Tíminn - 30.10.1991, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 30. október 1991
Tíminn 7
Þórarinn Þórarinsson:
Fær Alþing svipaða
stöðu og fyrir 1874?
Innan tíðar er væntanleg atkvæða-
greiðsla á Alþingi um stórlega skert
valdAlþingis.
Það var kjaminn í sjálfstæðisbar-
áttu íslendinga í upphafi síðustu ald-
ar að fá Alþingi endurreist. Það vakti
því mikinn fögnuð þeirra þegar
Kristján 8. gaf út konungsbréf um
endurreisn Alþingis 1840. Tilfinn-
ingu þjóðarinnar lýsti Jónas Hall-
grímsson vel, þegar hann kvað um
Alþing hið nýja:
Sól skín á tinda.
Sofíð hafa lengi
dróttir og dvalið
draumþingum á.
Vaki vaskir merm,
til vinnu kveður
giftusamur konungur
góðraþegna.
Jónas trúði því, að baráttunni yrði
haldið áfram, þótt nokkur mistök
gætu átt sér stað. Því kvað hann:
Fríður foringi
stýri ffœknu liði,
þá fylgir sverði sigur;
illu heilli
fer að orustu
sá er ræður heimskum her.
Því miður urðu fyrstu viðbrögð
hins nýja þings ekki að óskum Jón-
asar. Þá orti hann Skrælingjagrát:
Báglega tókst með alþing erm,
það eru tómir dauðir merm.
En þetta átti eftir að breytast og
batna vegna skeleggrar forystu Jóns
forseta. Mikilvægur sigur vannst,
þegar Alþingi fékk löggjafarvald
1874. Fram að þeim tíma hafði aðal-
starf þess verið fólgið í því að setja
lög og reglur í anda danskra laga og
senda bænaskjöl til danskra yfir-
valda. En sjálfstæðisbaráttunni var
samt haldið áfram og 1918 náðist
fyrst fullur sigur, þegar Danir féllust
á fullveldi íslenska ríkisins.
En nú horfir þannig, ef Alþingi
samþykkir samning Jóns Baldvins
Jón
Baldvin
Hanni-
balsson.
Jón Sig-
urösson
forseti.
við EB, að löggjafarvald Alþingis
verði skert um 50% eða rúmlega
það, því að Rómarsamningur EB
verður æðri íslenskum lögum.
Næstu verkefni Alþingis, verði
samningurinn samþykktur, verður
að endurskoða íslensk lög eða setja
ný, sem eru í samræmi við Rómar-
sáttmálann. Þetta varðar öll lög sem
hið svokallaða fiórfrelsi nær til, en
það nær til næstum allra efnahags-
mála, viðskipta- og félagsmála.
Þessu til viðbótar verður að setja
lög sem samræmast úrskurðum
dómstóls EB. Sá gerðardómstóll,
sem EES setur á laggimar, mun ekki
breyta neinu í þeim efnum, því að
hann á að starfa í samráði við dóm-
stól EB og mun gera það enn frekar
eftir að flest EFTA- löndin verða
gengin í EB.
Það er mikill misskilningur að EB
hafi engu náð í samningum við Jón
Baldvin. EB hefur tekist að brjóta
fyrsta skarðið í landhelgissamning-
inn og undirbúa að fleiri skörð verði
brotin síðar, því að samninginn við
Jón Baldvin á að endurskoða árlega.
Þannig á að halda áfram að brjóta ný
skörð. Embættismenn EB vita, að
með því að ná litla fingrinum verður
auðvelt síðar að ná hendinni allri.
Það er ekki ofmælt að tveir ólíkustu
mennirnir í sjálfstæðissögu íslands
varðandi löggjafarvald Alþingis séu
þeir Jón forseti og Jón Baldvin
Hannibalsson.
Samþykki Alþingi samning Jóns
Baldvins við EB geta íslendingar
tekið undir með Jónasi Hallgríms-
syni:
Báglega tókst með alþing enn,
það eru tómir dauðir menn.
