Tíminn - 30.10.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 30. október 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVIKNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gislason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisiason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavlk. Síml: 686300.
Auglýslngasími: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verð (lausasölu kr. 110,- og kr. 130,- um
heigar. Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vonbrigði pólskra kjósenda
Fréttaskýrandi hjá alþjóðafréttastofu Reuters tók svo
til orða í grein sem fylgdi fréttum af kosningaúrslitum
í Póllandi á mánudagsmorgun, að kjósendur hefðu af-
neitað markaðshyggju stjómvalda svo rækilega að und-
an hljóti að svíða.
Raunar getur það ekki farið fram hjá neinum að kosn-
ingamar í Póllandi em skýr mynd af þeirri efnahags- og
stjómmálakreppu, sem ríkir í landinu. Um pólsku
kosningamar hefur fátt jákvætt verið sagt annað en það
sem haft er eftir fulltrúum frá Evrópuráðinu, sem
fylgdust með framkvæmd þeirra, að þær hefðu „farið
vel fram“. Kosningamar leiddu m.ö.o. í ljós að lýðræði
hefur fest svo rætur í landinu, að Pólland telst hæft til
þess að verða aðili að Evrópuráðinu, þar sem megin-
skilyrði þess er að aðildarríkin lúti lýðræðisstjóm.
Til að átta sig á stjómmálaástandinu í Póllandi ber að
nefna þá hóflausu mergð flokka og framboðshreyfinga
sem stóð að framboðum. Framboðskraðakið bendir síst
til þess að Pólverjar hafi þá pólitísku samstöðu um
markmið og leiðir í þjóðmálum sem ætla hefði mátt af
frásögnum þaðan eftir að valdaeinokun kommúnista
lauk.
Kosningaþátttakan er ljóst vitni um vantrú almenn-
ings á stjómmálamenn og gerðir þeirra og ber auk þess
með sér sinnuleysi sem e.t.v. á sér dýpri rætur en það
eitt að fólk vantreysti núverandi stjómarforystu í land-
inu.
Þótt mikil áhersla sé lögð á að minnast þess um pólsku
kosningamar að um sé að ræða „fyrstu lýðræðislegu
kosningar í meira en fimmtíu ár“, sátu 60% kjósenda
heima, aðeins 40% hirtu um að neyta kosningaréttar
og dreifðu atkvæðum sínum á framboðslista með þeim
úrslitum að um tuttugu smáflokkar og framboðssam-
tök eiga sæti í neðri deild (fulltrúadeild) pólska þings-
ins.
Að vísu er það svo að fréttaskýrendur telja að skipta
megi smáflokkamergðinni í tvær meginfylkingar, þar
sem önnur fylkingin og sú fjölmennari telst vera á
bandi Samstöðu, hinnar upphaflegu lýðræðishreyfmg-
ar, sem kennd hefur verið við Lech Walesa. Þrátt fyrir
það er allt í óvissu um hvemig til tekst um myndun rík-
isstjómar.
Athyglisvert er að flokkur hins hófsama miðjumanns
Tádeuss Masófétskís, fyrrverandi forsætisráðherra, fær
sýnu mest fylgi. Masófétskí er í raun jafhmikill and-
stæðingur hagkerfis kommúnista sem Lech Walesa.
Masófétskí er kaþólskur menntamaður og trúr kirkj-
unni. E.t.v. er það þess vegna að hann er, að því er virð-
ist, talsmaður „þriðju leiðar“ í fráhvarfinu frá komm-
únismanum. Þetta sýndi hann þegar hann beittist fyrir
því fyrir tveimur ámm að tekið var skref til lýðræðisátt-
ar með málamiðlunarlausn til bráðabirgða um stjóm-
skipan og stjómarfar í landinu.
Allt bendir til þess að „þriðja leiðin“ eigi einnig hljóm-
gmnn að því er varðar umbætur í efriahagskerfmu. í
því felst að umbreyta skuli efnahagskerfi og þjóðfélags-
gerð stig af stigi en ekki með kapítalískri byltingu,
stefria að blönduðu hagkerfi en ekki óheftum kapítal-
isma, koma á lýðræðis- og velferðarríki í Póllandi þar
sem jöfnuður er tryggður í markaðshagkerfi.
arareru hiolr nýju krUtaiboðar, og
því ekki við }»ví að búast að kixkjan
eða aanjeirángarþörf, *em er orðið
að tígkufyriiWri. Hagfrieði er
með prófín og segja að samkvæmt
fyrirrækja séu þau sameinuð. Þetta
þykja ffa vísindi og fyrirtæki eru
sameinuð út og suður. yfir fiall-
garða og jölda og hið djúpa baf. Að
auld þyidr grððl að því að sameina
fóildð á einn stað í landinu, enáa er
þá betra að halda utan inn hjörðina.
