Tíminn - 11.05.1990, Síða 8
8 Tíminn
Föstudagur 11. maí 1990
Hraóbt
HamarkS
Smásölu- og bílaverslun minnkaði um 300.000 kr. á meðalfjölskyldu frá 1987 til 1989
V
„Sparaö“ í flestu
nema mat og gjöf um
Um 76,4 miiljaröa kr. velta smásöluverslana í landinu á síöasta árí
svaraöi til þess að landsmenn hafi „eytt“ 9,2 milljöröum króna (11%)
minna í búðum heldur en „kaupáríð mikla“ 1987 — þ.e. þegar tekiö
er miö af hækkun vöruverðs og fólksflölgun síðan. Samdrátturínn er
sennilega aö stórum hluta vegna rýmun á kaupmætti launa á þessu
tímabili. Til viðbótar samdrætti í smásöluverslun dróst sala á bílum
og bflavörum (flokkað sem heildverslun) saman um jafhvirði nær 10
milljarða á sama tíma. Þessar upphæðir svara til um 75.000 kr.
„spamaðar“ á hvem landsmann — um 300.000 kr. á 4ra manna fjöl-
skyldu — hvar af rúmur helmingurinn er vegna minni bílavöruversl-
unar.
Helmingi fœrri skór
En hvað er það sem fólk sparar
helst við sig (auk bílakaupa) þegar
krónumar í buddunni rýma?
Langsamlega harðast heíur aura-
leysi aimennings komið niður á
skóbúðum. Skósala á síðasta ári var
að raunverði aðeins rúmur helm-
ingur þess er hún var 1987. Sala
sérverslana með húsgögn, búsáhöld
og heimilistæki hefúr sömuleiðis
minnkað um þriðjung (3,7 millj-
arða), sala fata-, vefnaðarvöru- og
snyrtivömbúða minnkað um fjórð-
ung (1,9 milljarða) og sala bóka-
búða um nær 20%.
Þá hefúr þjóðin eytt um 1.100
millj.kr. (12%) minna í sjoppum í
fyrra heldur en í góðærinu 1987,
sem margir telja líklega hollan
spamað.
Lítið sparað
í matarkaupum
Landsmenn virðast á hinn bóginn
fremur lítið — ef nokkuð — hafa
sparað í matarinnkaupum. Velta
matvömbúða (kjöt, mjólk, brauð og
nýlenduvörur) var að raungildi nær
sú sama 1987 og 1989. í blandaðri
verslun (markaðir og kaupfélög)
varð um 1,9 milljarða samdráttur
(8%). En ekki kemur fram í þeim
tölum sem hér er unnið upp úr hvort
það var vegna minnkandi sölu mat-
væla eða einhverra annarra vöm-
tegunda. Þessir tveir flokkar versl-
ana, matvömbúðir og blönduð
verslun, höfðu í fyrra meira en
helminginn, eða um 53%, af allri
smásöluverslun í landinu og höfðu
því aukið hlutdeild sína úr 49,5%
árið 1987.
Apótekin seldu hins vegar nokkm
meira í fyrra heldur en tveim ámm
áður. Aðeins einn annar flokkur
verslana náði aukinni veltu; spor-
tvöm, leikfanga- og gjafavömbúðir.
Um 90-95 þús. kr.
á mánuði?
Um 302.000 kr. koma í hlut hvers
Islendings ef heildarveltu smásölu-
verslana á síðasta ári væri skipt
jafnt niður á þá. Það svarar til 1.208
þús.kr. að meðaltali á 4ra manna
fjölskyldu — sem í raun er um
145.000 kr. lægri upphæð heldur en
„kaupárið mikla“, 1987.
Ef öll smásöluverslunin væri
greidd úr buddu einstaklinga/heim-
ila væm mánaðarinnkaup „4ra
manna fjölskyldunnar" 100.700 kr.
En frá þeirri upphæð má líklega
draga einar 3-4 þús.kr. af sölu apó-
tekanna sem að meirihluta er greidd
af rikissjóði. Einhver hluti af smá-
sölu ritfanga, húsgagna, blóma og
fleira er sömuleiðis borgaður af fyr-
irtækjum og stofnunum en ekki af
„heimilispeningum". Og algengt
mun að fýrirtæki kaupi matvæli
fyrir báta og lítil mötuneyti í smá-
söluverslunum svo nokkuð sé
nefnt. Samanburður á milli tímabila
getur verið jafhmarktækir fyrir því.
„4ra manna
fjölskyldan“ 1989
Tegund versl.: Kr.á mánuði:
Fiskbúðir 800
Kjöt/brauð/nýlenduv. 24.900
Markaðir/kaupfélög 28.300
Sjoppur 10.300
Húsg/búsáh/heimilist. 10.300
Fatnaður/vefnaðarv. 7.300
Skóbúðir 900
Sport/gjafav/leikf.b. 5.300
Bóka/ritfangab. 3.500
Ur/ljósmyndav/o.fl. 1.800
Blómabúðir 1.800
Snyrtivörubúðir 700
Apótek 4.800
Samtals: Kr. 100.700?
Þótt enginn hagi kannski innkaup-
um sínum nákvæmlega eins og
þessi „meðalfjölskylda“ felst engu
að síður töluverður fróðleikur um
innkaupavenjur landsmanna í þess-
um lista.
„Éta meirihlutann
af kaupinu sínu“
Það er t.d. athyglisvert að um 64%
allrar smásöluverslunar í landinu
eru í matvöruverslunum, stórmörk-
uðum/kaupfélögum og sjoppum —
þ.e. að stærstum hluta vörur til að
éta, drekka og þrifa sig með. Enda
sagði kaupmaður einn í samtali við
Tímann: „Islendingar éta meirihlut-
ann af kaupinu sínu“. Að þjóðin
skuli, þrátt fyrir „kreppu“ og
minnkandi sígarettureykingar, eyða
stærri fjárhæðum (nærri 8 milljörð-
um kr.) í sjoppum landsins heldur
en í öllum skó- fata- og vefnaðar-
vörubúðum samanlagt segir nokkra
sögu um „sætindaþörfina“. Sam-
drátturinn síðan 1987 er líka mun
meiri i fatabúðunum heldur en
sjoppunum, þrátt fyrir það að sala
t.d. gosdrykkja og sælgætis í mat-
vöruverslunum og mörkuðum hafi
líklega aukist að mun á þessum ár-
um.
Hvar hefur fólk sparað?
„4ra manna fjölskyldan minnkaði
innkaup í húsgagna- heimilistækja-
og búsáhaldabúðum um nær 60.000
kr. (úr 182 niður i 123 þús. kr.) á
þessum tveim árum. Innkaup i
bóka/ritfangaverslunum um rúmar
10.000 kr. Innkaup í skó- og fata-
verslunum um tæpar 36.000 kr. og
eyddi rúmlega 17 þús. kr. minna í
sjoppunum.
- HEI