Tíminn - 19.05.1990, Page 10

10 Tíminn
Laugardagur 19. maí 1990
VETTVANGUR!
Guðrún Jónsdóttir:
Félagið sem ekki er til
Þaö sagði við mig kona um daginn að nú væru aliir hættir að
fara í sparifötunum ofan í miðbæ, enda má til sanns vegar
færa að fýrir þá sem hafa látið sér annt um velferð og viðgang
miðbæjar Reykjavíkur hafa undanfarin ár verið heldur dapur-
leg. Hvert óhappið eftir annað, verslunin flyst í Kringluna, hús-
in eldast, láta á sjá og kalla á viðhald, fasteignagjöldin eru að
sliga fólk, umferðin og bílastæðamálin eru óþægileg og svo
eru það ýmsar misheppnaðar nýbyggingar sem einhvem veg-
inn falla ekki að umhverfinu og trufla okkur sem um götur
göngum, jafnvel svo að við vitum ekki nema best sé að forða
sérburt
Þann 23. april sl. auglýsti borgar-
stjóri að haldinn yrði stofnfundur
nýs félags, Þróunarfélags miðbæjar
Reykjavíkur, á Hótel Borg. í tillög-
um um hlutverk félagsins, sem
borgarstjóri lagði fram á fundinum,
kemur fram að félaginu er m.a. ætl-
að það hlutverk að samræma hug-
myndir og tillögur hagsmuna- og
framkvæmdaaðila um uppbygg-
ingu mannvirkja og nauðsynlega
þjónustu í miðbænum og stuðla að
framkvæmd þeirra.
Starfssvið félagsins á samkvæmt
tillögunni að vera miðbær Reykja-
víkur eins og hann er skilgreindur í
hvcrfaskipulagi útgefnu af Borgar-
skipulagi Reykjavíkur í apríl 1990,
sjá kort.
Félagsaðilar geta þeir orðið sem
eiga fasteignir á félagssvæðinu, þeir
sem stunda þar rekstur eða búa þar.
Samkvæmt tillögunni eiga fimm
menn sæti í stjóm félagsins. Þrír eru
kosnir á aðalfundi, hinir tveir eru til-
nefndir af annars vegar forsætisráð-
herra og hins vegar af borgarstjóra.
I þessum tillögum er gengið út frá
þrem grundvallarsjónarmiðum.
1. Þröngri afmörkun á félagssvæð-
inu, sjá kort.
2. Þröngt afmörkuðum hagsmuna-
hópi hvað snertir félagsaðild.
3. Áform um niðurrif og nýbygg-
ingar sem lausn á vanda miðbæjar-
ins.
Öll þessi atriði tel ég að þurfi að
endurskoða.
I fyrsta lagi er sú afmörkun, sem
gengið er út frá í tillögunni, óskýr og
ekki rétt hugsuð. Dæmi um þetta er
t.d. að hótel við Skúlagötu mundi
lenda utan fé'.agsmarkanna. Verslun-
arsvæði miðbæjarins og íbúðasvæð-
in í kring, höfnin og athafnasvæðin
eru allt ein heild, þar sem einn þáttur
er öðrum háöur. Því verður ekki t.d.
Laugavegurinn skilinn frá íbúða-
svæðinu við Grettisgötu. Án íbúða-
svæðanna væru verslunar- og at-
hafnasvæðin í miðbænum illa sett.
Því hljóta allar aðgerðir á svæðinu
að taka mið af hagsmunum svæðis-
ins í heild sem íbúa-, atvinnu- og
verslunarsvæðis. Eðlilegt væri að
líta á svæðið norðan Hringbrautar og
vestan Snorrabrautar eða jafnvel
vestan Lönguhlíðar og svo ströndina
á tvo vegu sem afmörkun félags-
svæðisins. Þá næðist m.a. svæðið í
kringum Hlemm inn í myndina.
I samræmi við það sem að framan
er sagt verður aðild íbúasamtaka að
stjóm félagsins að vera tryggð.