VOji einhvcr nýta útskagana, má fá
Póiverja til að vinna þar. Þeir eru
illu vanir úr Guiaglnu.
Krónuveldi kirkjunnar
Ein er sú stofnun í Jandinu, sem
vcnjuiegur kristinn maður hefði
og rig og þau stundarfyririweri sem
aldaramstri, að þeim hefur verið
gert að greiða aðeins krónu i leigu á
mánuði fyrir prestssetrið. Hefur þó
kostað nokkur hundruð að hafa
þessa krónu á skrám, vegna þess að
kontóristar rfldsins verða Uka að
llfa, Nú virðist kirkjumálaráöherra
vera orðinn þreyttur á þessum inn-
heímtum. Miðað við húsaieigukjor
almennt nær varia nokkurri átt að
leggja krónuna niður, enda mundi
þá skatturran koma og leggja á
er því í kb'pu. En ráðherra hefur
boðist til að Íeysa hnúönn meö því
að faera ktrkjunni aftur allar eigur
hennar, sem af henni voru teknar á
sinni tfð f einhverju enduibótar*
kastinu, sem gengið hafa taktfast
yfir stjómendur þcssa iands lfkt og
inflúensa.
Skattar á guðsríkíð
En fái kirkjan eigur sínar tii baka
tekur ekki betra við. Að vísu eru
margar klrkjujarðir sem næst verð-
heimtu getur kirfgan ekkL
sem rikfð hefur á autónni skatt-
heimtu í framfíðinni. Þaö munar
ekkert uro að setja Í einskonar
ur bifieiðaskattur, enda er lúxus að
vera trúaður nú á veröbréfatímum
peningafurstanna.
Afnot af sóknarböraum
Þvf miður horfir svo, látt kirkju-
málaráðherra verða af þeírri hótun
sfnni að sleppa kirigunni iausri, að
hún verði íallft innan tfðar. Þetta
era að vísu miklir gjaldþrotatunar,
en engan mun hafa órað fyrir því að
okkur tækist að gera jafiivel himna-
ríki gjaMþrota. Það ættí því að fara
að vara þá við fajá Guinncss. En eitt
tórkjum er dýrt, sé ektó búió að
framtak og stópulagsgáfu.
tórkjan hefur verið látín að mestu í
friði á llðinni tíð. Aö henni hefur
aldrei stefntsá óttiað veraað fara á
hausinn eins og hvett annað fisk-
iðjuver. Að vísu hefur eitthvað verið
um að sameina prestaköfl, en það
hefur verið gert af Uófmennsku og
ektó til að breiða yfir eitthvert tap á
himnaríki. Meira aö segja prestar
hafa verið svo fíarri heimsins
ver-
að vera ríkisins þjónn við að mæla
sperrar og gólfbfta yrði Hörður
tóricjunnar þjónn og það gengi aldr-
ei sökum fátæktar wnuuveitanda.
Kirkjur og kaleikar gengju til þjóð-
kirigunnar og ríkið myndi heimta
gjöld af því fyrr eða síöar. Kirigu-
stakiingum jafnt sem fyrirtækjum,
yrði einungis hægt að krefiast af
Jóni Jónssyni en ektó Flugleiðum,
svo dæmi sé tetóð, vegna þess að
ar hann reiknaðí út og krafðf þá um
greiðslu fyrir afnot af iandi og þjóð
í nokkur hundruð ár. Kirkjan getur
krafið rikið um greiðslur fyrir afnot
af sóknarbömum og tórkjujörðum í
langan tíma, eða síðan rfláðyfirtók
þjóðkirkjuna í oflætl sínu. En sam-
kvæmt
efnað fyrirtæki tfl að blanda tórkj-
unnl við, svo bún geti lifað sínu
efnahagslífi. Sé litið yfir sviðið,
sést ekkert annað fyrirtæld nógn
öðugt til aö þjóna þvf hlutvertó að
en Efmskipa-
Garri
VÍTT OG BREITT
Spítalasveiflur
Spítalasving er orð sem mikið var
notað um árabil, og merkti svo vel
útilátinn pústur, að sá sem meðtók
varð þar með spítalamatur. Ekki
mun nýmælið hafa náð að festa
rætur í tungunni og heyrist ekki
lengur að neinum sé hótað spíta-
Iasvingi, þótt í odda skerist milli
manna. Eins má vera að þjóðin sé
orðin svo dönnuð, að ekki sé leng-
ur siður að hóta limlestingum þótt
menn greini á. Það eru helst inn-
heimtumenn skulda sem hóta og
beita líkamiegu ofbeldi til að leggja
áherslu á alvöru atvinnugreinar-
innar og svo eru áskriftir að ríkis-
skuldabréfum auglýstar með svip-
aðri áminningu: „Pabbi minn er
miklu sterkari en pabbi þinn.“
Sving er komið af ensku orði sem
merkir sveifla og er spítalasving
aftur komið í tísku, en með nokk-
uð breyttum formerkjum, því nú
standa sviptingarnar um spítalana
sjálfa og er þeim sveiflað sitt á hvað
eftir því hver á heldur hverju sinni.
