Tíminn - 30.11.1991, Blaðsíða 7

Laugardagur 30. nóvember 1991
Tíminn 7
Kíkt á kápur ævisagna og minninga í bókaverslun.
Tímamynd Áml BJama
eða rauðbrúnu. Ævisaga Errós er
komin og er sest í metsölustell-
ingar. Ómar Ragnarsson er kom-
inn með fyrsta bindi. Þau gætu
orðið tíu. Sigurður Helgason
(Loftleiðir-Flugleiðir) er með
ævisögu. Kristján Eldjám hefur
verið bókfestur. Hið sama er að
segja um Jónas Jónasson og Áma
Tryggvason. Allrakvikindalíkinn
Laddi á ævisögubók. Einnig
María Þorsteinsdóttir, stórfræg-
ur ritstjóri Sovéttíðinda og mál-
vinur Erichs Honecker. Hún
styður nú Kvennalistann. Sam-
kvæmt því heitir bókin Skilmál-
amir hennar Maríu. Áreiðanlega
forvitnileg bók. Tvær aðrar bæk-
ur af baráttuliðinu em Ég vona,
eftir Raísu Gorbatsjov, og Gegn
ofurvaldi, ævisaga Boris Jeltsín.
En þetta em engir vinir Maríu.
Margs er að minnast
Framsóknarmenn em áberandi
margir í ævisöguflokknum.
Fyrstan skal telja Vilhjálm
Hjálmarsson frá Brekku, sem
skrifaði minningar Eysteins. Þá
er komin saga Jónasar frá Hriflu
eftir Guðjón Friðriksson sagn-
fræðing. Kjartan Stefánsson hef-
ur skrifað bókina Staðið í
ströngu, æviminningar Erlends
Einarssonar, fyrrverandi for-
stjóra SÍS. Og Stefán Jasonarson
(Stjas) hefur skrifað bókina Alltaf
glaðbeittur, og em það orð að
sönnu. Allir hafa þessir menn
komið við sögu lands og þjóðar
með marvíslegum hætti. Þeir
sem lifandi em, sem em allir ut-
an Jónas frá Hriflu, em líka
komnir á þann aldur að eðlilegt
er að þeir hafi frá einhverju að
segja. Þeir hafa ekki kosið að
beita sömu aðferð og Hannes
Þorsteinsson, þjóðskjalavörður,
ritstjóri og þingmaður, sem
skrifaði ævisögu sína og lagði
henni við stjóra á Þjóðskjalasafni
í nokkra áratugi áður en mátti
gefa hana út. Ekki sást á henni
útkominni að ástæða hefði verið
til að geyma hana lengi í hand-
riti. Og ævisögur verða til af ýms-
um ástæðum. Ein sú sérkenni-
legasta birtist í formála fyrir
Minningum séra Magnúsar Jóns-
sonar, prests í Vallanesi. Þau hjón
vom orðin öldmð, en konan var
það lasin að hann mátti ekki frá
henni víkja. Honum leiddist að
hafa ekkert fyrir stafni. Því fór
hann að hripa niður minningar
sínar. Úr þessari varðstöðu yfir
veikri konu hans urðu tvö stór
bindi minninga, sem Ljóðhús gaf
síðan út. Er þar nokkuð sagt frá
Bjarna Jónssyni frá Vogi, ein-
hverjum mesta „menningar-
sjarmör" íslendinga á fyrstu tug-
um aldarinnar, en hann var bróð-
ir Magnúsar.
Að minnast og
_________kynnast___________
Fleira forvitnilegt er að sjá í
bæklingnum um jólabækumar í
ár. Segir þar á einum stað í kynn-
ingu á bók Benedikts Gröndals
sendiherra, Örlög íslands, að
þetta sé einkar aðgengileg bók
„um magnað tímabil sem hinir
eldri minnast en hinir yngri vilja
kynnast". Það em orð að sönnu.
Fróðleikur, eða neftóbaksfræðin,
em fyrir unga sem aldna jafnt.
Það fer bara eftir því hvort menn
em forvitnir eða ekki. Ein slík
forvitnileg bók er Þjóðlíf og þjóð-
hættir eftir Guðmund L. Frið-
finnsson, skáldbónda á Egilsá í
Norðurárdal í Skagafirði. Hér er
um sérstaklega vandaða útgáfu
að ræða með 260 myndum.
Þarna er sagt frá vinnuháttum,
sem ekki sjást lengur og munu
aldrei sjást framar nema sem
sýningaratriði á minningar-
stundum, þar sem saga þjóðar-
innar verður rifjuð upp með ein-
um eða öðmm hætti. Guðmund-
ur er kunnur rithöfundur og eft-
ir hann liggja margar bækur.
Þetta verk hans, sem er mikið að
vöxtum, er einstakt fyrir margra
hluta sakir og minnir um margt
á þjóðlífshætti Jónasar á Hrafna-
gili — er að minnsta kosti sömu
ættar. Þjóðminjavörður skrifar
formála, sem er nokkur vitnis-
burður um eðli bókarinnar og
gildi.
Þótt okkur beri hratt áfram í
þróun og verkkunnáttu og end-
astingumst stundum á hlaupum
um kargaþýfi efnahagsmála, vak-
ir enn með okkur löngun til að
forvitnast um og geyma í minni
þá tíma, þegar hér var allt með
öðrum brag. Ævisögur og minn-
ingar eru hluti af þeirri geymd,
sem okkur er svo mikils virði til
að átta okkur á svona stöku sinn-
um, og þá helst fyrir jólin, hvað-
an við komum og upp úr hvaða
jarðvegi við erum runnin. Þjóðlíf
Guðmundar á Egilsá er svo enn
hreinræktaðri bókarkostur um
liðna tíð, nánast sérfræðirit, sem
verður þeim mun sjaldgæfara að
sjá sem við höldum lengra inn í
bandalögin og markaðssetning-
una. En rætur okkar eru þama.
Þeim fækkar hins vegar óðum
sem kunna einhver skil á þessum
rótum.