Tíminn - 11.05.1990, Qupperneq 6

6 Tíminn
Föstudagur 11. maí 1990
Tfminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur Gíslason
Skrifstofun Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð í lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
íslenskur iðnaður
Oskandi væri að Félagi íslenskra iðnrekenda
heppnaðist að gera kjörorðið „Kaupum íslenskt“ að
grundvallarreglu í hugum íslenskra neytenda.
Því miður verður þó að láta í ljós efasemdir um að
sú alvara fylgi þessum orðum sem vera þarf til þess
að gera þau að lífsreglu á íslenskum heimilum.
Islenskir iðnrekendur hafa á síðustu árum verið að
breyta atvinnustefnu sinni á þann hátt að leggja enga
megináherslu á að iðnaður sé rekinn á íslandi, ef því
þarf að fylgja sú kvöð að vikið sé ífá alþjóðahyggju
auðhringanna og hugsjóninni um landamæralausa
kaupsýslu af hvaða tagi sem er, þ. á m. hömlulausu
íjárstreymi út og inn og opnum vinnumarkaði.
Núverandi stefna íslenskra iðnrekenda er að þeir
skuli af hugrekki og garpskap brautryðjandans búa
sig undir landvinninga í hinum alþjóðlega viðskipta-
heimi, saíha kröftum, en umfram allt fjármagni til
þess að koma sér fyrir með fyrirtæki sín og hvers
kyns athafnir þar sem ágóðavonin er mest sam-
kvæmt lögmálum ljárrentunnar og kenningum staðl-
aðrar rekstrarhagfræði nýkapitalismans. Þessi iðnað-
arstefna felur að sjálfsögðu ekki í sér neina viðleitni
í þá átt að framleiðslu- og samkeppnisiðnaður sé
endilega rekinn á íslandi. Öðru nær. Hins vegar er í
þessari stefnu fólgin krafa um að gera íslenskum
iðnrekendum kleift að flytja fé sitt þangað sem arðs-
vonin er mest. Nú má vera að þetta sé hyggileg krafa
einstakra fésterkra iðnrekenda, en á ekkert skylt við
það að byggja upp íslenskan iðnað. Það er ekki ís-
lenskur iðnaður, þótt kapitalistar með íslenskt ríkis-
fang reisi verksmiðju í Portúgal til þess að notfæra
sér fátæktina í því landi, eða öðrum fátæktarlöndum
eftir atvikum, til þess að græða á henni. íslenskur
iðnaður er sá einn sem starfar á íslandi og veitir ís-
lensku fólki vinnu í sínu eigin landi.
Stefnubreyting iðnrekenda að því er varðar áhersl-
ur í starfsemi þeirra og athöfhum hlýtur að vekja ugg
um ffamfíð íslensks iðnaðar. Síendurtekin krafa úr
röðum iðnrekenda um að íslendingar búi sig undir
að gerast aðilar að Evrópubandalaginu er ekki ein-
göngu varhugaverð frá pólitísku sjónarmiði heldur
út ffá almennum hagsmimum iðnaðarins sjálfs og
þeirra sem við hann vinna.
Nú skal það viðurkennt að íslenskur iðnaður hlaut
að taka stakkaskiptum ffá því sem var á tímum hafta
og hárra vemdartolla. Hins vegar er það hnignunar-
merki á íslenskri iðnaðarforystu að gefast upp á sinni
fyrri stefhu að búa lífvænlegum, atvinnuskapandi og
þjóðnauðsynlegum iðnaði viðunandi rekstrar- og
vaxtarskilyrði. I þeim efhum var og er hægt að krefja
stjómvöld um fjármála- og efhahagsráðstafanir sem
iðnaðinum ber og varðar auk þess heildarhagsmuni
þjóðarbús og atvinnuuppbyggingar, það sem snýr að
iðnaðarmönnum og iðnverkafólki.