Uppstokkun
Lengi hefur verið rætt um ein-
hvers konar uppstokkun á spítala-
kerfinu, ýmist til að spara eða
bruðia, eða til að nýta mannskap-
inn í heilbrigðisstéttunum eða til
að útvega sem flestum vinnu og
starfsskilyrði við hæfi og einstaka
sinnum hefur jafnvel bryddað á
umhyggju fyrir sjúkum í umræð-
unni.
En það var ekki fyrr en eftir valda-
töku Sighvats, sem nú trónir hæst
á heilbrigðispíramítanum, að spít-
alamálin fóru að sveiflast svo um
munaði.
Nefndir, ráð, sérfræðingar, hags-
munasamtök, ríkisendurskoðun,
tuttuguþúsundmannaundir-
skriftatali-star, læknaráð, sjúkra-
MMW9I9 C
Rdðgjajar um sHfnumótun Rlkisspilala
Borgarspífali í ein
sæng meo Landspít
Sufna berað þvl að drtfa þjðnustu sem er fremur almenn
húsastjórnir og læknasamtök hafa
lagst á eitt með innlendum og er-
lendum ráðgjafafyrirtækjum að
leggja fram hverja greinargerðina
og úrlausnina af annarri og verður
ekki annað sagt um athvarf hinna
sjúku, en að þar sé með líflegasta
móti um þessar mundir.
Svo er að skilja að hér og hvar um
landið séu rándýrar og fullkomnar
skurðstofur sem hvorki læknar né
sjúklingar koma nokkru sinni inn
í, en í stóru sjúkrahúsunum í
Reykjavík eru biðlistar eftir að-
gerðum og getur tekið nokkur ár
að komast að. Miklar skekkjur eru
milli legurýmis og aðgerðaaðstöðu
og af langlegusjúklingum vilja
helst engir vita nema kirkjugarðs-
verðir þegar til þeirra kasta kemur.
Annars er það áreiðanlega allt
tóm vitleysa sem hér er skrifað,
eins og reyndar flest það sem
menn láta frá sér fara um spítala-
málin og heilbirgðiskerfið um
þessar mundir. Og leynist einhver
vitglóra einhvers staðar er hún vís-
ast óskiljanleg, rétt eins og heil-
brigðisráðherra.
Sundrung um
sameiningu
Samkeppni milli spítala eða sam-
eining spítala er mikið mál, en
engir tveir aðilar hvað þá fleiri geta
komið sér saman um hvaða sjúkra-
hús á að sameina, hver á að leggja
niður og hver á að gera að fordyri
kirkjugarða.
Um daginn var birt erlend ráðgjöf
um að sameina ætti Borgarspítala
og Landakotsspítala. Ráðuneyti
Sighvats brást ókvæða við og
spurði með þjósti hver hefði pant-
að þetta. Svo kom ráðgjöf um að
sameina Landakot og Landspítala
og allt varð vitlaust og stundum á
að slátra Fæðingarheimili og/eða
sjúkrahúsi heilags Jósefs í Firðin-
um, og er þetta yfirleitt allt saman
einfalt og auðskilið þar til iyfja-
verðinu er blandað í málin, sem þá
fara fyrst að vandast fyrir alvöru,
enda þá komin í bland við fjárlaga-
frumvarpið.
Nú hefur Alþýðublaðið fengið sal-
ómónsdóm um sameiningu spítala
og skýrir hróðugt frá að Moret
Ernst & Young hafi komist að nið-
urstöðu um að glóran sé að sam-
eina Landspítala og Borgarspítala.
Með því verði komið í veg fyrir
samkeppni milli Borgarspítala og
Landakotsspítala annars vegar og
Landspítala hins vegar.
Hér er samkeppni ailt í einu orð-
in af hinu illa, en ekkert er minnst
á hættulega samkeppni milli
Landakots og risaspítalans sem til
verður úr hinum tveimur.
Nú mun hefjast mikið japl og
jaml um réttsýni Moret Emst &
Young, núverandi og tilvonandi
spítalamat til ama og leiðinda.
Enda er sjúkrahúsa- og lyfjaum-
ræðan öll komin á það stig að jafn-
vel seinþreyttustu þolendur gætu
vel hugsað sér að rétta þeim, sem
verst láta, léttan spítalasving ef það
mætti verða til að þagga niður í
þeim um hríð. OÓ