Tíminn - 20.11.1990, Blaðsíða 6
6 Tíminn
Þriðjudagur 20. nóvember 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gislason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Glslason
SkrifstofurLyngháls 9,110 Reykjavík. Sfml: 686300.
Auglýsingasfml: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, fþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1100,-, verð I lausasölu kr. 100,- og kr. 120,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Tilboð með fyrirvara
Utanríkisráðherra sem fer með þau málefni, er snerta
hið almenna samkomulag um tolla og viðskipti, svo-
kallað GATT-samkomulag, hefur sent frá sér tilboð til
umræðu um hvemig Islendingar gætu hugsanlega
stutt þá hugmynd sem uppi er á vettvangi GATT að
aðildarríkin stuðli að því að viðskipti með landbúnað-
aivörur landa milli verði sem fijálsust.
Islendingar geta ekki látið þessar umræður framhjá
sér fara. Hjá því verður ekki komist að ýmsu verður
að breyta í stuðningsaðgerðum við landbúnað hér á
landi eins og annars staðar. Hins vegar er það á mis-
skilningi byggt að íslendingar hafi verið komnir svo í
eindaga með að leggja íram tillag af sinni hálfu til
þessarar umræðu, að utanríkisráðherra hefði ekki haft
ráðrúm til að kynna hagsmunaaðilum og stjómmála-
mönnum nánar en hann gerði, hvert yrði efiii og orða-
lag tilboðsins.
Fram kemur í viðtali við framkvæmdastjóra Stéttar-
sambands bænda við Tímann í gær að tilboðið hafi
ekki verið borið undir stjómendur sambandsins. For-
maður Landssambands kúabænda lýsir einnig í við-
tali við Tímann óánægju sinni með það að tilboðið
hafi ekki verið borið imdir forsvarsmenn bændasam-
takanna.
Hákon Sigurgrímsson, framkvæmdastjóri Stéttar-
sambandsins, tók fram að sambandið myndi skrifa
ríkisstjóminni bréf þar sem komið yrði á firamfæri at-
hugasemdum við tilboðið, enda væri ýmislegt óljóst í
því skjali. Einnig að Stéttarsambandið muni fara fram
á að fulltrúar þess fengju að vera viðstaddir lokahrinu
samninganna í Genf og að hafit yrði náið samstarf við
bændur um framkvæmdina hér heima.
Utanríkisráðherra hlaut að sæta gagmýni fyrir máls-
meðferðina, eins og líka ffam hefur komið í orðum
forystumanna bændasamtaka. Gagnrýni þeirra er rétt-
mæt. Hitt kann satt að vera að efnisleg gagnrýni á til-
boð utanríkisráðherra vegi þyngra en andmæli gegn
formsatriðum og vinnubrögðum ráðherra. Efnislega
gagnrýni mun heldur ekki skorta, því að efni og orða-
lag tilboðsins er engan veginn svo ljóst að það megi
ekki túlka á ýmsa vegu.
Að vísu kemur fram í aðfaraorðum tilboðsins að það
er „fyrsta tilboð og háð tilboðum annarra þátttakenda
í samningaviðræðunum. Því áskilur ísland sér rétt til
þess að breyta og/eða draga til baka sérhvem hluta til-
boðsins.“ í þessum orðum felst fyrirvari sem ráðherra
ber að sýna ffarn á að hafi raunhæfit gildi. Sönnur á
því fást þó ekki fyrr en á reynir við samningaborðið.
Betra er þó að hafa þennan fyrirvara en ekki. Á
grundvelli hans er möguleiki til þess að breyta efni
tilboðsins, ef staðið er af einbeitni að því að halda
honum fram á síðari stigum málsins.
Eins og bent var í forystugrein Tímans á fimmtudag-
inn er andinn í GATT-viðræðunum í Genf þannig að
allt er í óvissu um samkomulag milli Evrópubanda-
lagsins og Bandaríkjanna um alþjóðaviðskipti með
landbúnaðarvörur. Með hliðsjón af því lá ekkert á að
utanríkisráðherra íslands hraðaði tilboði sínu með
þeim hætti sem hann gerði. Að ganga ffamhjá hags-
munaaðilum um samráð er aðfinnsluverð embættis-
færsla.
mm
gægMsgæSgs!