Víst er það gott ráð að hvetja íslenska neytendur til
að kaupa íslenskar vörur með hrífandi slagorðum, en
aðeins virk iðnaðarstefna af hálfu stjómvalda og
vilji iðnrekenda til að starfa á íslandi en ekki Portú-
gal, ráða því hvort til sé íslenskur iðnaður eða ekki.
Ólafur Ragnar Gnmsson, fjár-
málaráðherra hefur nú enn einu
sinní fengið borgarstjórann í
Reykjavík upp á háa C-ið. Hrekk-
ur fjármálaráðherra að þessu
sinnl er sá að ieggja <ii að tekju-
stofnakerfí sveitarféiaganna veröi
breytt á þá iund að þeim tekjum,
sem Reykjavíkurborg hefur af
aðstöðugjöldum, verði skipt á
milli allra sveitarféiaga í Jandinu.
ilér er á ferðinni hugmynd sem
raunar hefur nokkrum sinnura
áðnr skotið npp koltinum en ekki
hlolið brautargengi. bað sem er
nýtt í niálinu er að sjátfur íjár-
málaráðherrann hreyfír hug*
myndinni. Garri er þeirrar skoð-
unar að tilgangur fjármálaráð-
herrans með því að viðra þessa
hugmynd nú hafi að stærstum
hluta mótast af þvi að hann vildi
ergja borgarstjórann, en sjáifum
er honum eftaust jaínljóst og öðr-
um aðilum þessa ríkisstjórnar-
samstarfs aó slík brcyíing cr ekki
á dagskrá.
Allt er þetta
mer
Það er bins vegar fróðlegt að
skoða víðbrögð Davíðs borgar-
stjóra sera tjáir sig i mátgagni sínu
Morgunblaðinu i gær. Borgar-
stjórinn leggst í pólifískar yfírlýs-
ingar um ríkisstjórnina eins og
búast mátti við af varaformanni
Sjálfstæðisflokksins, sem nú er að
fara í kosningar sem tvfifaldur
leiðtogi sjálfstæöismanna, annars
vegar sjátfstæðismanna í Reykja-
vík og hins vegar sem Iciðtogi
sjálfstæðísmanna á landinu öllu.
Af aikunnu litiliæti þakkar Day-
íð Oddsson borgarstjóri sér þá
staðreynd að Reykjavík er mið-
stöó versluoar og þjónusfu í land-
inu og segir í Mogganum í gær að
borgin liafi sömu tekju- og gjalda-
stofna og önnur sveitarfélög.
Reykjavík, hins vegar, hafi „búió I
haginn fyrir þróttmikið atvinnu-
Jíf‘ cins og borgarstjórinn orðar
það. Eflaust teiur borgarstjórinn
það litlu eða cngu máii skipta í
þessu sambandi að Reykjavík er,
jafnframt þvi að vera miðsföð
versluoar-og þjóuustu, böfnðborg
landsins. Það er með slBvri rök-
seindafærslo sem borgarstjórinn
hefur á góóum stunduni borið
Reykjavík saman við smærri og
fátækari byggðariög á lands-
byggðinni til þess að sýna hve vel
hann stjórnar.
Þótt hugmvnd íjármálaráðherra
sé e.t.v. tímaskekkja i Ijósi þess að
nýlokið er breyfingum á iögum
um verkaskiptingu rikis- og sveil-
arfétaga og Jöínuoarsjóður sveit-
arfclaga nmn nó hvort sem er að
verulegu teyti taka við því hlut-
verld sem ráðherrann vill að að-
stöóugjöid Reykvíkinga gegni, þá
hefur nú verió vakið máls á efni
sem þarft cr að huga að. Það eru
þeir kjötkatlar sem borgaryfir-
völd í Reykjavík sitja að.
