Tíminn - 31.07.1991, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 31. júlí 1991
Tíminn 7
Daniel Smith-Rowsey, tvítugum bandarískum stúdent, er mikið niðrí fyrir þegar hann ákærir bandaríska foreldra um að hafa eyðilagt alia framtíðarmöguleika kyn-
slóðar hans. Ekki einungis hafi þeim tekist uppeldið illa heldur hafi þeir eytt og sóað svo miklu að ekki verði úr bætt.
„Þið hafið sóað
því öllu saman"
— tvítugur
bandarískur
piltur skrifar
opið bréf til
bandarískra
foreldra
Daniel Smith-Rowsey, tvítugur bandarískur piltur, stundar nám í
stjómmálafræði og kvikmyndagerð við háskóla Kaliforaíu í Santa
Cruz. Hann skrifar bandarískum foreldrum opið bréf sem birtist
upphaflega í bandaríska vikuritinu Newsweek en þýska vikurítinu
Der Spiegel hefur þótt nógu mikið til þess koma til að endurbirta
það. Við tökum í sama streng, þaraa er á ferð ungur hugsandi mað-
ur, sem segir eldri kynslóðum heiðarlega til syndanna.
Oft ímynda ég mér hvernig það
hefði verið að vera um tvítugt, þ.e.
á mínum aldri, á sjöunda áratugn-
um. Þá gat ungt fólk lagt niður fyr-
ir sér hvað það ætlaði að verða þeg-
ar það yrði fullorðið, jafnvel látið
sig dreyma um að kaupa hús. Það
er þegar það væri farið að vinna sér
inn næga peninga til að stofna til
fjölskyldu og framfleyta henni.
Þið hafíð bara kennt
okkur að vera ung
Allir þessir draumar hafa á tímum
einnar kynslóðar horfið. Verðlag
hefur hækkað úr öllu valdi, at-
vinnuleysi hefur færst í aukana og
nú er orðið langt síðan lokapróf úr
háskóla tryggði góða og örugga at-
vinnu.
Ekkert af þessu virðist þó valda
neinum minnstu áhyggjum.
Kannski er það vegna þess að þið,
eldri kynslóðin, hafið ekki heyrt af
mínum jafnöldrum nema þeim
sem í reynd græða mikið fé, eru
fjármálaráðgjafar, íþróttamenn,
tónlistarmenn eða leikarar. En æ
fleiri okkar á þrítugsaldrinum fá of
litla vinnu og of lítið kaup og
höngum bara heima lengi eftir að
við höfum Iokið námi.
Þetta bréf er ætlað hinum svo-
kölluðu „baby-boomers“, þeim
sem fæddust upp úr síðari heims-
styrjöld, og sá sem það skrifar er af
þeirri kynslóð sem nú er að kom-
ast til vits og ára. Ég held að það sé
kominn tími til að við berjum að-
eins frá okkur. Burtséð frá þeim
forríku hefur ekkert ykkar nokk-
urn tíma sagt við börnin sín „ein-
hvern daginn færð þú þetta allt
sarnan", og þið eruð fyrstu afkom-
endur miðstéttar sem hafið á
þennan hátt brugðist.
ímynduðuð þið ykkur að það
gerði okkur ekkert til? Þakka ykk-
ur kærlega fyrir. En mestu hætt-
una er annars staðar að finna, þ.e.
hvernig þið hafið kennt okkur að
afgreiða vanræksluna: Við skulum
gleyma þessu og láta eins og engin
vandamál séu til. Það er sönnunin
fyrir að þið hafið ekkert kennt okk-
ur um hvernig við eigum að vera
vitur — þið hafið bara kennt okkur
að vera ung.
Heimskasta kynslóðin
Við erum heimskasta kynslóð í
amerískri sögu, við á þrítugsaldr-
inum. En það vitið þið reyndar nú
þegar. Meðalþekking þeirra sem
ljúka skyldunámi nú er í reyndinni
minni en sú sem foreldrakynslóðin
okkar hafði til að bera á sínum
tíma. Vankunnátta okkar í landa-
fræði er himinhrópandi. Færni
okkar í erlendum tungumálum er
á svipuðum nótum og sama er að
segja um einföldustu stærðfræði.
Þið lásuð enn bækur, það gerum
við ekki. Við hugsum bara um
ímynd. Við hlaupum á eftir hverri
tískubólu. Sérhver háskólaprófess-
or tekur undir aö hann heyrir ekki
lengur gáfuleg svör, eins og var til
siðs á ykkar tímum. Við höfum
bara hálm í hausnum.
Það er ykkur að kenna. Þið hafið
metið svo hátt þau gildi sem giltu á
æskuárum ykkar og óskað þess að
okkar æska yrði áhyggjulaus. Við
kvörtum ekki undan skorti á kær-
leika; en í stað þess að koma því
inn hjá okkur að við eigum að bera
ábyrgð hafið þið ýtt okkur inn á
stíg ykkar eigin sjálfsraunveru-
leika — eða það sem þið hélduð að
væri hann. Þið hafið gert uppreisn
æskunnar lögmæta og þar með
neitað okkur um okkar eigin sak-
leysi. Kannski vegna þess að Víet-
nam og Watergate eyðilagði ykkar
eigið sakleysi.
