Tíminn - 29.02.1992, Qupperneq 1

Laugardagur
29. febrúar 1992
43. tbl. 76. árg.
VERÐí LAUSASÖLU
KR. 110.-
Alþingi samþykkir að fresta hluta beinna
greiðslna til bænda:
Breyting gerð
á búvörulögum
Alþingi samþykkti í gær breytingu
á búvörulögum sem m.a. felur í sér
beinar greiðslur til sauðfjárfram-
leiðenda. Beinar greiðslur til bænda
hefjast 1. mars. í frumvarpinu er
bráðabirgðaákvæði sem frestar 1/6
hluta beinu greiðslnanna til bænda
á þessu ári til næsta árs. Stjómar-
andstaðan var andvíg því að fresta
þessum greiðslum.
Lagabreytingin er forsenda fyrir
gildistöku nýja búvörusamningsins
sem á að taka gildi 1. september
næstkomandi. Helstu breytingar
sem lögin fela í sér eru að útflutn-
ingsbætur verða feildar niður, verð-
ábyrgð ríkissjóðs er felld niður og
beinar greiðslur til bænda koma í
stað niðurgreiðslna.
Við afgreiðslu fjárlaga var ákveðið
að fresta 1/6 hluta af beinum
greiðslum sem bændur áttu að fá á
þessu ári til næsta árs. Þetta var
endanlega lögfest með samþykkt
frumvarpsins í gær. Stjórnarliðar
greiddu allir atkvæði með frestun-
inni, en stjórnarandstæðingar
greiddu atkvæði gegn henni. Að
öðru leyti var samstaða um af-
greiðslu frumvarpsins. -EÓ
Hæstirréttur dæmdi mann sem sló konu sína í höfuðið með
hamri, dæmdur í níu mánaða fangelsi, þar af sex skilorðsbundið:
Dómur undirréttar
mildaður til muna
Hæstiréttur dæmdi mann, sem
lagði til konu sinnar með hamri í
júní 1991, í níu mánaða fangelsi,
þar af sex mánuði skilorðsbundið,
sem fellur niður eftir tvö ár, haldi
hann skilorð sitt. Þar með mildaði
Hæstiréttur dóm undirréttar í Hafn-
arfirði, en þar var maðurinn dæmd-
ur í 12 mánaða óskilorðsbundið
fangelsi, vegna brota á lögum um
líkamsmeiðingar. Maðurinn var
bæði í Hæstarétti og undirrétti
sýknaður af tilraun til manndráps.
Maðurinn á þá aðeins eftir að sitja af
sér ellefu daga í fangelsi, þarsem frá
dómnum dragast þeir 79 dagar sem
hann sat í gæsluvarðhaldi.
Málsatvik voru á þá leið að maður-
inn sagðist ætla til Amsterdam, en
kom fyrr heim en hann ætlaði sér og
kom að konu sinni sofandi í húsi
þeirra í Garðabæ og lamdi hana í
höfuðið. Hinum dæmda er gert að
greiða allan málskostnað sem er um
150 þúsundir króna.
-PS
Rftllo l-. — ■ 10 Bolludagurinn verður haldinn hátíölegur á mánudaginn, með tilheyrandi
DOIIa DOIISI bolluáti og hafa bakarar í Smárabakaríi við Kleppsveg verið að undirbúa
daginn frá því um síðustu helgi. Að sögn Helgu Hilmarsdóttur, starfsstúlku
í Smárabakaríi, verða bakaðarfast að 10 þúsund boliurá þessu tímabili. Helga segirað mikið hafi ver-
ið að gera í bollusölunni, en hún komi til með að ná hámarki á sunnudag og mánudag. Á meðfylgjandi
mynd má sjá Helgu Hilmarsdóttur kampakáta með fullan bakka af girnilegum rjómabollum.
-PS/Tímamynd Áml Bjama
Skotrokkur finnst uppi á háalofti í Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg:
Er rokkur Skúla fógeta fundinn?