Því verður að koma fram í lögum
félagsins að íbúasamtök á svæðinu
eigi rétt á að tilnefna menn í stjóm
þess.
í tillögunni er sem sjá má talað um
uppbyggingu og uppbyggingar-
áform og þar með niðurrif í stað þess
að tala um viðhald og endurbætur og
þess að nýbyggingar og endurbætur
taki mið af þeirri byggð og umhverfi
sem fyrir er og hlúi að því.
Við þurfum að viðurkenna þennan
borgarhluta og bera virðingu fyrir
honum. Skynja hversu dýrmætur
hann er okkur vegna sögu hans og
uppmna og þess sjarma sem hann
býr yfir. Hann er vanræktur en hér er
víða hægt að framkalla fegurð sem
ekki verður sköpuð annars staðar.
Borgaryfirvöld virðast hins vegar
vera svo fátæk í hugsun að halda að
vandi miðbæjarins verði leystur með
niðurrifi og nýbyggingum. Þetta er
mesti misskilningur, þvert á móti er
ein öflugasta leiðin til að endurreisa
miðbæinn fólgin í því að varðveita
gömlu byggðina eftir fremsta megni
og finna henni hlutverk við hæfi.
Endurbætur á útivistarsvæðum mið-
bæjarins eru einnig mikið hags-
munamál sem sinna verður af alúð.
Að ógleymdum umferðarmálunum.
Akvörðun um uppbyggingu
Kringlunnar, sem tekin var af núver-
andi stjóm borgarinnar á sínum
tíma, útilokaði að hér í miðbænum
risi þess konar verslun, a.m.k. í ná-
inni framtíð. I þessu sambandi má
minna á að verslunarkönnun sem
gerð var af Borgarskipulagi árið
1981 i samvinnu við Kaupmanna-
samtökin sýndi að verslunarhúsnæði
í borginni var þá þegar að nálgast
mettunarmörk og nýr stórmarkaður
mætti ekki risa nema öðrum yrði
lokað.
Við verðum því að leggja áherslu á
annars konar verslun hér í miðbæn-
um, t.d. sérhæfða smásöluverslun af
ýmsu tagi og ýmiss konar nýsköpun
í atvinnurekstri. Við verðum að
leggja áherslu á miðbæinn sem mið-
punkt stjómsýslu, ferðamannabæ,
miðstöð menningar og síðast en ekki
síst gott og eftirsóknarvert íbúða-
svæði.
Á þessum grundvelli er hægt að
keppa við hvaða Kringlur sem er.
Þær geta aldrei boðið upp á neitt
svipað því sem hægt er að bjóða upp
á í miðbænum ef rétt er á málum
haldið.
Sjónarmið þau sem hér hafa verið
rakin í stuttu máli komu fram á fúnd-
inum á Hótel Borg. Einnig vom
lagðar fram breytingatillögur að til-
lögu að samþykkt fyrir þróunarfé-
lajgið.
I framhaldi af því var fúndi frestað
og samþykkt að setja á laggimar 3ja
manna nefnd til að vinna áfram í
málinu. Í henni eiga sæti fyrir hönd
borgarinnar Hjörleifur B. Kvaran,
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson og und-
irrituð. Nefndin hefur ekki enn verið
kölluð saman, en neíhdarskipanin
vekur vonir um að þau sjónarmið,
sem ég hef hér gert lítillega grein
fyrir, eigi sér öflugan stuðning og
hljómgmnn. Enda gaf þessi fjöl-
menni fundur það berlega til kynna.
Vonandi verður hægt að opna augu
fúndarmanna íyrir þeim verðmætum
sem hér er að finna og leiðir til þess
að færa sér þau í nyt okkur öllum til
gleði og ánægju. Hér er raunar um
þjóðareign að ræða sem okkur ber
skylda til að standa vörð um.
Þá getum við aftur farið í spariföt-
unum ofan í bæ.
