Tíminn - 02.08.1990, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 2. ágúst 1990
Fimmtudagur2. ágúst 1990
Tíminn 11
Af 19,4 milljarða tekjuskatti heldur
ríkissjóður eftir 10,7 milljörðum
Líklega senda margir „stórríkir“ fjár-
málaráðherranum sínum blessunaróskir í
huganum þegar þeir sjá skattseðilinn sinn
þetta árið (eftir öll ósköpin í fyrra). Dæmi
fínnast um að eignaskattur hjóna hafi
lækkað um 1,5 m.kr. 2 m.kr. og jafhvel allt
upp í 3 milljónir kr. milli ára, vegna lækk-
unar á skattprósentu í efra þrepi eigna-
skattsins — og ekki síður vegna tekju-
tengingar skattsins. T.d. virðist eignaskatt-
ur ríkustu eiginkonu í Reykjavík (með
a.m.k. 150 m.kr. eignir) hafa lækkað á 2.
milljón kr. vegna þess hve lágar tekjur hún
hafði í fyrra. Svipuð ástæða virðist fýrir
600 þúsund og upp í 1 m.kr. lækkun lækk-
un eignaskatts nokkurra annarra „100
milljóna kvenna".
Til marks um hverra eignaskattar hafa
lækkað segir það sína sögu að eignaskatt-
ar þeirra 11 einstaklinga sem skipuðu lista
20 „ríkustu" Reykvíkinga bæði nú og í
fyrra er nú tæplega 8 m.kr. lægri en þá
(lækkað úr 26,5 m.kr. niður í 18,7 m.kr.).
En þessi tæplega 8 m.kr. lækkun er fjórð-
ungur þess sem eignaskattar 25.000 borg-
arbúa lækkut)u samtals á milli þessara ára.
Ráðherra tíðrætt
um
tekjujöfnun
„Það sem ríkissjóður fær í sinn hlut er að-
eins lítill hluti heildarálagningarinnar —
meginhlutanum er ráðstafað til tekjujöfh-
unar“. Þetta sagði fjármálaráðherra, Olaf-
ur Ragnar Grímsson, á fréttamannafundi
þar sem honum varð tíðrætt um tekjujöfn-
unaráhrif tekjuskattsins. Ráðherra benti á
að af 19,4 milljarða álögðum tekjuskatti
einstaklinga haldi ríkissjóður aðeins 10,7
milljörðum króna (6% af launum lands-
manna) eftir til sinna nota. Um 8,7 millj-
arða sendi ríkissjóður hins vegar aftur út
til landsmanna sem bamabætur (4,3 millj-
arða), húsnæðisaðstoð (2,1 milljarð) og
vegna greiðslu útsvars fyrir þá launa-
lægstu sem greiða útsvar sitt með per-
sónuafslættinum (2,3 milljarða). Ráðherra
benti á að tekjur sveitarfélaganna af út-
svörum eru 12,5 milljarðar, eða mun hærri
en það sem ríkið heldur eftir af tekjuskatt-
inum.
100.000 ávísanir í póst
Aldrei þessu vant geta „gluggabréf ‘ orð-
ið gleðiefhi þessa dagana. Um 100.000
ávísanir frá ríkissjóði, að upphæð um 3,5
milljarðar króna, hafa nýlega verið póst-
lagðar til skattgreiðenda. Auk bamabóta
sem greiddar em með öllum bömum fá
90% einstæðra foreldra nú sendar ávísanir
með bamabótaauka og meira en þriðjung-
ur allra hjóna með böm sömuleiðis. Um
fimmtungur framteljenda fær húsnæðis-
eða vaxtabætur.
Sömuleiðis fær fjöldi manns endurgreitt
það sem þeir hafa ofgreitt í tekjuskatt og
útsvar af ýmsum ástæðum, samtals um 1,9
milljarða kr. Þar hefúr m.a. verið tekið til-
lit til kostnaðar á móti „bílastyrkjum".
Sömuleiðis fá um þrjú þúsund manns end-
Álagning launatengdra gjalda (lífeyris-,
slysa- og atvinnuleysistryggingagjald) er
um 3,2 milljarðar. Það er 18-19% hækkun
milli ára, sem er raunhækkun miðað við
launahækkanir á sama tíma.
Og ekki hafa öll fyrirtæki tapað sem bet-
ur fer. Þvi álagðir eignaskattar fyrirtækja
hafa hækkað um 16% milli ára. Þeir nema
um 1,2 milljörðum króna á þessu ári, eða
litlu lægri upphæð en eignaskattar einstak-
linga. Skattur á skrifstofu- og verslunar-
húsnæði hækkar hins vegar minna, eða um
10% milli ára. Skýringin er sögð lítil
hækkun fasteignaverðs vegna offramboðs.