Fyrir stuttu fundu starfsmenn Árbæjarsafns í Reykjavík rokk
uppi á háalofti í austurálmu Hegningarhússins við Skólavörðu-
stíg. Sérfræðingar telja að hér sé á ferðinni svokallaður skotrokk-
ur, sem er af eldri gerð rokka og ekki mjög algengur hér á Iandi.
Getgátur hafa verið uppi um að rokkurinn sé frá tímum Innrétt-
inga Skúla Magnússonar, en vitað er að þar voru margir skotrokk-
ar í notkun.
Þaö kom starfsmönnum Árbæjar-
safns nokkuð á óvart að rekast á
skotrokk uppi á háalofti í Hegning-
arhúsinu. Rokkurinn var falinn á
bak við þiljaöan hanabjálka og er
því líklegt að hann hafi verið þarna
mjög lengi. Hegningarhúsið var
byggt 1873.
Skotrokkar eru ófullkomnari að
allri gerð en spunarokkar sem voru
hvað algengastir á íslandi og náðu
hér mikilli útbreiðslu á 19. öld.
Skotrokkar hafa ekki snældu sem
snýr þræöinum heldur aðeins tein.
Rokknum er snúið meö hendi, en
ekki fæti eins gert er þegar spunn-
ið er á spunarokk.
Rokkar komu fyrst til íslands með
Innréttingum Skúla fógeta og
spunastofu Magnúsar Gíslasonar
amtmanns. Þeir fluttu inn þrjár
gerðir af rokkum, skotrokka.
spólurokka og spunarokka. Skot-
rokkarnir urðu tiltölulega
snemma úreltir og því er talið að á
19. öld hafi fáir rokkar af þeirri teg-
und verið fluttir inn. Hins vegar er
talið að íslenskir hagleiksmenn
hafi smíðað skotrokka á 19. öld.
Samkvæmt úttektum á húsum og
eignum Innréttinganna voru til
sex skotrokkar í „dugmagerhuset"
(Aðalstræti 12) árið 1759. Árið
1774 voru skotrokkar Innrétting-
anna alls 40, en þar af voru 20
ónothæfir. Á skotrokknum sem
fannst í Hegningarhúsinu stendur
„Reykjavík n-13“. Hvort hann er
frá tímum Innréttinganna er erfitt
að fullyrða, en áletrunin bendir til
að hann hafi tilheyrt einhverri
stofnun en hafi ekki verið í eigu
einstaklings.
Á 18. öld unnu fangar í Innrétt-
Sögur eru til um að Steinunn á Sjöundá hafi spunnið á rokkinn
meðan hún beið dauöa síns. Steinunn lést í fangelsinu við Lækj-
argötu (Stjórnarráðshúsinu) árið 1805 og var dysjuð á Skóla-
vörðuholtinu. Maður sem hugðist gera við rokkinn taldi sig
verða varan við afturgengna konu. Tímamynd Árni Bjama
ingunum. Einnig er vitað að kven-
fangar stunduðu ullarvinnu í
Hegningarhúsinu við Skólavörðu-
stíg og fangelsinu við Lækjartorg
(Stjórnarráðshúsinu). Það er því
freistandi aö álykta sem svo að
fangar sem setið hafa í Stjómar-
ráðshúsinu og jafnvel í húsum
Innréttinganna við Aðalstræti, hafi
spunnið á skotrokkinn sem fannst
í Hegningarhúsinu við Skóla-
vörðustíg, líkt og fangar í Hegn-
ingarhúsinu hafa án efa gert.
Nokkrir skotrokkar eru til hér á
landi, en þeir eru þó ekki nærri
eins margir og hefðbundnir spuna-
rokkar.
Helgi Sigurðsson, starfsmaður á
Árbæjarsafni og sá sem fann rokk-
inn, sagði að því hefði verið skotið
að sér að Steinunn á Sjöundá, sem
dæmd var til dauða árið 1805,
hefði spunnið á rokkinn. Sú saga
er sögð af rokknum að maður hafi
tekið rokkinn heim með sér í þeim
tilgangi að gera við hann og nota
hann. Hann skilaði honum þremur
dögum síðar vegna þess að hann
taldi sig verða fyrir ásókn frá aftur-
genginni konu. -EÓ