn hins vegar fjalla um
málið almennt í heild þá þyrfti að
fara aftur til upphafsins. Rekstur
Alþýðubankans hefði hafist á sínum
tíma með það að höfuðmarkmiði að
styrkja stöðu verkalýðshreyfingar-
innar á fjármagnsmarkaði og gefa
einstaklingum kost á að njóta eðli-
legrar þjónustu í bankakerfinu og
tryggja að aðildarfélög ASÍ og lífeyr-
issjóðirnir hefðu fjármálastofnun
sem sinnt gæti þörfum þeirra.
Alþýðubankinn hefði hins vegar
aldrei náð umtalsverðri stærð og
hefði nú innan við 4% af innlánum
bankakerfisins. Menn hefðu á liðnu
vori orðið flestir sammála um að
verkalýðshreyfingin næði betur
höfuðmarkmiðunum með stofnun
Alþýðubankans á þann hátt að
ganga inn í hinn nýja íslandsbanka
°g fylgja þar eftir sjónarmiðum sín-
um og efla þátttöku hreyfingarinnar
á fjármagnsmarkaði.
„Ég held að öllum sé ljóst að hver
sem sá sem er formaður bankaráðs
getur fengið yfir sig óánægjuöldur af
ýmsu tilefni. Það eróhjákvæmilegt,“
sagði Ásmundur. Hann sagðist hafa
séð það fyrir þegar hann tók að sér
að verða formaður bankaráðs Al-
þýðubankans fyrir tveim og hálfu ári
síðan að starfið gæti orðið erfitt að
þessu leyti en lagt hefði verið hart að
honum að taka við starfinu.
Ásmundur sagði það ljóst að háir
vextir væru stærsta málið á íslensk-
um fjármagnsmarkaði. Þeir ættu
rætur að rekja til þriggja höfuðþátta:
verðbólgu - spennu á lánamarkaði
og mikillar samkeppni milli verð-
bréfamarkaða og ríkissjóðs og í
þriðja lagi of mikils vaxtamunar sem
einkum stafaði af óhagkvæmni
bankakerfisins sjálfs.
Sameining fjögurra banka í einn
stóran banka - íslandsbanka væri
því mikilvægt spor í þá átt að gera
íslenskt bankakerfi skilvirkara og
ódýrara og að vaxtamunur lækkaði.
-sá
, — —***», ife ^ mpW
Asmundur Stefánsson, forseti ASI og bankarádsformaður í Alþýðubankai
um segist vita að sem formaður í Alþýðubankanum gæti hann þurft að tal
óvinsælar ákvarðanir en hann axli þá ábyrgð og því hafi vextir óverðtryggð
lána verið hækkaðir á dögunum.
Litlar horfur eru á aö vaxtahækkunin sem varö um síöustu mánaðamót verði dregin
til baka. Tryggvi Pálsson bankastjóri segir að allur vindur sé úr þessu moldviðri:
Vextir lækka ekki á næstunni
Bankastjórn Seðlabankans hélt
fund með bankastjórum viðskipta-
bankanna í gær. Þar var rætt um
fyrirhugaðar vaxtabreytingar og
verðbólguþróunina. Þetta var
þriðji fundur þessara aðila um
vexti og verðbólgu á nokkrum
dögum. Næsti vaxtabreytingadag-
ur er á morgun og því þurfa
bankamir að tilkynna Seðlabank-
anum um ákvarðanir sínar í vaxta-
málum í dag. Tryggvi Pálsson
bankastjóri Verslunarbankans seg-
ist ekki eiga von á miklum vaxta-
breytingum þar eð verðbólga sé á
uppleið.
Að sögn Tómasar Árnasonar
seðlabankastjóra var fyrst og
fremst rætt um verðbólguþróun á
fundinum í gær. Seðlabankinn
spáir að verðbólga á síðustu þrem
mánuðum ársins verði 16%. Tóm-
as sagði að á fundinum hefðu
komið fram upplýsingar sem benda
til þess að verðbólga verði meiri en
16%. Hann sagði að vera kynni að
það myndi hafa einhver áhrif á
ákvarðanir bankana.
Tryggvi Pálsson bankastjóri
Verslunarbankans sagði að nýjar
upplýsingar um framfærsluvísitölu
staðfesti að verðbólgan er nú meiri
en opinberar spár gerðu ráð fyrir.
Tryggvi sagðist þó eiga von á að
vextir yrðu eitthvað hreyfðir. Víx-
ilvextir myndu að öllum líkindum
lækka. Bankamir hafa þó ekki enn
tekið sínar ákvarðanir. Allar
ákvarðanir í vaxtamálum þurfa að
fara fyrir bankaráð.
„Vindurinn er farinn úr þessu
máli. Við töldum að opinberar
verðbólguspár væru of lágar og við
tókum mið af því þegar við tókum
okkar vaxtaákvarðanir um síðustu
mánaðamót. Það er nú að koma á
daginn að okkar viðmiðanir voru
réttar," sagði Tryggvi.
Þú átt þá ekki von á miklum
breytingum á vöxtum?
„Nei, ég á ekki von stórum
breytingum.“
Hvað villt þú segja um þá gagn-
rýni að bankarnir séu fljótir að
hækka vexti þegar verðbólga eykst
en að sama skapi tregir til að lækka
þá, þegar dregur úr verðbólgu?
„Verðbólga undanfarin tvö ár
hefur verið um 20% að jafnaði en
aftur á móti hafa verið geysilegar
sveiflur innan hvers árs. Vextir
hafa ekki fyllilega elt verðbólguna
upp og niður í þessum sveiflum.
Horfur eru á að í lok þessa árs
muni koma f ljós að vextir á
óverðtryggðum lánum hafi verið
7-8% umfram verðbólgu sem er
mjög svipað og verðtryggð kjör.
Dráttarvextir verða um 11% um-
fram verðbólgu. Einnig mun vænt-
anlega koma í ljós að raunvextir
hafi lækkað frá fyrra ári og vaxta-
munur minnkað. Ég sé ekki betur
en að þetta sé það sem stjórnvöld
hafa stefnt að og það sem hlaut að
koma samkeppninnar og efnahags-
ástandsins vegna. Menn geta þyrl-
að upp moldviðri út af sveiflum
milli einstaka mánaða. En menn
ættu að reyna að lfta upp og horfa
á þetta í stærra samhengi," sagði
Tryggvi að lokum. -EÓ