Eftirmáli: Þegar ég var að Ijúka við
að skrifa þessar línur sá ég í leiðara
Morgunblaðsins að búið væri að
stofna Þróunarfélagið og í auglýs-
ingu sem birtist í blöðunum daginn
eftir er sagt að menn geti skráð sig
sem stofnfélaga í Þróunarfélagið á
ýmsum stöðum í bænum dagana 17.
maí til 16. júní. Þetta kom mér
spánskt fyrir sjónir sem nefndar-
manni í undirbúningsnefndinni.
Hvemig er hægt að skrá sig í félag
sem ekki er til og engar reglur hafa
verið samþykktar um? Það skyldi þó
aldrei vera að við stæðum hér
ffammi fyrir enn einu dæminu um
offikið sem viðgengst í henni
Reykjavík.
Oddi á Rangárvöllum
Undanfarið hef ég rætt nokkuð við
menn í og utan Rangárvallasýslu um
þá hugmynd að efld yrði starfsemi í
Odda á Rangárvöllum. Er skemmst
ffá að segja að mönnum hefúr litist
vel á að hefja hið foma ffæðasetur til
vegs og virðingar. Mönnum hefur
virst sem Oddastaður gæti á ný orðið
í þjóðleið og meiri umsýslustaður en
verið hefur. Þá hafa menn tekið undir
þá uppástungu að Oddi yrði með tíð
og tíma miðstöð fræða og fræðslu á
sviði náttúruvísinda og sögu.
Hyggilegast er að fara sér að engu
óðslega og gera áætlanir um fram-
gang málsins hægt og sígandi næstu
ár og áratugi. Þá er líklegra að vel
takist til. Mest er um vert að taka
rétta stefnu að vel ígrunduðu máli og
velja nýju menntasetri í Odda verk-
efni sem ekki er enn sinnt sem skyldi
hér á landi. Þannig yrði Oddi ekki
einungis lyftistöng Rangárvallasýslu
heldur öllu landinu.
Uppástunga mín um hlutverk
menntascturs á kirkjustaðnum Odda
á Rangárvöllum fram yfir störf sókn-
arprests og búsýslu á jörðinni er
nokkurs konar uppkast til íhugunar
og umræðu. Hlutverkið er þrískipt.
Fyrsta verkefnið er almennings-
ffæðsla og rannsóknir á fjölbreyti-
legri náttúm og sögu sveitarinnar frá
upphafi. Saga lands og þjóðar í þús-
.und ár er samtvinnuð á þessum slóð-
um og vissulega lærdómsrík. Hugsa
mætti sér unglingastarf að sumarlagi,
t.d. námskeið, útivist og hesta-
mennsku.
Annað verkefnið er rannsóknir á
norðurljósum og segulsviði jarðar,
ffæðilegar rannsóknir á lofthjúpi
jarðar og annarra hnatta sólkerfisins,
ennffemur stjamfræði og geimvís-
indi. Hin spennandi spuming um líf í
alheimi verður sífellt raunhæfara
verkefni fyrir vísindin.
Þriðja verkefnið er saga mann-
kyns, einkum með tilliti til veðurfars-
breytinga á jörðinni allt ffá forsögu-
legum tíma. Hér teldust með
rannsóknir og fræðsla um umhverfi
mannsins og lífríkisins í heild. Saga
fomþjóða fyrir botni Miðjarðarhafs
er mjög lærdómsrík í þessu tilliti og
því miður of lítið kunn hér á landi.
Að lokum ber þess að gæta að end-
urreisn Oddastaðar yrði farsælust í
kappsfúllri samvinnu áhugamanna,
forráðamanna í sýslunni og annarra
heimamanna, stjómvalda í höfuð-
staðnum, biskups Islands og háskól-
anna. Lesandi er vinsamlegast beð-
inn að íhuga hugmynd þessa og
leggja til málanna.
Þór Jakobsson
Séð heim að Odda sem hug-
myndir eru um að efla til fomrar
ffægðar.
’a/r fi •*