Aö kunna að fara
með digran sjóö
Lærðar greinar hafa verið skrif-
aöar, m.a. í Tímanum, tim hversu
miklar fekjur borgin hefur af
ijölda fyrirtækja sem staðsett eru
í Rcykjavík vegna þess að borgin
er höfuðborg landsins og því mið-
sföð versiunar og þjónustu og
stjórnsýslu. Obufyrirtæki, allar
heitdsölurnar, Sambandið, Sölu-
fyrirtæki sjávarntvegsins, o.s. frv.
o.s.frv. Altf ern þetta fyrirfæki
sem greiða til borgarinnar mitlj-
ónir á mitljónir ofan og víst að for-
ystumenn smærri sveitarfélaga
myndi svinia ef sfikar upphæðir
kæmu í kassann hjá þeim. Móðg-
unin við heilbrigða skynsemi
verður því mikil þegar borgar-
stjórinn ber sér á brjóst og talar
eins og aó Jjármát titilla sveííarfé-
taga úti á tandi lúii sömu Jögmát-
um og fjármál sjálfrar höfoðborg-
arinnar. Stikur samanburður gæti
einungis komið frá manni sem
þakkar sér sjálfum að höfuðborg-
in Reykjavík sé miðstöð verslunar
og þjónustu í landinu.
Það sem skiptir máli er hins veg-
ar það að borgarsjóður, með altar
sinar gutlkistur, hefur jafnframt
ákveðnar skutdbimlingar, bæði
gagnvart Reykvikingum sjálfum
ng gagnvart tandinu ötlu sem sjóð-
ur höfuðborgar landsins. Á því
sviði hefur verið illa baldið um
hinn digra sjóð. Garri hyggst ekki
tíunda meðferð þeirra Jjármuna
að öðru leyti en þvi að minna á að
uro saincigintegan sjóð er að ræða.
í fyrsta tagi sameiginlegan sjóð
borgarbúa ogí öðru lagisameigin-
legan sjóð höfuðborgar landsins.
Það er ekki htutverk fjárhalds-
manna þcssa sjóðs að sitja í gutl-
hrúginni miðri og ausa yfír sig
gullpeningunum sjálfum sér til
dýrðar eða umgangast þessa fjár-
muni sem sitt persónulega aflafé.
Garri
VÍTT OG BREII I
Að kunna og kunna ekki
Eins og alþjóð veit eru það Qögur
fyrirbæri á Islandi sem eru ótelj-
andi, eyjamar á Breiðafirði, vötnin
á Amarvatnsheiði, hólamir í Vatns-
dal og námsbrautimar í Háskólan-
um. Meðal þeirra er ein svo mögn-
uð að komist ruglingur í fræðin
mega nemendur vart meðvitund
halda og falla í öngvit ef uppstytta
verður í samspili kennara og nem-
enda í greininni. Sama er uppi á
teningnum þegar lærðir vísinda-
menn á Haití fara með sitt vúúdúú
og hafa fróðir eybyggjar sem vita
lengra nefi sínu á báðum stöðum
sér til ágætis nokkuð.
Námsefnið í Háskóla Islands sem
er svona magnað nefnist „aðferðir í
bókmenntum,“ og átti að prófa í því
íyrr í vikunni. Samkvæmt Timafrétt
í gær mætti viðkomandi bók-
menntaprófessor ekki í prófið og
hafði reyndar ekki samið neitt bók-
menntalegt púsluspil til að leyfa
tólf upprennandi bókmenntafræð-
ingum að spreyta sig á.
Þá steinleið yfir einn þeirra og
þegar hann rankaði við sér aftur
frétti neminn, að salómónsdómur
hafi verið kveðinn upp og að vægi
vetrareinkunnar í „aðferðum í bók-
menntum“ hafi verið aukinn upp í
50%, og allir fóru glaðir heim til sín
með háskólapróf upp á vasann um
staðgóða þekkingu á „aðferðum í
bókmenntum".
Og þetta er alveg sönn saga,
krakkar góðir.
