Tíminn - 19.12.1991, Blaðsíða 4

Tíminn - 19.12.1991, Blaðsíða 4
4 Tíminn Fimmtudagur 19. desember 1991 ■■ ÚTLÖND upp vonir sínar um ný Sovétríki: Gorbatsjov sættir sig við hið óumflýjanlega og gefur ÓSKAR SAMVELDiNU ALLS HINS BESTA Mikhafl Gorbatsjov hefur sætt sig við óumflýjanleg örlög og gefið upp vonir sínar um ný Sovétrfld. Hann hefur fallist á að rfld hans verði Iagt af um áramótin og nýtt samveldi taki þá við. Fregnir um þetta berast frá Boris Jeltsín, forseta Rússlands. Þeir Gor- batsjov áttu nærri tveggja tíma fund í gær og Jeltsín segir Gorbatsjov hafa fallið frá sinni fyrri skoðun. Hinn rauði fáni Sovétríkjanna verð- ur tekinn niður af flaggstöngum Kremlar um áramótin, er haft eftir Pavel Vosjtsjanov, blaðafúlltrúa Jelt- síns. Eftir Jeltsín sjálfum er haft að Gorbatsjov óski samveldinu nýja, sem kemur í stað Sovétríkjanna, alls hins besta og hafi heitið því að leggja ekki stein í götu þess. Jeltsín spáir því að innviðir Sovétríkjanna verði allir hrundir um áramót. Þá verði hægt að byrja upp á nýtt, í nýju sambandi. Gorbatsjov hefur verið andvígur samveldinu frá því það var stofnað 8. desember. Samveldinu hefur hins vegar vaxið ásmegin allt frá því. Bú- ist er við að níunda ríkið bætist í hópinn nú um helgina, Kazakhstan. Forseti lýðveldisins var lengi helsti stuðningsmaður Gorbatsjovs og áhugi hans á hinu nýja samveldi slökkti endanlega allar vonir Gor- batsjovs. Fram til þessa hefur hann reynt að beita öllum sínum völdum til að halda þessum sömu völdum og varist öllum hvatningum til að segja af sér. Frá því samveldið var stofnað, og reyndar má rekja það allt til valdaránsins, hefur Gorbatsjov hins vegar ekki haft nein raunveruleg völd. Lýðveldin kölluðu fulltrúa sína á sovéska þinginu heim og gerðu það óþarft. Sem um leið var orð- sending um að forsetanum væri of- aukið. Þegar Jeltsín fór til fundar við Jam- es Baker, utanríkisráðherra Banda- ríkjanna, nú fyrr í vikunni, hafði hann með sér varnarmálaráðherra Sovétríkjanna. Þar með varð þetta embætti Gorbatsjovs, yfirmaður heraflans, orðin tóm. Samveldið nýja verður án mið- stjórnarvalds og þar með er staða Gorbatsjovs orðin óþörf. Rússland hefur nú viðurkennt sjálfstæði Kaz- akhstans og Armeníu. Enn eitt vitni þess að samveldið nýja verður gagn- ólíkt Sovétríkjunum gömlu. Tassfréttastofan hefur eftir Gorbat- sjov að hann sætti sig við samveldið, þó hann haldi enn í þá skoðun að upplausn Sovétríkjanna kalli á frek- ari vandræði. „Ég mun virða ákvörðun þinga lýðveldanna, ef þau samþykkja að stofna samveldi sjálf- stæðra ríkja," hefur Táss eftir Gor- batsjov. Allt frá valdaráninu var hrundið hefur Rússland, undir stjórn Jelt- síns, náð stjórn á æ fleiri sviðum efnahags- og stjórnmála. Ágreining- ur er hins vegar nú kominn upp milli ríkjanna þriggja, sem stofnuðu samveldið, og hinna sem fylgdu á eftir. Forseti Kazakhstans, Nursult- an Nazarbajev, tók fálega í þá mála- leitan Jeltsíns að Rússland taki sæti Sovétríkjanna hjá Öryggisráði Sam- einuðu þjóðanna. REUTER/-aá. Aeroflot aflýsir flugi: Flugvélabensín skortir í Moskvu Sovéska ríkisflugfélagið Aero- flot hefur aflýst fjölmörgum flugferðum og gert fjölda far- þega að strandaglópum, vegna þess að í Moskvu er ekki til flug- vélabensín nema til tíu daga. Fulltrúi Aeroflot í Frankfurt segir að skorturínn muni ekki bitna á millilandaflugi. Þetta kom fram í sovéska sjón- varpinu í gær. BBC segir að í mörgum borgum sé ekkert bens- ín til og að farþegar geti ekki einu sinni ferðast til og frá flugvöllun- um. „Flugvélarnar stökkva á milli flugvalla eins og engisprettur, eins langt og þær komast, en mega koma við á miklu fleiri stöðum en áætlanir segja til um. Þær komast á áætlunarstað á vilj- anum einum saman,“ sagði flug- umferðarstjóri nokkur. Borgir eins og Tasjkent í Úzbe- kistan og sú sögufræga Simfero- pol í Úkraínu eru að sögn sovéska siónvarpsins bensínlausar. Astandið ku ótryggt í Úkraínu allri, Kazakhstan og norðurhluta Kákasus. Að sögn sjónvarpsins eru menn þar eystra komnir inn í vítahring. Ástæða fyrir olíuskorti er sögð minni framleiðsla verka- manna. Framleiðsla dregst saman vegna þess að verkamennirnir komast ekki til vinnu. Þá vantar flugvélabensín. 