Nýlega mítti sjá, að margt vinn-
hlustað.
en hér er ekki staöur eða stund tii
var eng-
er þetta ferlíki miöaö viö þarfir nefndi Kanaanstnenn. Þeir héldu Gunnarsson, Guómund Kamban,
en hjá næstu kynslóðum á undan. Skandinavíu. Þaöan eru kornin tungumál) og Halldór Laxness.
V'iö fsicndingar höfum getift af tröUln í þjöðsögunum. Þegar
okkur margvfsleg íyrirbæri í ald- Amgrímur skrifaði frægt rlt tii Af
anna rás. Vlð höfum fengið yflr vamar fslendingum, sem jafnast ™ *lö«t**?UUU*
okknr Svarta dauða, Stórubólu, fulikomlega á við menningarrds- Næstum hvergi er getið um þýð-
Stóradóm og Skaftárelda. Ekkert ur nútímans, lét hann að því ingar á verkum eftir menn eins og
af þessu var af mannavöidum, liggja að vtð værum komin af Jónas Haligrímsson eða Þórberg
smíðað okkur til fordjörfunar þessum trölliriennum. En á mið- Þórðarson. Þeim gafst heldur
nema Stótidómur. Og allt leið öldum trdði fólk í Evrópu á hver- ekki kostur á menningarreisum.
þetta hjá eins og ijótur draumur, skyns afbrigði í náttúrunni, og Þeir voru eldd uppi á iíma, þegar
Nd herjar fiskþurrð á tniöum, öfl- ekki síður á skrattann sjálfan sem þjóðin verpti eggi á Mtðnesheiði.
ugur viiji er til að ganga í EB og annað. Segír f annálum, að En ekki dugir að sýta það. Við bú-
Gatt-vlðræður eru f fullum gangl skrattinn haft ferðast í kerru um um við mörg einkenni þotualdar.
til að gera þann draum skarom- Ungvetjaland. f þann tíma þekkt- Htnar tíðn menningarrelsur eru
sýnna stráka að veruleika, að hér um við ekki hjóJið hér á landi, og afsprengi hennar, Hún hefur fært
verði horfið frá framleiðsiu á notuðumst við drögur eða sieða. okkur nær kenningum Antgríms
landbúnaðarvörum. Þegar svo er Nú er skipt um skreið. Nú verpir laerða firá því um sextán hundruð,
komið þykir monnum heppiiegast þjóðin eggi. að við séum komin af Kanaans-
að þjóðin verpi dýru eggi á Miö- mönnum, fólki sem var stærra og
”th"4i • Fiskur og menning
Frægðin er gömul famar hafa^eri& á fr| ti| fuíjjtomnu samnemi vfö ávlnn-
Við erom ekki sár á peninga, einna fjögurra þjóðlanda, getum ínga þotualdar nema við hlið þess
þegar útiönd eru annars vegar. við að vísu ekki stuðst við kenn- standi hröJhnenni úr ebr, svo út-
Undanfarið hefur verið haidið úti ingar Amgríms lærða um tröll- lendingar sem hingað koma, geti
fjölmennum menningarreisum, mennin, en við kynnum allt það, séð með etgtn augum hvað við er-
gera veg íslands sem mestan. landinu. Þar er ýmist um að raeða til útflutnings.
Farið hefur veríð land úr landi fisk eða skáld, og hallast ekki á Carri
VITT OG BREITT
Fávísi á upplýsingaöld
Ljótt er ef satt er, sagði kerlingin
þegar henni var sagt að Frelsarinn
hafi verið krossfestur. Sama getur
manni dottið í hug um þau vísindi
að naer þriðjungur landsmanna
haldi að ísland sé aðili að Evrópu-
bandalaginu.