Próflausir verðleikar
í öðru forlátablaði var uppsláttur
um prófleysi. Pressan birti glæsi-
lega myndskreytta samantekt um
dúxa úr skóla lífsins, eins og það er
kallað. Þar eru týndar til nokkrar
standpersónur sem hlotið hafa ým-
iss konar ffama og hafa til að bera
hæfileika og verðleika, sem ein-
hvem veginn nýtast án þess að hafa
hlotið eldskim í einhverri af ótelj-
ÖHtÁNA SIG A tRiLNDUM
andi námsbrautum þeirrar kerfis-
stoíhunar sem starfrækt er undir
einkunarorðunum „vísindin efla
alla dáð.“
Þama er getið um fólk sem haslað
hefur sér völl í athafhalífi, stjóm-
málum og menningarmálum, jafn-
vel bókmenntum. I ljós kemur að
menn hafa sett síman umtalsverð
bókmenntaverk án þess að hafa
nokkm sinni haft hugmynd um vís-
indagreinina „aðferðir í bókmennt-
um“ eða öðrum ffæðurn sem stund-
uð em með góðum árangri á ísiandi
og Haití.
En þess ber vel að gæta, að gera
verður skýran greinarmun á því að
hafa vit á bókmenntum og að kunna
að brjóta upp slík verk og greina og
fá prófgráður, sem verða í askana
látnar, en að dudda próflaus við að
semja bókmenntir.
Meiraprófiö góða
— Það er margt bréfið — stendur í
bók eins prófleysingjans, og þótti
þeim sem þetta er lagt í munn papp-
írinn sem um var fjallað heldur taf-
engilegur. Það er margt próflð, er
líka hægt að segja og gildir líkleg-
ast litlu með hvers konar hætti bréf
með uppáskrift um kunnáttu í „að-
ferðum í bókmenntum“ er fengið.
Og prófið er margt. í Pressugrein-
inni um prófleysi er rithöfundurinn
og ritstjórinn Indriði G. Þorsteins-
son tekinn sem dæmi um mann sem
plumar sig án prófa.
Þetta er alls ekki rétt. Indriði hefur
bílpróf, meira að segja meirapróf.
Sú prófgráða fleytti honum í vinnu
sem nýttist til að skrifa frægar bæk-
ur, sem góðar kvikmyndir hafa ver-
ið gerðar eftir. Akstur á vegum, úr
sveitinni í kaupstaðinn, og þaðan í
borgina með viðkomu á mörgum
bæjum eru þeir háskólar sem nýtast
til góðra verka sé mönnum ekki yf-
irliðagjamt.
Vafalaust mundi meiraprófsbíl-
stjórinn kolfalla á prófi í „aðferðum
í bókmenntum" og aldrei mundi
hann fá bréf stimplað upp á auka-
vægi vetrareinkunnar sem veitir
hækkun um launaflokka auk ann-
arra réttinda í þjóðfélagi háskóla-
prófanna. Hans kunnátta cr ekki
önnur en sú að skrifa betri texta en
flestir núlifandi Islendingar og
koma hug sínum til skila í bókum
og greinum með þeim hætti að vel
er eftir tekið. Aðrir geta svo bútað
þær hugsmíðar niður og hlotið til
þeirra verka prófessorsembætti og
prófgráður.
í háskóla fer margt fram gagnlegt
og menningarbætandi og nýtur allt
þjóðfélagið góðs af. En ofmat á
prófum og hjáffæðum margs konar
sem tekist hefur að planta inn í æðra
menntakerfið er kannski ekki alltaf
til þess menntunarauka sem há-
skólakennsla gefur væntingar um.
Verst er ef fólk heldur að það komi
menntað út úr svoleiðis hakkavél-
um og tekur til við að loka heilu
starfsgreinunum fyrir öllum öðrum.
í Pressusamantekt kemur líka fram
að aðstoðarkona menntamálaráð-
herra er lítt menntuð og að hann
Þorvaldur í Síld og fiski kann bara
alls ekki neitt.
Þau hafa ekki einu sinni meirapróf
á bíl. OÓ