1 Sovétrfkjunum er framleidd meiri olía en í öðrum ríkjum. Þar til nú nýlega náði hún einum fimmta af ársframleiðslu í heim- inum. Innviðir iðnaðarins eru hins vegar feysknir, samgöngu- mannvirki að hruni komin, sem hefur dregið úr framleiðslu. Búist er við að þetta árið verði hún ekki nema 10 milljón tunnur á dag. í fyrra var hún 11.5 milljón tunnur á dag. REUTERAaá. Shevardnadze: Nú mætir Jeltsín sömu andspyrnu og Gorbatsjov áður: Rutskoi gagnrýnir stjórn Jeltsíns Varaforseti Rússlands, Alexander Rutskoi, gagnrýnir stjóra Borísar Jeltsín harðlega í viðtali í blaðinu Nezavisimaya Gazeta sem út kom í gær. Sagði hana ávísun á stjóra- leysi og allsherjar ríngulreið. Rutskoi er andvígur endurreisnar- áformum stjórnar Jeltsíns, en í þeim felst meðal annars að gefa verðlag frjálst annan dag næsta árs. Rutskoi segir rússneska leiðtoga uppteknari af valdabaráttu en því að hugsa um velferð fólksins. „Við höfum ekki innleitt markaðs- kerfi, heldur stjórnleysi... Það er ekki hægt að gefa verðlag frjálst, nema undan fari einkavæðing og til- tekt á fjármagnsmarkaðnum... Landið sekkur í hyldýpið, efnahags- kerfið, fjármálakerfið og traust fólksins... Á meðan við tölum um endurbætur, hafa hlutirnir versnað. Ástandið er skefilegt," segir Rutskoi. Ágreiningurinn milli Rutskois og annarra ráðamanna Rússlands er gerður opinber um leið og Ijóst er orðið að Jeltsín hefur endanlega borið sigurorð af Gorbatsjov. Rutskoi, sem ber heiðursmerki fyr- ir frammistöðu í Afganistan um árið og var leiðtogi endurbótahreyfingar innan Kommúnistaflokksins, var einmitt maðurinn sem Jeltsín þurfti sér við hlið í kosningunum þar sem hann vann frægan sigur. Rutskoi höfðaði til hersins og afturbata- kommúnista. Rutskoi gegndi síðan lykilhlutverki í því að kjafta valdarán harðlínumanna í ágúst í hel. Síðan þá hefur hann einangrast innan stjórnar Jeltsíns. Rutskoi, sem er 44 ára, er að lögum arftaki Jeltsíns, sem er 60 ára og veill fyrir hjarta. Inn á þann kvilla kom Rutskoi enda í viðtalinu, og rakti hann til allrar þeirrar ábyrgðar sem Jeltsín ber á eigin herðum. Rutskoi segir að Jeltsín hafi orðið á mistök með því að taka sjálfur for- sæti í stjórninni og gefa út loforð um afsögn ef umbætur mistækjust. Rutskoi segist ekki treysta ráðherr- um í stjórninni. Þeir hafi enga stjórnunarhæfileika. Neftidi hann sérstaklega Yegor Gaidar, sem er höfundur endurbótaáætlunarinnar. „Það er ekkert lýðræði í Rússlandi. Þar er ekkert vald, aðeins ringulreið og stjórnleysi,“ segir Rutskoi að lok- um. REUTER/-aá. Úkraína: Missir af fundi NATO með gömlu óvinunum NAMUMENN í VERKFALL Eduard Shevardnadze, utanrfldsráðherra Sovétríkjanna, ætlar ekkí að sækja tímamótafund, sem NATO-rfldn ætla að halda með sínum gömlu óvinum í austri í Brussel á morgun. Shevardnadze mun þykja heldur stórt upp á sig litið, utanríkisráð- herra ríkis sem er liðið undir lok, hann afþakkaði boðið og sagði að sendiherra Sovétríkjanna í Belgíu tæki sæti sitt. Fundur þessi markar tímamót og er um leið birtingarform allra þeirra breytinga, sem orðið hafa í Evrópu austanverðri. Utanríkisráðherrar NATO-ríkjanna munu þá í fyrsta sinn hitta fyrir á fundi kollega sína í Austur-Evrópuríkjum og Eystra- saltsríkjunum. Leiðtogar NATO- ríkjanna ákváðu að boða til þessa fundar á Rómarráðstefnu sinni fyrr í haust. Ætlunin er að þeir verði ár- legur vettvangur ráðherranna til að ræða frið í Evrópu. NATO hefur og boðið ríkjum Varsjárbandalagsins sem var hjálp sína við að endur- skipuleggja varnir, og breyta heil- miklum hergagnaiðnaði í venjuleg- an iðnað. REUTER/-aá. Sex þúsund námumenn úr hinu gríðarstóra Donbass-námuhér- aði í Sovétríkjunum eru í verk- falii og krefjast efnahagslegs sjálfstæðis Komsomoletes Don- bassa námu sinnar. Þetta kom fram í Útvarp Úkra- ína í gær. Þar sagði og að verk- fallið heíði haflst fyrir tveimur dögum. Verkfallsmenn gefa stjórnvöldum vikufrest til að verða við kröfunum. Þeir vflja og að úkraínsk yflrvöld, iögreglan og sjálfstæð félög þeirra setji á fót rannsóknarnefnd sem kanni fjármál námunnar. Fyrr i þessu ári lömuðu verk- föll námamanna nær allan máim- iðnað Sovétríkjanna. REUTER/-aí.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.