Meðal margra merkra upplýsinga
og umhugsunarefna sem fram
komu á flokksþingi Framsóknar-
flokksins um helgina, er sú að það
sé útbreidd skoðun og vissa í land-
inu, að íslendingar séu í Evrópu-
bandalaginu. Þetta kemur fram í
skoðanakönnun sem Félagsvís-
indadeild Háskólans lét gera um
hug íslendinga til bandalagsins og
enn er verið að vinna úr og munu
niðurstöður verða birtar innan
tíðar. Að því er einn ræðumanna
upplýsti á þingi er það staðreynd
að 30 af hundraði aðspurðra eru
þess fullviss að ísland sé meðal að-
ildarþjóða Evrópubandalagsins.
f hugum þessa hóps manna er
auðvitað út í hött að reyna að
komast að því hvort þjóðin vill
samsamast innri markaði Evrópu,
taka upp gjaldmiðil bandaríkjanna
og lúta ákvörðunum Evópuþings-
ins í öllum veigameiri málum. Af
sjálfu leiðir að það munu Frónbú-
ar gera eins og aðrir fullburða
Evrópubúar.
Án allra gaila
Við lifum á Upplýsingaöld þar
sem vandað menntakerfi sér um
uppfræðslu barna, ungmenna,
fullorðinna og öldunga. Er kerfið
gallalaust að mati hinna færustu
sérfræðinga að öðru leyti en því að
það borgar kennurum ekki nógu
góð Iaun.
Þar að auki hefur fjölmiðlun auk-
ist svo ásmegin að þótt vísitölu-
fjölskyldan mundi öll sitja við og
horfa, hlusta og lesa og skipta með
sér rásum, stöðvum og blöðum,
allan sólarhringinn kæmist hún
ekki yfir að meðtaka nema brot af
öllu því sem yfir hana er ausið af
fjölmiðlaefni.
Ótvíræðar kannanir sýna hvar
fólk leitar helst upplýsinga og sér-
hannaðar skoðanakannanir eru
notaðar til að auglýsa upp frétta-
stofur og upplýsingamiðlun
margs konar. Fólk sem getur talað
síbrosandi er eftirsóttasta frétta-
efnið. Þeir sem mælast ná til
flestra eyrna og augna eru bestu
fréttamiðlarnir.
Blöð eru mæld og vegin eftir um-
fangi og útbreiðslu. Þau sem mest
eru bólgin og ná að komast í hvað
flestar sorptunnur eru að sjálf-
sögðu bestu uppfræðararnir.
Eða svo er sagt.
TYúðar eiga bara
að skemmta
En eitthvað er bogið við alla þá
upplýsingu sem ruglar fólk svo í
ríminu, að nær þriðjungur þjóðar-
innar veður í villu og svima um
jafnafgerandi atriði og það hvort
ísland er aðili að Evrópubandalag-
inu eða ekki.
Stjórnmálamenn og aðrir þeir
sem eiga greiðan aðgang að fjöl-
miðla-svallinu sýnast ekki til þess
fallnir að auka skilning fólksins í
landinu á stöðu íslands f heimin-
um eða stefnumörkun í mikils-
verðum málum sem varða þjóðar-
heildina alla.
Þessa dæmalausu vanþekkingu
er ef til vill hægt að afsaka með þvf
að fólk rugli saman Fríverslunar-
bandalagi Evrópu, Evrópuráðinu,
Evrópuþinginu og Evrópubanda-
laginu og kannski enn fleiri al-
þjóðasamtökum og stofnunum.
Sé svo er matreiðsla fjölmiðlanna
um málefni íslands og Evrópu-
bandalagsins ekki upp á marga
fiska. Kannski best að fréttamiðlar
og stjórnmálamenn hætti að sýna
eða útvarpa örstuttum fréttum og
ruglandi fréttaviðtölum um jafn-
flókið efni og viðræður um aðild
að EB eru. Ef til vill er ekkert eðli-
legra en að sauðsvartur almúginn
geri lítinn greinarmun á hvort Jón
Baldvin og svoleiðis fólk er í for-
sæti ráðherranefndar EFTA eða
forsætisnefndar EB. Og hver er yf-
irleitt að tala við hvern um hvað
um sérstöðu hins. Eða svoleiðis.
Best að viðurkenna að ljósvakinn
er vettvangur dægurlaga og
dægrastyttingar og við hæfi að
skemmtikraftarnir þar haldi sig
við sinn leist og láti aðra upplýs-
ingu í friði.
Og því stærri sem blöðin eru, því
erfiðara er að koma auga á hvar
feitt er á stykkinu og upplýsinga-
gildið rýrnar.
Þá eru eftir minni blöðin „sem
enginn vill lesa“, og hvaða máli
skipta þau svosem gegn ofureflinu
við útbreiðslu fávísinnar. OÓ