Nú er í þann veginn að ljúka með
mikilli fyrirhöfn og æmum kostnaði
þýðingu Rómarsamningsins á ís-
iensku. Hann ætti að gefa út undir
fyrirsögninni:
Lögbók Jóns Baldvins og Davíðs
Til geymslu á henni mætti útbúa
veglegt skrín sem geymt væri í Viðey
við hlið kistu Skúla fógeta. Þeir Jón
og Davíð væru þá búnir að fá tvö
leikföng í Viðey.
Hlöðver Þ. Hlöðversson:
Loppa og Jón Loppufóstri
Yfir orðadyn um „frábæra" samn-
inga við Evrópusamfélagið grúfir
nú á hausti nálægt vetumóttum
dökkur kólgubakki orða og ætlana
um þörf þess að íslendingar tengist
og taki þátt í sammnaþróun Evr-
ópu. Hvað á maðurinn við? Er það
„fiórða ríkið", miðveldi, er eftir
millitíð nokkurra „kanslara" taki
við af þriðja ríkinu, þúsund ára rík-
inu, sem entist tólf blóðug ár. Er
það ríkið, er hafi rústir breska
heimsveldisins í jaðri auk verbúða
og aflstöðva á eyju langt útnorður
frá sér, í hafi. í vaxandi mæli lætur
hópur á sér kræla í Miðevrópu, sem
vekur svona ugg. Á maðurinn við
öfúgmælið á heimsbyggðinni, veld-
ið er stefnir hraðfara að aukinni
miðstýringu þegar heimatryggð og
ættjarðarást vaxa hvarvetna þar
sem ofstjómarfiötrar falla?
Stundum bregður björtu Ijósi á
viðburði samtíðar frá líkingavisku.
Á Bleiksmýrardal, inn af Fnjóska-
dal er Loppuskál. Þar bjó Loppa
tröllkona og systir hennar. Báðar
vom þær í blóma þroska síns er
sagan gerðist Hvergi vissu þær af
tröllkarli og stálu því ungum og
efnilegum Jóni úr sveitinni. Vel
vildu þær að honum búa á sína
vísu, orguðu í eym honum, að
hann gleymdi ættbyggð sinni,
smurðu hann smyrslum einhverj-
um, teygðu hann og toguðu, þæfðu
milli sfn í bólinu, að hann stækkaði
og þroskaðist til að gagnast þeim
við fiölgun tröllakyns. Illa treystu
þær Jóni að Ieggja ekki til stroks og
fór því aðeins önnur til aðdrátta í
senn.
Systir Loppu fórst í veiðiferð. Varð
Loppu angursamt við missinn og
vegna efa um tryggð fóstra síns.
Eitt sinn gerði Jón sér upp veik-
indi, sagðist banvænn nema hann
fengi tólf ára hákarl. Loppa vildi
hjálpa fóstra sínum og fór að leita,
þó að illa treysti hún Jóni. Fljótlega
lagði hann af stað, hitti stóðhross á
dalnum er hann tók til reiðar, en
sprengdi þrjú, svo var hann stór og
þungur orðinn og gekk þó megin-
hluta leiðar niður í Illugastaði.
Kominn í túnjaðar þar heyrði hann
Loppu hrópa: „Héma er tólf ára
gamli hákarlinn, Jón, og þrettán
ára þó. Ég sótti hann á Siglunes."
Jón komst til kirkju, bað að klukk-
um væri hringt og snéri Loppa frá
við hljóðið.
Jón dó af ofreynslu eftir þrjá daga,
og fékk leg í Illugastaðakirkju-
garði.
Með vísun til þess að þeim skuli
fyrirgefast, sem ekki vissu hvað þeir
gerðu, er ekki vonlaust að nútíma-
jóni veitist sú mikla mildi að ís-
landssagan forði minningu hans frá
að bera brennimark á enni í aldir
fram. Einnig fái hann að komast
þangað, sem hann á heimæ til
hægri við Bjöm Bjarnason af Illug-
astaðaætt, þar sem hann lifi nokkra
áratugi við góða heilsu, en áhrifalít-
ill og meinlaus.
En að við göngum í hóp, þar sem
blindur leiðir blindan? NEI.
SAMSTAÐA NÚ — UM ÓHÁÐ ÍS-
LAND.