Dýrkun villtu og
ábyrgðarlausu æsku-
ára foreldranna for-
heimskandi
Þess vegna erum við nú þegar
nógu fullorðin til að skilja eitthvað
um kynþáttahatur, umhverfið,
fóstureyðingar, kjarnorkustefnu
og eymd hinna heimilislausu, og
vitum að við eigum að hafááhyggj-
ur af því. En við vorum lika á
hverjum degi alin á þeirri mynd-
bandamenningu sem þið hafið
orðið ykkur úti um til að dýrka
villtu og ábyrgðarlausu æskuárin
ykkar.
Boðskapurinn í öllum æsilegu
sjónvarpsþáttunum, bjórauglýs-
ingunum með fjaðurmögnuðu
bikiniklæddu fegurðardísunum og
tónlistarmyndböndunum með vel
þjálfaða unga fólkinu var eindreg-
inn: Það þarf ekkert annað en gam-
an og kynlíf til að fylla upp í tíma
æskunnar. Hvers vegna ættum við
að leggja líka á okkur að læra eitt-
hvað?
Örugglega höfúm við líka þróað
með okkur ákveðin klókindi —
kænsku götunnar, lævísi svindlar-
ans og leiknina í tölvuleikjum. Við
getum talið upp fleiri bjórtegundir
en nöfn á fýrrverandi forsetum
Bandaríkjanna. Poppmenning er
einfaldlega skemmtilegri í okkar
augum en menntun.
Ég trúi bara ekki í rauninni að við
getum lengi enn haldið svona
áfram. Ekkert háiðnvætt land, sem
hefur sett spurningarmerki við
stöðu sína eftir 1945 og lagt á það
nýtt mat, nema okkar. Á sjöunda
áratugnum hafið þið kannski
hugsað um að gera það, en þá
lögðust þið í það siðgæði að eltast
við skjótfengin auðæfi, eins og
Donald Trump — og það eina sem
þið hafið skilið okkur eftir er gjald-
þrota efnahagslíf. í nafni ykkar eig-
in „frelsis" hafið þið arfleitt okkur
að lífsstfi lyklabarna og gert okkur
að kynslóð án foreldra og úr rúst-
uðum fjölskyldum.
Ágimd ykkar hefur
eyðilagt kerfíð
Og hvað hefur orðið um homm-
ana, blökkumennina, kynþátta-
minnihlutahópana, hvað hefur
orðið um konurnar sem þið eigið
að hafa látið ykkur svo annt um og
hafið nú gleymt? Ég er ekki reiður
við ykkur þó að þið hafið selt ykkur
kerfinu. Það er bara það að fyrir
mig verður ekkert kerfi lengur til
sem ég gæti selt mig þó að ég vildi.
Það er ekkert meira fé til þess þá,
þið hafið sóað því öllu.
í sannleika sagt get ég ekki kennt
ykkur um allt það sem gerst hefur.
Afturhvarfið til iðnbyltingarkapi-
talismans og sívaxandi ofurveldi
nýrrar tækni á síðustu tveim ára-
tugum eru nokkuð sem líka hefði
orðið án einkenna ykkar kynslóð-
ar. Ef ég hefði fæðst á sjötta ára-
tugnum hefði ég áreiðanlega líka
verið bálreiður vegna kynþáttahat-
urs og Víetnamstríðsins. En það
hefur ekkert með eyðilegginguna á
kerfmu vegna eigin ágirndar að
gera.
Segið ekki að þið hefðuð ekki
kveikt loga eigingirni og neyslu-
fullnægingar, og blásið í logana til
að fá allar óskir ykkar uppfylltar
strax. Kapalsjónvarp, BMW-bfiar,
farsímar, menning stórmarkað-
anna hefur dregið okkur öll niður
á tólf ára aldurinn sem vill fá allt
strax. Það sem eftir er fyrir flest
okkar eru aðeins kynertandi
ímyndanir, bæld árásarhneigð og
lauslegur forði af æsku. Bráðum
verðum við handhafar hvorki
æsku né peninga. Kannski verðum
við þá ofurlítið ergileg.
Hefur ykkur tekist
að ala upp þjóð
hálmhausa?
En kannski líka ekki. Kannski
hefur ykkur raunverulega tekist að
ala upp þjóð hálmhausa sem telur
útlitið aíltaf mikilvægara en efnið,
sem hefur á stefnuskrá sinni að
viðhalda því sem er og lestrar-
kennslu. Jafnvel ef svo fer getur
þessi menning komist af, a.m.k. í
því formi sem hún lítur út nú, þeg-
ar breitt bjartsýnisbros brýst í
gegnum ský hruninna amerískra
stofnana. Og þá hefðuð þið verið
síðasta menntaða nýtískulega kyn-
slóðin, því að börnin okkar verða
enn heimskari, fátækari og ofbeld-
issinnaðri en við.
Létuð fram hjá ykk-
ur fara tækifærið til
að breyta heiminum
Þið verðið aftur á móti líkust
gamla asnanum í lok sögu Orwells,
Dýragarðurinn, og minnist þess
hversu skemmtilegur heimurinn
var á bernskuárum ykkar. öfugt
við foreldra ykkar hafið þið látið
fram hjá ykkur fara tækifærið til
að breyta heiminum. Og samtímis
hafið þið rænt okkur færninni og
peningunum til að gera það sjálf.
Ef svo kynni að vera að einhver
hluti ykkur elski okkur enn nægi-
lega mikið til að hjálpa okkur, gæt-
um við virkilega notað okkur það.
Það væri ekki bara síðasta tækifær-
ið sem ykkur gæfist. Það væri líka
það einasta sem okkur gæfist.