Reykvíkingar
ríkastir
Sem að líkum lætur nema álagðir skattar
skattstjórans í Reykjavík dijúgum hluta af
allri skattlagningu í landinu, enda yfir
38% allra íslendinga búsettir í borginni og
sömuleiðis flest stærstu fyrirtæki lands-
manna þar til húsa. Af öllum eignaskatti
einstaklinga er t.d. um 55% lagður á
Reykvíkinga. Og fyrirtæki í borginni eiga
að greiða álika hlutfall af öllum álögðum
eignaskatti félaga.
Einstaklingar í Reykjavík sem gert er að
greiða yfir 5,5 m.kr. í heildargjöld eru 23
að þessu sinni, hvar af fimm eiga að
greiða yfir 10 milljónir. Langhæsti út-
svarsgreiðandinn í þessum hópi er Þor-
valdur Guðmundsson, um 2,8 m.kr., sem
gefúr til kynna um 40 milljóna kr. tekjur á
síðasta ári. Helmingur hópsins borgar yfir
milljón í útsvar, sem þýðir um og yfir 15
milljóna tekjur.
Umsvifin virðast hins vegar langmest hjá
Herluf Clausen, sem gert er að greiða yfir
8 millj. kr. í aðstöðugjald. Það er nærri 5
millj.kr. hærra aðstoðugjald en hjá næsta
manni enda á Herluf nafhbótina „skatta-
kóngur Reykjavíkur“ því að þakka, ásamt
með mikilli lækkun eignaskatta Þorvaldar
Guðmundssonar, sem áður bar titilinn.
Heildargjöld þessara tveggja eru rúmlega
og tæplega 20 milljónir i ár.
Þeir hafa þó eignast harðan keppinaut í
Hafnarfirði, Þorleif Bjömsson. Heildar-
gjöld hans em rúmar 19 m.kr. og jafhframt
tvöfalt hærri en nokkurs annars einstak-
lings í því skattumdæmi.
22 lögaöilar yfir 40
milljónir
Aðeins 22 lögaðilar í Reykjavík og á
Reykjanesi (og þá væntanlega á landinu)
fá álögð yfir 40 m.kr. heildargjöld (þ.e.
tvöfalt meira en „skattakóngamir"). Nær
Qórðungur þessara fyrirtækja em bankar
og sparisjóðir.
Islenskir Aðalverktakar em þó langsam-
lega efstir á blaði með tæplega '400 m.kr.
Næstur er hins vegar Búnaðarbankinn
með tæplega 270 millj.kr. (og vekur at-
hygli að hann greiðir yfir tvöfalt hærri
tekjuskatt en nokkurt annað fyrirtæki í
borginni, eða 211 m.kr.).
Sambandið, Eimskip og Flugleiðir koma
næst í röðinni með heildargjöld milli 140
og 150 m.kr.
urgreiddan skatt vegna þess að þeir keyptu
hlutabréf i atvinnurekstri fýrir 400
millj.kr. á síðasta ári.
Framteljendiu- i hópi einstaklinga reynd-
ust um 192 þús.á þessu ári. Þar bætast svo
við rúmlega 15 þús. lögaðilar (atvinnurek-
endur).
Skatturinn hækkar
þó mun meira
en barnabæturnar
Þótt fjármálaráðherra haldi á lofti tekju-
jöfhunaráhrifúm tekjuskattsins virðist
engu að síður ljóst að tekjuskattar hækkar
á þeim hluta þjóðarinnar sem ekki skuldar
þeim mun meira vegna húsakaupa.
Álagðir tekjuskattar einstaklinga vom 15
milljarðar í fýrra en 19,4 milljarðar í ár.
Það er 29,3% hækkun milli ára. Á sama
tíma hækkar t.d. heildampphæð bamabóta
(og b.b.auka) aðeins um rúmlega 16%, en
bætur með hverju bami um tæplega 14%
milli ára. Það hlutfall tekjuskattsins sem
endurgreitt er í formi bamabóta hefur
lækkað úr tæplega 25% í fýrra niður í
rúmlega 22% á þessu ári. Með sama hlut-
falli og í fýrra hefðu bamabætur orðið um
500 millj.kr. hærri á þessu ári en raun er á.
Tekjuskatturinn hækkaó
langt umfram útsvörin
Fjármálaráðherra leiddi hjá sér spumingu
um hækkun tekjuskatta þeirra sem engar
endurgreiðslur fá vegna bama eða skulda.
Og torvelt er að sjá nákvæmar tölur þar
um úr þeim gögnum sem ráðuneytið hefur
dreift enn sem komið er.
Af yfirlitum um álagningu í Reykjavík
og á Reykjanesi er hins vegar ljóst að
tekjuskatturinn hefúr þar hækkað miklu
meira en útsvörin, en þau em sem kunnugt
er flöt prósenta á öll laun. Sömuleiðis hef-
ur skattgreiðendum fjölgað nokkm meira
heldur en útsvarsgreiðendum, sem gefúr
til kynna að færi sleppa nú við greiðslu
tekjuskatts heldur en í fýrra.
I þessum tveim skattumdæmum hækkaði
meðalupphæð útsvars á hvem greiðanda
hækkaði um rúm 11% og tæp 13% milli
ára. Tekjuskattur hækkaði á hinn bóginn
um 22-24% að meðaltali á hvem greið-
anda — eða í kringum tvöfalt meira held-
ur en bæði meðalútsvarið og bamabætur
með hveiju bami.
Skuldlitlir „blæöa“...
Þeir 25.500 einstaklingar sem nú njóta
ára. Það þýðir að húsnæðisbætumar hafa
lækkað að raungildi (sem getur verið um-
hugsunarvert fýrir þá sem vilja treysta því
að vaxtabætumar verði um alla framtíð
jafh „rausnarlegar" og nú á 1. árinu).
... nema
nokkrir
„stórríkir“
Af einstaklingum er það dijúgur fjórð-
ungur ffamteljenda, eða um 52 þús.
manns, sem gert er að greiða eignaskatta.
Það er um 1.000 fleiri en í fýrra. Álagðir
eignaskattar em samtals rúmlega 1,3
milljarða kr., sem er um 100 m.kr. lækkun
frá í fýrra.
Þessi lækkun stafar af því að eignaskatt-
ar „stórríkra" hafa lækkað vemlega milli
ára. Bæði hefúr skattprósentan á (hreinar)
eignir umffam 8 milljónir á mann nú
lækkað um rúman fjórðung (úr 2,7% í
1,95%) og sömuleiðis geta stóreignamenn
nú fengið þennan „stóreignaskatt“ lækk-
aðan eða niðurfelldan ef þeir hafa litlar
tekjur.
Alls em það um 5 þús. manns sem eiga
hreinar eignir yfir 8 millj. (hjón 16 m.kr.)
og lenda samkvæmt því í efra eignaskatts-
þrepinu. Aðeins tæplega þriðjungur þess-
ara eignamanna (1.650 manns) þurfa hins
vegar að greiða þann „stóreignaskatt“ að
fúllu. Hinir fá hann niðurfelldan að hluta
(vegna tekna undir 140 þús.kr.á mánuði í
fýrra) eða að öllu leyti (vegna tekna undir
70 þús. á mánuði) vegna tekjuviðmiðunar.
Eins og áður er ffá greint virðist fólk jafn-
vel geta átt 100 milljóna eignir eða meira
ánþess að hafaafþeim 15 millj. kr. tekjur,
sem hlýtur að teljast léleg ávöxtun eign-
anna.
Skattalækkun hjá
fyrirtækjum
Álagður tekjuskattur á lögaðila (fýrir-
tæki) nemur um 3,8 milljörðum króna.
Það er aðeins 3% hærri upphæð en árið
áður, þannig að tekjuskattur fýrirtækja
hefúr lækkað um 10-15% að raunvirði
milli ára. Þar með er þó ekki öll sagan
sögð, þvi nær helmingur (45%) skattsins
er áætlaður. Þykir því raunhæft að reikna
með að endanlegar tekjur af tekjuskatti
fýrirtækja verði mun lægri en áðumefhd
upphæð.
hinna nýju vaxtabóta virðist eini hópurinn
sem kann að sleppa léttar ffá skattheimtu
rikissjóðs á þessu ári heldur en í fýrra (auk
kannski nokkurra stóreignamanna).
Heildarupphæð vaxtabóta (um 1,4 millj-
arðar) er nær tvöfalt hærri heldur en sá
vaxtaafsláttur sem þær leysa af hólmi.
Meðal vaxtabætur á mann eru um 64%
hærri en vaxtaafslátturinn i fýrra.
Af launum flestra annarra virðist ljóst að
ríkissjóður tekur nú stærri skerf heldur en
árið áður. T.d. má benda á að upphæð hús-
næðisbóta (til 11 þús. skattgreiðenda) hef-
ur aðeins hækkað um tæplega 10% milli